gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Rwy’n mynd a chi ar drywydd hollol wahanol mis yma yng Nghornel Clecs! I fyd sy’n hollol ddieithr i fi i fod yn onest! I un sydd ddim yn artistig o gwbl, mae’r byd Celf ac Arlunio wastad wedi fy rhyfeddu a meddwl yn aml, o le daw ysbrydoliaeth arlunydd i fynd ati i greu darn o gelf.  

Raglen Geneteg Defaid Cymru newydd sbon

Mae Cyswllt Ffermio yn falch o gyhoeddi cynlluniau i gefnogi cofnodi perfformiad mewn diadelloedd defaid Cymreig drwy Raglen Geneteg Defaid Cymru newydd.

Drwy gydweithio'n agos ag arbenigwyr genetig blaenllaw, Innovis ac AHDB Signet bydd y rhaglen yn canolbwyntio ar wella effeithlonrwydd diadelloedd defaid Cymru drwy gynyddu nifer y ffermwyr defaid sy'n cymryd rhan yng ngwelliannau genetig eu diadelloedd.

Mae Cyswllt Ffermio nawr yn chwilio am ddiadelloedd newydd i ymuno gyda’r rhaglen, yn benodol bridiau o ddefaid mynydd ac ucheldir, yn ogystal â diadelloedd pedigri o ddefaid Wyneblas Caerlyr, Lleyn, Romney ac Charmoise yr ucheldir.

Dywed Gwawr Williams, Pennaeth Geneteg Defaid gyda Menter a Busnes, sy'n darparu Cyswllt Ffermio ar ran Llywodraeth Cymru, fod y rhaglen yn cynnig cyfle gwych i ddiadelloedd sydd â phrofiad o gofnodi perfformiad barhau â'u taith wella genetig, yn ogystal â chyfle i ddiadelloedd newydd ddechrau eu teithiau eu hunain.

“Mae hwn yn gyfle gwych i fusnesau sydd eisoes yn cofnodi perfformiad, neu'n gobeithio dechrau cofnodi, fanteisio ar gymorth Cyswllt Ffermio ym mhob agwedd ar y broses er mwyn cynyddu cynaliadwyedd eu busnes ar gyfer y dyfodol.”

“Gall defnyddio Gwerthoedd Bridio Tybiedig (EBVs) fel offeryn i wella nodweddion penodol gael effaith enfawr ar gynhyrchiant y ddiadell. Mae defnyddio'r data a gasglwyd i'w lawn botensial yn caniatáu i ffermwyr wneud penderfyniadau cyfiawn ynghylch ble y gallant wella o fewn eu diadelloedd - gan arwain at fwy o enillion ariannol i'w busnesau”.

Bydd diadelloedd sy'n cymryd rhan yn elwa o gefnogaeth amrywiol drwy gydol y rhaglen ddwy flynedd, gan gynnwys  cymorth ariannol i gynorthwyo casglu data, cyngor ac arweiniad ar osod targedau cyraeddadwy ar gyfer gwella diadelloedd, cyfleoedd i wella gwybodaeth a dealltwriaeth o fewn y pwnc, yn ogystal â chyfle i fod yn rhan o brosiectau ymchwil arloesol.

“Bydd gan bob diadell a ddewisir ddangosyddion perfformiad allweddol a chanlyniadau wedi'u diffinio'n glir o'r cychwyn cyntaf fel bod nodau a mecanweithiau clir i fonitro perfformiad y ddiadell, a gwneud addasiadau angenrheidiol drwyddi draw,” meddai Mrs Williams.

Yn ogystal â chasglu data i wella perfformiad cyffredinol y ddiadell, bydd cyfranogwyr hefyd yn cael cyfle i gymryd rhan mewn prosiectau ymchwil arloesol, gyda'r nod o ddatblygu nodweddion bridio penodol ar gyfer allyriadau methan is ac ymwrthedd llyngyr mewn defaid.

Elfen hanfodol yn llwyddiant rhaglen trosglwyddo gwybodaeth Cyswllt Ffermio yw ei rôl o rannu arfer gorau a rhaeadru gwybodaeth i'r diwydiant ehangach. Trwy raglen o ddigwyddiadau uchel eu proffil ac offer hyrwyddo, gall Cyswllt Ffermio rannu canfyddiadau a chanlyniadau'r gwaith hwn, gan dynnu sylw at ffrydiau gwaith a thechnolegau arloesol newydd ym maes geneteg defaid.

I gael rhagor o wybodaeth am gymhwysedd ac i ymgeisio, ewch i wefan Cyswllt Ffermio. Mae’r ffenestr ymgeisio yn agor ar ddydd Llun, 8fed o Fai, ac mae’r dyddiad cau ar gyfer cyflwyno mynegiant o ddiddordeb yn cau am 12yp Dydd Gwener, 9fed o Fehefin.

gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Mae yna newidiadau mawr ar droed a fydd yn newid amaethyddiaeth dros y blynyddoedd nesaf. Mae’n hollbwysig felly bod gan ffermwyr Cymru lais cryf a chyson i sicrhau bod yna ddyfodol ffyniannus a chynaliadwy i’r diwydiant yn sgil y newidiadau. 

