Nid yw arallgyfeirio yn rhywbeth sy'n addas i bob busnes fferm ond mae teulu Edwards, Groesasgwrn, Llangyndeyrn, ger Caerfyrddin, yn sicr yn gwybod sut i roi talent a sgiliau’r teulu i ddefnydd da.

Mae'r ddau undeb amaeth yng Nghymru wedi cydgyhoeddi papur egwyddorion sydd yn anelu at osod bwyd, ffermio, bywoliaeth, cymunedau a'r amgylchedd yng Nghymru ar sylfaen gadarn ar ôl Brexit.  

Datgelwyd papur, 'Y ffordd ymlaen i Gymru', gan Glyn Roberts, Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru a John Davies, Llywydd NFU Cymru mewn sesiwn briffio ar gyfer Aelodau'r Cynulliad a staff Llywodraeth Cymru ar dydd Mercher, Hydref 24, yn adeilad y Pierhead yng Nghaerdydd. Noddwyd y digwyddiad gan Paul Davies AC.

Daw'r cyhoeddiad yn ymateb i ymgynghoriad cyfredol Llywodraeth Cymru ar ddyfodol polisïau cefn gwlad a rheoli tir – 'Brexit a'n Tir'.  

Ers cyhoeddi'r ymgynghoriad, bu'r ddau undeb yn cynnal cyfarfodydd ym mhob cwr o Gymru, gan ymgysylltu gyda miloedd o fusnesau fferm, ynghyd â busnesau o ddiwydiannau perthynol megis masnachwyr amaethyddol a chontractwyr, arwerthwyr, milfeddygon, proseswyr, cyfrifwyr ac ymgynghorwyr ariannol.

O ganlyniad i'w rhaglennu ymgysylltu ar destun yr ymgynghoriad, mae'r Undebau wedi ennill mandad digyffelyb i siarad ar ran y Gymru wledig.

“Rydym yn falch o gynrychioli ffermydd bach a mawr, dan berchnogaeth a thenantiaeth, grawn ac anifeiliaid, garddwriaeth a dofednod, o newydd-ddyfodiaid y diwydiant i'r teuluoedd sydd wedi ffermio'r un tiroedd ers cenedlaethau,” dywedodd Llywydd NFU Cymru, John Davies.

Ychwanegodd “Mae'r holl bobl hyn yn rhannu yn yr un amcan a'r un diddordeb angerddol, sef cynhyrchu bwyd diogel, fforddiadwy, o safon uchel, tra'n gofalu am a chyfoethogi ein hamgylchedd a'n tirwedd, sydd heb ei ail.

Gan annerch Aelodau'r Cynulliad a budd-ddeiliaid allweddol, tanlinellodd Glyn Roberts bod teuluoedd amaethyddol yn rhan o deulu llawer ehangach, teulu sydd yn ymestyn allan ar hyd y gadwyn gyflenwi gyfan.

Gan Angharad Evans, Golygydd y Gymraeg, Y Tir

Diolch!  Am beth?!  Mae hynny fyny i chi!  Gyda’r hydref wedi cyrraedd, mae’n dymor y diolchgarwch ac yn gyfle i ddiolch am fendithion yr haf, boed hynny am y cynhaeaf (er wrth ysgrifennu mis yma, mae nifer yn dal i aros am dywydd sych er mwyn ceisio gorffen y cynhaeaf - stori dipyn yn wahanol i ychydig fisoedd yn ôl!), iechyd, teulu a chyfeillion.  Mae lle gyda ni gyd i ddiolch am rywbeth, ond yn aml iawn mae’r un gair bach yn cael ei gymryd yn ganiataol.

Gyda noson tân gwyllt ar y gorwel, mae Undeb Amaethwyr Cymru yn annog pobl i gofio bod tân gwyllt a llusernau awyr yn codi ofn ar dda byw ac anifeiliaid anwes ac yn atgoffa am beryglon coelcerthi hefyd.

