Mae cangen Meirionnydd o Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) yn cadw’r sylw ar faterion llifogydd lleol ac wedi mynd â’r Aelod Seneddol lleol Liz Saville-Roberts ar daith o amgylch y mannau sydd angen sylw ar frys gan yr awdurdodau sydd â chyfrifoldeb a Chyfoeth Naturiol Cymru.

Wrth ymweld â sawl ardal yng Ngogledd Meirionnydd, bu swyddogion yn trafod gwaith sydd angen ei wneud ar frys o fewn yr ardaloedd draenio mewnol, ac yn enwedig Afon Gaseg ac Afon Croesor yn Llanfrothen, Afon Dwyryd ym Maentwrog, ac Afon Glyn ger Talsarnau.

Mae Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) Glyn Roberts yn disgwyl ymateb blin iawn mewn cyfarfod o bwyllgorau da byw a ffermio mynydd FUW i gynnig gan y Gymdeithas Cig Eidion Genedlaethol (NBA) y dylid cyfyngu'r diffiniad o wartheg wedi'u pesgi i rai o dan 28 mis oed, ac y dylid cyflwyno “treth garbon” ar anifeiliaid sy'n cael eu lladd uwchlaw'r oedran hwnnw.

Dywedodd Mr Roberts, sy’n rhedeg fferm bîff a defaid gyda’i ferch Beca yn Ysbyty Ifan, Gogledd Cymru: “Rydyn ni wedi derbyn llawer o alwadau gan aelodau blin ers i’r NBA gyhoeddi’r cynigion yma.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) yn cynnal Cynhadledd Iechyd Meddwl Cymru Gyfan ar drothwy Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd i daflu goleuni ar gyd-destun ehangach iechyd meddwl gwael mewn cymunedau gwledig.

Yn cael ei gynnal ar-lein trwy Zoom, dydd Gwener 9 Hydref, bydd y gynhadledd yn clywed gan banel o siaradwyr gwych. Bydd sesiwn y bore yn archwilio cyd-destun ehangach iechyd meddwl gwael mewn cymunedau gwledig a pha gamau y mae'n rhaid i'r Llywodraeth, y rhai sy'n gwneud penderfyniadau a llunwyr polisi eu cymryd i fynd i'r afael â'r sefyllfa, yn enwedig gan fod Covid-19 wedi rhoi pwysau pellach nid yn unig ar iechyd meddwl pobl ond eu cyllid hefyd.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi croesawu cefnogaeth Tŷ’r Arglwyddi i welliant a gyflwynwyd gan yr Arglwydd Grantchester, Llafur, a fyddai’n gorfodi’r holl fwyd a fewnforir fel rhan o gytundebau masnach i gyd-fynd â safonau’r DU.

Dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: “Mae miliynau o aelodau’r cyhoedd wedi cefnogi ymgyrchoedd, gan gynnwys ein rhai ni, i sicrhau bod bwyd sy’n cael ei fewnforio i’r DU yn cael ei gynhyrchu yn unol â’r safonau amgylcheddol, iechyd a lles anifeiliaid sy’n ofynnol yn ôl y gyfraith gan ein ffermwyr ni.

"Rydyn ni felly'n croesawu cefnogaeth yr Arglwyddi i'r egwyddor hon, na ddylai fod yn destun dadl."

Dywedodd Mr Roberts fod y pandemig coronafirws wedi datgelu pa mor fregus ydym ni i newidiadau cyflym mewn newidiadau cyflenwad byd-eang ac wedi dod i'r amlwg sut mae'n rhaid i ni gydbwyso cyflenwadau bwyd domestig a mewnforio yn iawn.

“Mae’r Arglwyddi wedi adlewyrchu barn glir y bobl ar bwnc sydd wedi uno ffermwyr, amgylcheddwyr ac ymgyrchwyr hawliau anifeiliaid, a rhaid i ASau gynnal y gwelliannau a wnaed gan Dŷ’r Arglwyddi neu gyflwyno gwelliannau cyfartal.”

Mae FUW wedi cefnogi a lobïo dros welliant o’r fath ers i’r Bil gael ei gyhoeddi yn gynharach eleni, ac mae wedi rhoi tystiolaeth lafar ac ysgrifenedig i’r Senedd yn cefnogi’r farn hon ers cyhoeddi’r Bil.

Yn anffodus mae iechyd meddwl gwael a hunanladdiad mewn cymunedau gwledig a ffermio yn broblem gynyddol ac yn un y mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi ymrwymo i fynd i’r afael â.

Gan agosáu at y bedwaredd flwyddyn o godi ymwybyddiaeth a gwneud popeth o fewn gallu i helpu i dorri'r stigma, mae'r Undeb yn cynnal Cynhadledd rithwir Iechyd Meddwl Cymru Gymru, ddydd Gwener 9 Hydref 2020 trwy Zoom, cyn Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd.

Dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: “Mae FUW yn deall y gall problemau iechyd meddwl effeithio ar allu unigolyn i brosesu gwybodaeth a datrys problemau, sugno eu hegni a’u cymhelliant, a chynyddu ymddygiad byrbwyll. Tra bod y symptomau'n cael eu trin, yn aml iawn, nid yw achosion sylfaenol y materion hyn yn cael sylw.

