Mae Euros Jones, ein Swyddog Cynlluniau Amaeth-Amgylchedd yn gadael UAC y mis hwn, ond ni fydd hyn yn cael unrhyw effaith o gwbl ar yr holl wasanaethau Glastir sydd gan UAC i'w chynnig.  Dros y flwyddyn ddiwethaf mae Heledd Williams wedi bod yn cynorthwyo Euros ym mhob agwedd o’r gwasanaeth yr ydym ni fel Undeb yn ei ddarparu i'n haelodau.

Ar ôl ennill gradd mewn Amaethyddiaeth gyda Rheoli Busnes Fferm ym Mhrifysgol Harper Adams, cwrs a oedd yn ymdrin â phynciau fel Rheolaeth Cefn Gwlad a Thir, Gwyddor yr Amgylchedd, Cyfraith Busnes Fferm a Datblygu Busnes Amaethyddol, mae Heledd yn fwy na chymwys i gymryd yr awenau a pharhau i ddatblygu gwasanaethau Cynlluniau Amaeth-Amgylchedd yr Undeb.

Bydd y gwasanaethau hyn yn cynnwys yr holl weithgareddau a chyfleoedd sy'n gysylltiedig â Chynlluniau Glastir Llywodraeth Cymru. Ffoniwch eich Swyddfa Sir leol er mwyn cysylltu â Heledd.  Manteisiwn ar y cyfle hwn i ddiolch i Euros am ei holl waith ac yn dymuno'n dda iddo yn y dyfodol yn dilyn ei lwyddiant yn sicrhau tenantiaeth fferm yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol yng Nghwm Eidda.

gan Dr. Hannah Pitt a Rhiannon Craft (Cynorthwyydd Ymchwil)

Ydych chi erioed wedi ystyried cyflwyno cynnyrch bwyd sy'n seiliedig ar blanhigion i'ch fferm?

Mae newidiadau i gymorthdaliadau, masnach ryngwladol, dewisiadau defnyddwyr a'r hinsawdd yn creu heriau a chyfleoedd i ffermwyr.

Rydym am wybod pryderon a diddordebau ffermwyr o ran y cyfleoedd i arallgyfeirio cynhyrchiant a bodloni’r galw am fwy o fwyd sy’n seiliedig ar blanhigion yn y DU. Pwy allai gynhyrchu grawnfwydydd, codlysiau, ffrwythau, llysiau neu gnau? Pa gymorth y byddai ei angen ar ffermwyr i gymryd y cam hwn?

gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Wrth ysgrifennu Cornel Clecs mis yma, mae’n bwysig nodi’r dyddiad, sef dydd Mercher 22 o Fedi 2021 - sydd wrth gwrs yn nodi dechrau tymor yr Hydref yn swyddogol - Cyhydnos yr Hydref. Mae’n dymor pwysig iawn yn y calendr ffermio hefyd - yr adeg bydd ffermwyr ar draws y wlad yn dechrau paratoi tuag at y gwanwyn, ac yn meddwl am y tymor hyrdda. 

Mae wedi bod yn gyfnod prysur iawn i’r arwerthiannau wyn benyw, defaid magu a hyrddod ers sawl wythnos bellach, gydag arwerthiannau dyddiol yn digwydd ymhob cornel o’r wlad ac ymhellach.

Ar y cyfan mae’r prisiau wedi bod yn garedig iawn i’r gwerthwyr (nid cymaint i brynwyr!) drwy’r haf, ac nid yw’r arwerthiannau defaid yn wahanol. Cafodd un teulu o Geredigion sy’n aelodau o’r Undeb, ddiwrnod bythgofiadwy yn Arwerthiant Cenedlaethol Defaid Texels ar ddiwedd mis Awst. Gwerthwyd Caron Dynamite, hwrdd blwydd o eiddo teulu Williams o Gilcennin, Ceredigion am bris anhygoel o £32,000 gini a thorrwyd record McCartneys Livestock Auction yng Nghaerwrangon. Dyma Gwilym Williams, perchennog Dynamite i egluro mwy o hanes y gamp:

“Dechreuodd diadell Caron ym 1988 ar ôl prynu defaid yn Llanelwedd,” eglura Gwilym. “Fy Mam a’n Nhad, sef Gerallt ac Eileen Williams, Llys Y Wawr, Penuwch, ger Tregaron, oedd wedi dechrau Caron. Ers prynu’r defaid cyntaf yn Llanelwedd, penderfynodd y teulu gystadlu mewn sioeau amaethyddol lleol yng Ngheredigion a Sir Gaerfyrddin. 

gan Glyn Roberts, Llywydd UAC

Mae mis Medi wedi bod ac wedi mynd ac mae'n anodd credu ei bod hi eisoes yn amser ar gyfer colofn mis Hydref! Roedd y mis diwethaf unwaith eto yn un prysur i ni i gyd, gyda siroedd yn parhau â'u hymweliadau gwleidyddol â ffermydd, a’r sgyrsiau gwleidyddol ehangach yn digwydd - pob un â'r nod o sicrhau bod gennym ffermydd teuluol cynaliadwy, ffyniannus am genedlaethau i ddod.

Pan fyddwn yn siarad am gynaliadwyedd, mae'n rhaid i ni siarad am gyllid. Nid oes unrhyw fusnes fferm yn gynaliadwy os nad yw’n ddiogel yn ariannol a chyda hynny mewn golwg ysgrifennwyd at Ysgrifennydd Gwladol Cymru Simon Hart AS i’w atgoffa bod UAC yn credu bod hi wedi bod yn anonest o Drysorlys y DU i gynnwys cyllid heb ei wario gan yr UE o Gyfnod Cyllido 2014 - 2020 wrth gyfrifo cyllideb Polisi Amaethyddol Cyffredin Cymru 2021-2022 - methodoleg a arweiniodd at ddyraniad a oedd £95 miliwn yn llai na'r hyn a ragwelwyd.

Nid oedd y £243 miliwn mewn cyllid Cynllun y Taliad Sylfaenol a gyhoeddwyd ar Ragfyr 30 2019 yn cynnwys oddeutu £42 miliwn a drosglwyddwyd yn flynyddol i gyllideb Piler 2 (Datblygu Gwledig) trwy'r mecanwaith Trosglwyddo Piler.

Yn hynny o beth, ailadroddwyd y ffaith bod Cymru wedi derbyn tua £137 miliwn yn llai mewn cyllid amaethyddol a datblygu gwledig nag a ragwelwyd o ystyried honiadau dro ar ôl tro na fyddai ymadawiad y DU â'r UE yn arwain at gwymp mewn cyllid o'r fath.