Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) yn cymryd rhan yn un o’r heriau cerdded mwyaf eto, wrth ymuno gyda phum gwlad sy’n ymuno a'i gilydd i ysbrydoli cymunedau gwledig i fynd allan i gefn gwlad er mwyn gwella eu hiechyd meddwl.

Mae’r her, #Run1000, yn galw ar bobl i gofrestru i fod yn rhan o un o bum tîm - Lloegr, Iwerddon, yr Alban, Cymru a gweddill y byd. Bydd y gystadleuaeth, sy’n cael ei chynnal rhwng 1 Ionawr a 31 Ionawr, 2021 yn gweld pob tîm yn rhedeg neu'n cerdded 1,000 o filltiroedd, gyda'r wlad sy'n cyrraedd y garreg filltir gyntaf yn ennill.  Y syniad yw bod unigolion yn cofrestru a chyfrannu cymaint o filltiroedd ag y gallant yn ystod mis Ionawr, p'un a yw hynny'n 1 neu'n 100.

Bydd capten tîm yn arwain pob gwlad, a bydd grŵp Strava preifat yn recordio'r pellter rhedeg/cerdded ar y cyd - capten tîm Cymru yw Emma Picton-Jones o’r DPJ Foundation.

Mae dros 40 o bobl wedi cael eu lladd ar ffermydd y DU eleni yn ôl hysbysiadau marwolaeth gan Yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch (HSE), gan gynnwys naw yng Nghymru ers mis Ionawr 2020. Mae'r niferoedd yn pwysleisio'r realiti dirdynnol am ba mor beryglus y gall ffermio fod, ac mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) yn galw ar y diwydiant i wneud newid a dechrau cymryd diogelwch ar ffermydd o ddifrif.

Dywedodd Dirprwy Lywydd FUW, Ian Rickman: “Mae angen i ni sylweddoli difrifoldeb yr ystadegyn hwn. Mae dros 40 o bobl wedi marw ar ffermydd ledled y DU yn 2020. Dyna dros 40 o deuluoedd sydd wedi colli rhywun annwyl ac sy’n mynd trwy’r trawma, straen a phryder hefyd. Mae'r ffigur yn eithriadol o uwch na'r llynedd a rhaid i ni wneud newidiadau ar ein ffermydd er mwyn lleihau nifer y marwolaethau yn sylweddol.”

Mae FUW, fel rhan o Bartneriaeth Diogelwch Ffermydd Cymru, wedi ymrwymo i dynnu sylw at y ffaith bod heriau Iechyd a Diogelwch difrifol ar ffermydd a thrwy ei waith gyda'r grŵp mae'n anelu at helpu i wella'r sefyllfa ac achub bywydau ar ffermydd.

Mae pob sefydliad yng Nghymru sydd wedi ymrwymo i’r ‘Siarter Iechyd a Diogelwch ar y Fferm’ wedi ymrwymo i: “Cydweithio i wneud ffermio’n ddiogel”.

O fewn y byd amaethyddol, cydnabuwyd ers amser maith bod achosion TB yn arwain at nifer o ganlyniadau, megis colli stoc, problemau gyda llif arian, costau cadw a bwydo stoc ychwanegol, colli rheolaeth fusnes ac ansicrwydd dros y dyfodol. Mae'n anochel bod pob un o'r rhain yn cael effaith ar les emosiynol teuluoedd amaethyddol.

Fodd bynnag, mae'n debyg bod y gwir effaith yn cael ei gamfarnu. Mae Rebecca John, ffermwr 3ydd cenhedlaeth o Sir Benfro, yn gofyn cwestiwn perthnasol - sut mae achos o TB ar fferm yn effeithio ein hiechyd meddwl?

Yn gyfarwydd â hynt a helynt amaethyddiaeth a ffermio da byw yn Sir Benfro, mae Rebecca’n hen gyfarwydd a gweld milfeddygon yn galw i wneud profion TB ar y fferm deuluol Rinaston, ger Hwlffordd, lle maent yn cadw gwartheg bîff, defaid ac yn godro.