Fel sefydliad democrataidd, mae UAC yn lobïo barn aelodau ar lefel sirol ac yng Nghaerdydd a San Steffan. I gyflawni hyn mae gennym deg pwyllgor sefydlog, ac mae pob un ohonynt yn delio â sector neu agwedd wahanol o amaethyddiaeth. 

Crëwyd hanes mewn un o’r pwyllgorau hynny yn ddiweddar, sef Pwyllgor Llais yr Ifanc dros Ffermio, lle cafodd bachgen 15 oed ei ethol fel Is Gadeirydd y pwyllgor. Caleb Vater, ger Y Fenni yw Is Gadeirydd pwyllgor ieuengaf erioed yn hanes yr Undeb. 

Ar ôl yr etholiad hanesyddol, cafodd Cornel Clecs y cyfle i ddod i nabod Caleb yn well, a dyma fe i gyflwyno’i hunan i ni: “Fy enw i yw Caleb Vater, rwy’n 15 oed, ac yn ddiweddar cefais fy ethol yn Is-gadeirydd Pwyllgor Llais yr Ifanc dros Ffermio UAC. Ar hyn o bryd, rwy’n astudio ar gyfer TGAU yng Ngholeg yr Iesu Aberhonddu, lle byddaf yn sefyll fy arholiadau’r haf hwn. Un o’r pynciau TGAU rwy’n astudio yw Busnes, ac wrth fyw ar y fferm deuluol rydw i wedi bod yn ffodus i gael profiad busnes uniongyrchol drwy helpu fy Nhad-cu gyda’r gwaith papur.

“Rwy’n byw gyda fy nheulu ar fferm bîff a defaid ger y Fenni yn Sir Fynwy. Mae’r teulu wedi bod yn gysylltiedig â’r Undeb ers blynyddoedd maith, ac o oedran ifanc rwyf wedi cael fy magu i wybod pa mor bwysig yw hi i ffermwyr gael llais drwy UAC, a gyda’n gilydd gallwn gael llais cryf a chadarnhaol i UAC. 

“Ar ein fferm deuluol mae gennym wartheg Henffordd pedigri, gwartheg masnachol ynghyd â defaid cofrestredig a masnachol. Mae gen i ddiadell fechan o ddefaid Mynydd Du Cymreig, a dros y blynyddoedd rwyf wedi eu dangos mewn sioeau lleol ac yn y Sioe Frenhinol.

“Rwy’n aelod brwd o’r CFfI, lle rwyf wedi cynrychioli fy Nghlwb a’m Sir mewn amrywiaeth eang o gystadlaethau gan gynnwys barnu stoc a siarad cyhoeddus. Yn 14 oed cefais fy newis i fynd i gystadleuaeth Barnu Stoc Brenhinol Smithfield Ffederasiwn Cenedlaethol Clybiau Ffermwyr Ifanc a gyda’r aelod arall o’r tîm, enillon ni’r Tlws ar gyfer y gystadleuaeth beirniadu Cig Oen Byw a Carcas, ac yn unigol, mi ddes i’n drydydd yn nosbarth dan 21 y gystadleuaeth. Roedd yn gamp arbennig iawn gan mai’r tro diwethaf i dîm o’n sir ennill y Tlws oedd bron i ddeugain mlynedd yn ôl.

“Ar ôl fy arholiadau TGAU rwy’n edrych ymlaen at dreulio amser ar y fferm deuluol yn ystod yr haf ynghyd â chystadlu yn Sioe Frenhinol Cymru. Ym mis Medi rwy’n edrych ymlaen at fynd yn ôl i’r ysgol i astudio Lefel A Mathemateg, Cemeg, Ffiseg a Bioleg. Hoffwn fynd ymlaen i astudio peirianneg bio-fecanyddol.

“Rwy’n mwynhau teithio a hoffwn gymryd rhan mewn taith astudio i Awstralia a Seland Newydd yn y dyfodol i weld sut mae eu harferion ffermio yn cymharu ag yn cyferbynnu â’n systemau ni a hefyd sut maen nhw’n ymdopi â’r tywydd cynhesach,” esboniodd Caleb.

Mae’n gwbl glir faint o angerdd a brwdfrydedd sydd gan Caleb, nid yn unig dros UAC, ond dros y diwydiant amaethyddol hefyd. Mae’r egni, a’r syniadau newydd yn mynd i sicrhau bod pwyllgor, sydd mor hanfodol a phwysig i ddyfodol yr Undeb yn amhrisiadwy, a gydag arweinyddiaeth Gemma Haines, y Cadeirydd newydd a Caleb, mae’r dyfodol yn edrych yn gyffrous.  