“Gofynnwn i bobl gofio’r cod diogelwch tân gwyllt bob amser, yn enwedig dros gyfnod tân gwyllt a chalan gaeaf er mwyn lleihau’r perygl i dda byw, anifeiliaid anwes a phobl,” dywedodd Swyddog Polisi UAC Charlotte Priddy.

"Mae amser hyn o'r flwyddyn yn llawn peryglon ar gyfer anifeiliaid a phlant - felly peidiwch â gadael i esgeulustod ac anwybodaeth arwain at sefyllfa drychinebus," ychwanegodd Mrs Priddy.

Yn gyffredinol, nid yw anifeiliaid yn hoffi sŵn tân gwyllt ac mae modd iddynt ddychryn yn ystod y cyfnod hwn o'r flwyddyn. Felly, mae UAC yn annog pobl i fod yn ystyriol a pheidio â'u tanio’n agos at dda byw.

"Mae hefyd yn syniad da sicrhau bod eich anifeiliaid anwes wedi cael eu microsglodio gan filfeddyg a bod y manylion ar y sglodion yn gywir cyn noson tân gwyllt, rhag ofn iddynt fynd ar goll," meddai Mrs Priddy.

Mae UAC yn awgrymu bod pobl yn ymweld ag arddangosfa swyddogol, ond os ydych chi'n cael arddangosfa gartref, gwnewch yn siŵr eich bod yn dilyn y cod tân gwyllt bob amser i leihau'r straen ar anifeiliaid y fferm a phlant.

Ar drothwy Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd (Hydref 10), mae ffermwyr a'r rhai sy'n byw mewn cymunedau gwledig ledled Cymru yn cael eu hatgoffa bod hi’n ‘iawn i ddweud’ ac mae Undeb Amaethwyr Cymru yn eu hannog i beidio â chuddio problemau oddi wrth eu hunain, eu teuluoedd a'u ffrindiau ac i siarad am eu teimladau personol.

Gwnaeth UAC ymroddiad yn Sioe Amaethyddol Frenhinol Cymru yn 2017 i barhau i godi ymwybyddiaeth o broblemau iechyd meddwl mewn cymunedau gwledig, ac felly mae'n adnewyddu'r alwad i'r rhai a allai fod yn dioddef o broblemau iechyd meddwl i ofyn am help.

Y thema eleni a osodwyd gan Ffederasiwn Iechyd Meddwl y Byd yw pobl ifanc ac iechyd meddwl mewn byd sy'n newid. Mae ein pobl ifanc yn wynebu dyfodol ansicr ac mae eu byd yn newid yn gyflym, a bydd unrhyw amheuaeth yn peri pryder a straen i lawer.

"Mae eu busnesau ffermio dan fygythiad, nid yw sefyllfa ein marchnadoedd allforio ar ôl Mawrth 2019 yn glir ac nid yw cefnogaeth i’r diwydiant wedi cael ei gadarnhau eto. Ychwanegwch at hynny'r broblem gynyddol o TB ac mae’r sefyllfa’n dorcalonnus," meddai Llywydd yr Undeb Glyn Roberts.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi cychwyn ei digwyddiad Academi UAC Gogledd Cymru gyntaf mewn steil dwy gynnal dau ymweliad fferm lwyddiannus ac addysgiadol i'w haelodau.

Mae Academi UAC yn fenter i ddarparu digwyddiadau ymgysylltu, addysgiadol ac ymarferol ledled Cymru ac mae rhaglen o ddigwyddiadau o'r fath yn cael ei datblygu ar gyfer pob aelod.

Trefnwyd y digwyddiadau ar y cyd gan ganghennau Sir Gaernarfon, Meirionnydd ac Ynys Môn o’r Undeb, a daeth tyrfa dda o aelodau ifanc gogledd Orllewin Cymru ynghyd.

Fel rhan o'r diwrnod bu’r aelodau’n yn ymweld â Harri Parri, Fferm Crugeran, Sarn ar Benrhyn Llŷn, ac Arwyn Owen, yn Hafod y Llan, Nant Gwynant, gan roi manylion manwl am bob un o'r ffermydd.