“I raddau, mae pawb yn deall bod ffermwyr sy’n ceisio rhedeg eu busnes yn sgil achos o TB yn agos i’r dibyn. O ystyried bod cysylltiad annatod rhwng iechyd meddwl a chynaliadwyedd a diddyledrwydd busnes fferm, mae'n rhaid i ni ddeall canlyniadau'r clefyd hwn ar lawr gwlad.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru yn cynnal gweminar arbennig i daflu goleuni ar ba newidiadau technegol ac ymarferol sy’n ofynnol ar gyfer busnesau ffermio yng Nghymru o 1 Ionawr 2021 ymlaen.

Cynhelir y gweminar ddydd Iau, 17 Rhagfyr am 7yh trwy gyfrwng Zoom.

Bydd cynrychiolwyr o Gymdeithas Proseswyr Cig Prydain, yr Asiantaeth Safonau Bwyd, Hybu Cig Cymru a Llywodraeth Cymru yn helpu i egluro'r newidiadau hyn, a'u trosi'n bethau ymarferol.  Cadeirir y gweminar gan Lywydd UAC, Glyn Roberts, gyda sylwadau cloi gan Bennaeth Polisi UAC Nick Fenwick.

Dywedodd Teleri Fielden, Swyddog Polisi FUW: “Mae newidiadau sylweddol yn digwydd i’r trefniadau masnachu gyda chwsmer allforio mwyaf amaethyddiaeth y DU - yr UE yn ogystal â ffyrdd newydd o weithio i bob rhan o’r gadwyn cyflenwi bwyd yn y DU.

“Mae hyn yn golygu bod angen i ffermwyr fod yn ymwybodol o effeithiau'r newidiadau hyn ar eu busnesau. Nid yn unig bydd pethau fel y rhwystrau di-dariff a glywn gymaint amdanynt, yn effeithio ar borthladdoedd ar ôl mis Rhagfyr - byddant yn effeithio ar bob cam o gynhyrchu bwyd, felly mae'n bwysig i ffermwyr ddeall goblygiadau posibl i'w busnesau.

“Bydd tîm o arbenigwyr yn ymuno â ni a fydd yn helpu i daflu goleuni ar rai o’r materion cymhleth hyn ac edrychwn ymlaen at eich croesawu i’r digwyddiad.”

Cliciwch yma i gofrestru: https://www.eventbrite.co.uk/e/brexit-what-do-welsh-farmers-need-to-know-from-1-january-2021-onwards-tickets-131842270781 

Mae Heddlu Dyfed-Powys yn cynghori’r gymuned ffermio i fod yn wyliadwrus iawn ynghylch galwadau, negeseuon testun neu e-byst amheus gan fod twyll sy’n targedu’r sector amaethyddol yn benodol wedi’i nodi.

Yn ystod mis Rhagfyr, mae ffermwyr yn dechrau derbyn cryn dipyn o arian drwy’r Taliad Sengl. Mae gwybodaeth am y taliadau ar gael yn gyhoeddus, gan olygu bod troseddwyr yn medru targedu dioddefwyr yn uniongyrchol gan wneud i’w hymagweddau ymddangos yn fwy argyhoeddiadol. 

Bydd y cyfathrebiadau ffug fel arfer yn honni bod twyll wedi’i nodi ar gyfrif banc y ffermwr a bod angen gweithredu ar unwaith er mwyn diogelu cyllid.

Yna, dygir perswâd ar y dioddefydd i ddatgelu gwybodaeth bersonol neu ariannol, neu hyd yn oed trosglwyddo arian yn uniongyrchol i ‘gyfrif diogel’ honedig.

 Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi tynnu sylw at amrywiaeth o faterion sy’n wynebu’r gymuned ffermio, a   allai, pe na baent yn cael sylw, fod yn storm berffaith i iechyd meddwl ffermwyr.

 Mewn cyfarfod rhithwir gyda’r Gweinidog Iechyd Meddwl, Llesiant a’r Gymraeg, Eluned Morgan, trafododd swyddogion   yr Undeb sut mae’r cyfuniad o ansicrwydd Brexit, Covid-19 a pholisïau ffermio arfaethedig newydd yn rhoi pwysau   aruthrol ar ffermwyr a’u hiechyd meddwl.

 Dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: “Cawsom gyfarfod da iawn gydag Eluned Morgan a chodwyd llawer o faterion   perthnasol sy’n chwarae ar feddwl ein ffermwyr. Fel y gwyddom i gyd, mae yna broblemau helaeth ar ffermydd a gellir   mynd i’r afael â rhai trwy siarad amdanynt, mae eraill fodd bynnag yn dibynnu ar Lywodraeth Cymru i ail-werthuso eu   polisïau amaethyddol presennol a’r rhai yn y dyfodol. ”

 Dywedodd Mr Roberts fod y perygl ar ddod o fewnforion is-safonol yn cynyddu oherwydd cytundebau masnach   newydd, cynlluniau cymhorthdal ​​newydd sy'n methu â mynd i'r afael yn benodol â ffyniant economaidd cymunedau   gwledig, y diffyg paratoi ar gyfer senario Brexit heb gytundeb ym mhorthladdoedd Cymru ac mewn ardaloedd eraill,   effaith gyflym y pandemig coronafirws ar gadwyni cyflenwi byd-eang a hefyd y defnydd cynyddol o fynediad cyhoeddus sydd wedi achosi ystod eang o broblemau i'n haelodau, ac oll yn ychwanegu at y storm berffaith gynyddol.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi croesawu cyhoeddiad Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig ar ganlyniad ymgynghoriad ar symleiddio cefnogaeth amaethyddol yng Nghymru yn ofalus.

Cynigiodd yr ymgynghoriad Ffermio Cynaliadwy a'n Tir: Symleiddio Cymorth Amaethyddol, a ddaeth i ben ar 23 Hydref 2020, un ar ddeg newid i'r Cynllun Taliadau Sylfaenol a nifer o newidiadau mawr i'r egwyddorion sy'n sail i'r Rhaglen Datblygu Gwledig.

Wrth ymateb i’r cyhoeddiad, dywedodd Dirprwy Lywydd FUW Ian Rickman: “Rydym yn croesawu’r ffaith bod Llywodraeth Cymru wedi derbyn llawer o’r pryderon a godwyd gennym, gan gynnwys yr effeithiau ar ffermwyr trawsffiniol a ffermwyr ifanc.”

Yn unol â barn FUW, mae Llywodraeth Cymru bellach wedi cytuno i ddarparu rhanddirymiad i ffermwyr trawsffiniol sydd â llai na 5 hectar o dir Cymreig fel y gallant ddibynnu ar y tir a oedd ar gael ganddynt mewn gweinyddiaeth arall yn 2020.

Gydag ychydig dros chwe wythnos i fynd cyn diwedd cyfnod ymadael yr UE, a’r UE a’r DU wedi dod i gytundeb ar nifer o feysydd mewn trafodaethau masnach - ond bod pysgodfeydd a rheolau cymorth gwladwriaethol yn parhau i fod yn rhwystrau mawr wrth i’r trafodaethau gyrraedd y camau diwethaf - mae'r FUW wedi annog y DU a'r UE i osgoi trychineb o Frexit heb gytundeb, a hynny ar bob cyfrif.

Daw’r alwad ddiwrnod ar ôl i Ysgrifennydd Gwladol dros yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig George Eustice gydnabod ar sioe Andrew Marr y BBC y byddai’r sector defaid yn wynebu heriau penodol mewn senarios heb gytundeb oherwydd tariffau o oddeutu 40% ar allforion cig oen i’r UE, ond ceisiodd leddfu’r effeithiau ar gyfer sectorau amaethyddol.

Dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts, “Y gwir amdani yw y byddai methu cytuno ar gytundeb fasnach yn cael effaith drychinebus, a hynny’n gyflym iawn, ar ein sectorau amaethyddol gyda’r sector defaid yn debygol o deimlo’r effaith fwyaf difrifol.

“Byddai hefyd yn achosi aflonyddwch aruthrol i fwyd a chadwyni cyflenwi eraill ac yn achosi anrhefn lwyr yn ein porthladdoedd.”

