[caption id="attachment_7003" align="alignright" width="300"]
Sian Gwenllian, AC Arfon; Cadeirydd cangen UAC Sir Gaernarfon Tudur Parry a Swyddog Gweithredol UAC Sir Gaernarfon Gwynedd Watkin.[/caption]
Mae cangen Caernarfon o Undeb Amaethwyr Cymru wedi cyfarfod gyda’r Aelod Cynulliad lleol ar gyfer Arfon, Siân Gwenllian er mwyn trafod #AmaethAmByth.
Ymhlith y nifer o bynciau ar yr agenda, trafododd swyddogion yr Undeb ddyfodol cytundebau masnach, incymau ar ôl Brexit, a bygythiad TB mewn gwartheg ar drafodaethau masnach.
“Hoffwn ddiolch i Siân Gwenllian am gwrdd â ni, ac am y trafodaethau eang a gawsom. O ran y trafodaethau masnach sydd ar fin digwydd gyda'r UE a rhanbarthau eraill, rydym yn pwysleisio bod dibyniaeth bresennol y DU ar fwyd wedi'i fewnforio yn golygu y bydd yna bwysau gwleidyddol sylweddol i sicrhau cyflenwadau bwyd rhatach o du allan i'r DU er mwyn osgoi chwyddiant ym mhrisiau bwyd.
"Felly i osgoi’r fath gynnydd ym mhrisiau bwyd, mae'n hollbwysig bod polisïau masnach newydd yn rhoi’r budd gorau posib i gynhyrchwyr Cymreig, o ran allforio a marchnadoedd domestig. Mae'n rhaid i ni sicrhau bod popeth posib yn cael ei wneud i sicrhau bod archfarchnadoedd a chyrff eraill yn y sector preifat yn cefnogi ein cynhyrchwyr yma ac nid yw cynhyrchu bwyd yn y DU a hyfywedd ein sectorau amaethyddol yn cael ei danseilio," meddai Cadeirydd cangen Sir Gaernarfon o UAC Tudur Parry.
Wrth siarad am incwm ôl-Brexit, atgoffwyd yr Aelod Cynulliad gan swyddogion yr Undeb o’r ffaith yn ystod y Clwy Traed a’r Genau Traed yn 2001, collodd ffermwyr Cymru £65m (£98m yn nhermau heddiw) yn bennaf drwy'r gwaharddiad ar allforio a bod tua 75% o incwm ffermydd yng Nghymru yn dod o’r Polisi Amaethyddol Cyffredin (PAC).
I gadw incwm, sydd eisoes yn isel, yn union fel y mae yn absenoldeb y PAC, byddai'n rhaid i broffidioldeb cynhyrchu gynyddu pedair gwaith ychwanegodd Tudur Parry. Tynnodd Mr Parry sylw at adroddiad Brian Gardner ‘Brian Gardner, sy’n rhagweld y byddai nifer y ffermydd teuluol bach a chanolig eu maint yn dirywio ar ôl Brexit, gyda rhesymoli’r sector i unedau llawer mwy. Byddai hunangynhaliaeth bwyd y DU yn disgyn a byddai cyfan lawer mwy o'r nwyddau amaethyddol a ddefnyddir yn y DU yn cael ei fewnforio o lefydd megis Gogledd a De America, Awstralia a Seland Newydd.
"Mae hyn yn amlygu’r cynhyrchwyr ymhellach i brisiau farchnad fyd-eang a chyflenwad anwadalrwydd gan fod ffactorau megis tywydd gwael, clefydau a chynaeafau gwael yn cyfrannu at gyflenwad cyfnewidiol. Byddai'r effaith andwyol yn ymestyn i fyny ac i lawr y cadwyni cyflenwi a thrwy’r economi wledig yn gyffredinol ac yn cael effaith arbennig o eithafol ar drefi bach a chanolig eu maint lle mae'r sector amaeth yn cyfrannu'n fawr at gyfoeth ardaloedd o'r fath,” meddai Tudur Parry.
"Hefyd, atgoffwyd Sian Gwenllian fod UAC wedi galw am ddadl Aelod Unigol ar y pwnc o TB mewn gwartheg ac yn croesawu'r gefnogaeth mae’r Undeb wedi ei dderbyn hyd yn hyn i’r cynnig. Rydym wedi ei hannog i gefnogi’r ddadl hefyd, sy'n cael ei gynnal Dydd Mercher Medi 28.
“Mae’n rhaid i bob Aelod o'r Cynulliad gydnabod y bydd y broblem o TB yng Nghymru yn cael canlyniadau trychinebus ar drafodaethau masnach y dyfodol os na gaiff y clefyd ymhlith ein bywyd gwyllt sylw ar frys.
“Rydym wedi pwysleisio bod y ddadl hon yn gyfle am gydweithrediad ymhlith y trawsbleidiau ar fater sy’n achosi goblygiadau emosiynol ac ariannol ar gyfer nifer o ffermwyr yng Nghymru ac rydym angen cefnogaeth y Cynulliad i gyd er mwyn sicrhau newid yn y polisi,” ychwanegodd Tudur Parry.
Mae UAC wedi pwysleisio ymhellach y pwysigrwydd o anrhydeddu cytundebau Glastir presennol ac unrhyw gynlluniau newydd y cytunwyd arno cyn Brexit.