Mae’n bwysig bod y genhedlaeth nesaf o ffermwyr ac arweinwyr yn cael y cyfle i roi ei stamp nhw ar bethau a bod yn rhan o drafodaethau a phenderfyniadau a fydd yn effeithio’i dyfodol nhw. 

Dymunwn yn dda i Caleb yn rhinwedd ei swydd newydd a hefyd yn ei astudiaethau a’i arholiadau dros yr haf.

gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Ydych chi wedi cwrdd â Mrs White? Pwy yw Mrs White rwy’n clywed chi’n holi? Gadewch i mi egluro i chi pwy yw hi! Dyma’r rhan roedd Libby Davies, ein Swyddog y Senedd a Materion Seneddol yn ei chwarae yng ngŵyl Drama’r CFfI yn ddiweddar, a chafodd tipyn o lwyddiant wrth wneud hynny! 

Yn ystod yr wythnosau diwethaf, mae Libby wedi ennill teitl Aelod Hŷn y Flwyddyn ym Mrycheiniog a’r Actores Orau dan 28 yn chwarae rhan Mrs White yn nrama ‘True Colours’ CFfI Pontsenni, ac mae’r cyfleoedd hyn i gyd wedi dod i ran Libby diolch i fudiad y CFfI.  

Mae Libby’n aelod ffyddlon o’i CFfI lleol sef Pontsenni a hi yw Ysgrifenyddes bresennol y clwb. Dewch i ni gael dysgu mwy am bwysigrwydd y CFfI i Libby.

Wyt ti wastad wedi cymryd diddordeb mewn actio?

Mwynheais Drama yn yr ysgol a chymerais ran mewn ychydig o gynyrchiadau ysgol. Rwyf hefyd wedi bod mewn cynyrchiadau CFfI o’r blaen er na chefais i erioed ran siarad. Dwi wedi mwynhau bod yn rhan o’r cast yn fawr iawn a dwi’n edrych ymlaen at wneud y cyfan eto’r flwyddyn nesaf... er mae’n debyg bydd rhaid i mi ddechrau dysgu fy llinellau ynghynt!

Beth yw dy farn am bwysigrwydd clybiau CFfI?

Mae clybiau CFfI mor bwysig! Dros y cyfnodau clo, sylweddolais gymaint roeddwn yn gweld eisiau’r CFfI pan nad oedd modd cynnal gweithgareddau. Fe wnaethon ni geisio llenwi’r bwlch gyda digwyddiadau rhithwir ond does dim byd yn well na dod at ein gilydd wyneb-yn-wyneb. Mae CFfI yn darparu cyfleoedd cymdeithasol gwych i bobl ifanc mewn ardaloedd gwledig lle yn aml does dim llawer arall i’w wneud, ond o’m profiad i, mae clybiau hefyd yn chwarae rhan hanfodol yn eu cymunedau ehangach ac yn cefnogi elusennau hefyd.

Beth yw’r manteision o fod yn aelod o CFfI?

Mae’r manteision yn ddiddiwedd. Rwyf wedi gwneud rhai o fy ffrindiau gorau drwy’r CFfI, wedi dysgu cymaint o sgiliau newydd ac wedi cael cyfleoedd na fyddwn wedi’u cael fel arall. Mae rhywbeth at ddant pawb o goginio i ddawnsio, crefft i farnu stoc, byddwch yn sicr yn dysgu rhywbeth newydd! Rwyf wedi mwynhau siarad cyhoeddus, ac ni fyddwn yn medru gwneud y swydd hon heb y sgiliau a’r wybodaeth rwyf wedi’u dysgu gan y CFfI. Eleni rydw i hefyd yn teithio gyda CFfI am y tro cyntaf sy’n gyfle i weld lle newydd a chwrdd â phobl newydd.

Ac yn olaf, beth fyddet yn dweud wrth rywun sy’n ystyried ymuno â’r CFfI?

Yn bendant, ymuna! Doeddwn ddim yn nabod llawer o bobl pan ymunais â’r CFfI, ac roedd hynny braidd yn frawychus, ond nid wyf yn difaru dim. Dywedwch ie pan ddaw cyfleoedd i’ch rhan a pheidiwch â bod ofn rhoi cynnig ar bethau! Gall y CFfI gynnig cyfleoedd gwych, felly ewch amdani!

Diolch yn fawr Libby am rannu ei phrofiadau o’r CFfI gyda ni, ac mae’n amlwg iawn, faint mae hi wedi elwa o fod yn aelod, manteisio ar bob cyfle sydd wedi dod i’w rhan, mwynhau llwyddiant a gallu defnyddio’r sgiliau yn ei gwaith bob dydd.  

Pob llwyddiant i ti yn y dyfodol gyda’r CFfI, a pwy a ŵyr, efallai daw yna gyfle i gwrdd â Mrs White eto yn y dyfodol!