Dywedodd Mr Roberts y byddai methiant o’r fath hefyd yn cael effeithiau dinistriol ar fusnesau’r UE, a’i bod felly er budd yr UE a’r DU i fynd ati o ddifrif i gytuno ar gytundeb.

Yn ôl Undeb Amaethwyr Cymru (FUW), gallai’r Ddeddf Amaethyddiaeth sydd newydd ei phasio agor y drws i effeithiau dinistriol ar ffermio a chymunedau gwledig os nad yw Llywodraeth y DU yn gosod diogelu'r cyflenwad bwyd a lles teuluoedd ffermio a chymunedau gwledig wrth wraidd datblygu polisi.

Mae'r Ddeddf, a dderbyniodd Gydsyniad Brenhinol ddoe (Tachwedd 11), yn amlinellu sut y bydd cefnogaeth i ffermwyr Lloegr yn cael ei darparu yn y dyfodol wrth i'r DU adael Polisi Amaethyddol Cyffredin yr UE, tra hefyd yn nodi deddfwriaeth sy'n ymwneud ag ystod eang o faterion amaethyddol a gwledig sy'n berthnasol i Gymru a'r DU - gangynnwys rhoi pwerau dros dro i Weinidogion Cymru nes bod Bil Amaethyddiaeth Cymru yn cael ei gyflwyno.

Dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: “Rydym wedi croesawu bod y Ddeddf yn cynnwys yr angen am adroddiad i’w gyflwyno i’r senedd sy’n canolbwyntio ar yr effeithiau y gall cytundebau masnach y dyfodol gael ar amaethyddiaeth.

Ar drothwy diwrnod Iechyd Meddwl y Byd (dydd Gwener, Hydref 9) cynhaliodd Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) gynhadledd rithwir Iechyd Meddwl Cymru Gyfan, a archwiliodd gyd-destun ehangach problemau iechyd meddwl mewn cymunedau gwledig a pha gamau y mae'n rhaid i'r Llywodraeth, y penderfynwr a’r llunwyr polisi eu cymryd i fynd i'r afael â'r sefyllfa, yn enwedig gan fod Covid-19 yn debygol o roi pwysau pellach, nid yn unig ar iechyd meddwl pobl ond hefyd ar eu cyllid.

Cadeiriwyd sesiwn y bore gan Abi Kay, Prif Ohebydd y Farmers Guardian, a bu Sara Lloyd, Arweinydd Tîm, Tîm Iechyd Meddwl Cymunedol De Ceredigion; Cath Fallon, Pennaeth Cyfarwyddiaeth Menter ac Animeiddio Cymunedol, Cyngor Sir Fynwy, Lee Philips, Rheolwr Cymru, Gwasanaeth Arian a Phensiynau, John Forbes-Jones, Rheolwr Corfforaethol Gwasanaethau Lles Meddwl, Cyngor Sir Ceredigion, Vicky Beers o’r Farming Community Network a Sam Taylor, ffermwyr o Ogledd Cymru sy’n gwirfoddoli gyda’r DPJ Foundation yn siarad.

Cafodd sesiwn y prynhawn ei gadeirio gan y cyflwynydd teledu adnabyddus Alun Elidyr, ac mi gymryd agwedd mwy ymarferol wrth glywed gan amrywiol elusennau iechyd meddwl ymroddedig sy'n cynnig cyngor ymarferol i'r rhai sy'n cefnogi rhywun annwyl sy'n mynd trwy faterion iechyd meddyliol yn ogystal â'r rhai sy'n dioddef o broblemau iechyd meddwl ar hyn o bryd.

Cefnogwyd y digwyddiad hefyd gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig Llywodraeth Cymru, Lesley Griffiths, a’r ffermwr a hyrwyddwr iechyd meddwl o Seland Newydd, Doug Avery, trwy neges fideo.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) yn atgoffa’r ffermwyr hynny sydd wedi cyflwyno cais am y Cynllun Taliad Sylfaenol trwy'r Ffurflen Gais Sengl (SAF) 2020 bod yr amser i wneud cais am daliad Cynllun Cymorth ar gyfer Cynllun y Taliad Sylfaenol 2020 yn agosáu, gyda’r dyddiad cau ar ddydd Gwener, 27 Tachwedd.

O’r 7fed o Ragfyr, bydd y cynllun yn talu benthyciad o hyd at 90% o’r hyn a ragwelir yw gwerth hawliad Cynllun Taliad Sylfaenol busnes unigol i ymgeiswyr llwyddiannus nad yw eu cais Cynllun Taliad Sylfaenol llawn yn cael ei brosesu i’w dalu erbyn 1 Rhagfyr. Gan mai cynllun optio i mewn yw hwn, mae'n rhaid i ffermwyr wneud cais am y benthyciad trwy eu cyfrif RPW Ar-lein.

Wrth ymateb i ymgynghoriad diweddaraf Ffermio Cynaliadwy Llywodraeth Cymru, mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi cefnogi nifer o newidiadau technegol arfaethedig i'r Cynllun Taliad Sylfaenol (BPS) - ond yn bendant bod cynlluniau i symud egwyddorion ac amcanion Datblygu Gwledig i ffwrdd o gefnogi ffermio, economïau gwledig a swyddi yn anghywir.

Nododd yr ymgynghoriad Ffermio Cynaliadwy a’n Tir: Symleiddio Cymorth Amaethyddol un ar ddeg o gynigion technegol yn ymwneud â’r Taliad Sylfaenol, y disgwylir i barhau am nifer o flynyddoedd tra bydd ‘Cynllun Ffermio Cynaliadwy’ newydd yn cael ei ddatblygu.

Fodd bynnag, cynigiodd ail ran o'r ymgynghoriad newidiadau radical i egwyddorion, cenhadaeth, amcanion a blaenoriaethau'r Rhaglen Datblygu Gwledig (RDP).

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi ymateb gyda dicter a siom bod Tŷ’r Cyffredin wedi gwrthod ymgorffori mesurau yn y gyfraith a fyddai’n amddiffyn defnyddwyr a chynhyrchwyr rhag mewnforion bwyd is-safonol.

Pleidleisiodd ASau o 332 pleidlais i 279 - gyda mwyafrif o 53 - i wrthod diwygiad i’r Bil Amaethyddol a fyddai wedi sicrhau y byddai’n rhaid i fwyd o dan unrhyw gytundeb fasnach yn y dyfodol fodloni rheolau lles anifeiliaid a diogelwch bwyd y DU.

Dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: “Mae’r Llywodraeth hon wedi aberthu ein diwydiant, gan roi rhwydd hynt i fwyd o ansawdd is ddod i'r wlad hon, yn hytrach na glynu at eu hymrwymiadau maniffesto.

Mae cangen Meirionnydd o Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) yn cadw’r sylw ar faterion llifogydd lleol ac wedi mynd â’r Aelod Seneddol lleol Liz Saville-Roberts ar daith o amgylch y mannau sydd angen sylw ar frys gan yr awdurdodau sydd â chyfrifoldeb a Chyfoeth Naturiol Cymru.

Wrth ymweld â sawl ardal yng Ngogledd Meirionnydd, bu swyddogion yn trafod gwaith sydd angen ei wneud ar frys o fewn yr ardaloedd draenio mewnol, ac yn enwedig Afon Gaseg ac Afon Croesor yn Llanfrothen, Afon Dwyryd ym Maentwrog, ac Afon Glyn ger Talsarnau.

Mae Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) Glyn Roberts yn disgwyl ymateb blin iawn mewn cyfarfod o bwyllgorau da byw a ffermio mynydd FUW i gynnig gan y Gymdeithas Cig Eidion Genedlaethol (NBA) y dylid cyfyngu'r diffiniad o wartheg wedi'u pesgi i rai o dan 28 mis oed, ac y dylid cyflwyno “treth garbon” ar anifeiliaid sy'n cael eu lladd uwchlaw'r oedran hwnnw.

Dywedodd Mr Roberts, sy’n rhedeg fferm bîff a defaid gyda’i ferch Beca yn Ysbyty Ifan, Gogledd Cymru: “Rydyn ni wedi derbyn llawer o alwadau gan aelodau blin ers i’r NBA gyhoeddi’r cynigion yma.