“Felly bydd y gynhadledd hon yn mynd y tu hwnt i’r pwyntiau trafod arferol ac yn archwilio’r pwnc ymhellach. Mae'n ddigwyddiad agored ac mae croeso i unrhyw un sydd â diddordeb mewn iechyd meddwl ymuno â ni, yn rhithwir, ar y diwrnod.”

‘Mae Cig Oen Cymru PGI yn rhywbeth teuluol sydd angen cael ei warchod’ - dyna neges allweddol Undeb Amaethwyr Cymru wrth edrych ymlaen at Wythnos Caru Cig Oen (1-7 Medi).  Cafodd Wythnos Caru Cig Oen ei sefydlu yn 2015, gan y diweddar Rachel Lumley, ffarmwraig angerddol o Gymbria a ymgyrchodd bod angen rhoi sylw haeddiannol i gig oen.

Wrth siarad o’i fferm yng Ngogledd Cymru, dywedodd Llywydd yr Undeb, Glyn Roberts: “Mae Cig Oen Cymru yn rhywbeth i’r teulu cyfan, o’r dechrau i’r diwedd.  O ffermydd teuluol Cymru sy’n ei gynhyrchu, i’n cwsmeriaid sy’n mwynhau dod at ei gilydd o gwmpas y bwrdd i’w fwyta.  Ond mae’n rhaid i ni amddiffyn ein ffermydd teuluol os ydym am barhau i fwynhau’r bwyd cynaliadwy, maethlon gwych yma.”

Mae adroddiad damniol ar raglen Datblygu Gwledig Cymru (RDP) gan Archwilio Cymru wedi amlygu pryderon hirdymor a godwyd dro ar ôl tro gan Undeb Amaethwyr Cymru (FUW).

Dywed adroddiad Archwilio Cymru ‘Sicrhau bod grantiau datblygu gwledig a ddyfarnwyd heb gystadleuaeth yn rhoi gwerth am arian’ a gyhoeddwyd ar Fehefin 30, nad oedd agweddau allweddol o ddylunio, gweithredu ac arolygiaeth cronfa Datblygu Gwledig Llywodraeth Cymru yn ddigon effeithiol i sicrhau y byddai £53 miliwn o grantiau yn sicrhau gwerth am arian, a bod Llywodraeth Cymru wedi mabwysiadu dull o roi arian heb gystadleuaeth ac, mewn rhai achosion, heb gymryd unrhyw gamau arall i sicrhau y byddai'r prosiectau'n sicrhau gwerth am arian.

Dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: “Mae ffermwyr Cymru yn talu’r ganran uchaf o arian posib i mewn i gronfa Cynllun Datblygu Gwledig trwy broses o drosglwyddo o golofn i golofn, sy’n dod i gyfanswm o tua £40 miliwn y flwyddyn, tra bod ffermwyr yn y mwyafrif o wledydd a rhanbarthau’r UE yn talu cyfran fach iawn o’r ffigwr hwn.

“Pan gyhoeddwyd yn 2013 y byddai gan Gymru’r gyfradd trosglwyddo o golofn i golofn o 15% - yr uchaf yn yr UE - addawyd Cynllun Datblygu Gwledig i ni a fyddai’n sicrhau newid trawsnewidiol i’n diwydiant.

“Ar ôl talu cyfanswm o oddeutu £230 miliwn ers hynny, roedd ein diwydiant yn haeddu llawer gwell o’r Cynllun Datblygu Gwledig, a dylid wedi gweithredu yn sgil y pryderon ynglŷn â’r   Cynllun Datblygu Gwledig, pryderon yr ydym wedi codi tro ar ôl tro ers 2013.”

Ymhlith y rhain oedd y byddai'r penderfyniad yn 2013 i ddileu Pwyllgor Monitro'r Cynllun Datblygu Gwledig pwrpasol a chwmpasu’r gwaith o fewn Pwyllgor Monitro Rhaglen UE enfawr yn tanseilio archwilio a monitro'r Cynllun Datblygu Gwledig.

Codwyd pryderon tebyg mewn adroddiad gan Swyddfa Archwilio Cymru yn 2018, a oedd yn argymell y dylid gwella trefniadau archwilio ar gyfer rheoli a darparu’r Cynllun Datblygu Gwledig ac y dylid egluro a dogfennu trefniadau rheoli risg ar gyfer yr Cynllun Datblygu Gwledig.

Yn ystod camau ffurfiannol yr Cynllun Datblygu Gwledig cyfredol, gweithiodd FUW mewn partneriaeth ag NFU Cymru a sefydliadau ffermio eraill i gyflwyno Cynllun Datblygu Gwledig wedi'i dargedu gyda'r nod o greu diwydiant amaethyddol cynhyrchiol, proffidiol a blaengar trwy fonitro canlyniadau gweithredoedd ac ymyriadau yn ofalus er mwyn osgoi ail-fuddsoddi amhriodol.

“Rydym yn bendant o’r farn, roedd modd osgoi llawer o’r diffygion a nodwyd gan yr Archwilydd Cyffredinol yn yr adroddiad diweddaraf hwn a chanfyddiadau blaenorol yn 2018 pe bai ein hargymhellion wedi cael sylw.

“Rydyn ni nawr yn annog Llywodraeth Cymru i ddefnyddio’r amser sy’n weddill o’r Cynllun Datblygu Gwledig i weithredu er mwyn adfer hyder a chael arian allan i fusnesau gwledig, gan gynnwys drwy’r rhanddirymiadau sydd wedi’u cyflwyno oherwydd y pandemig coronafirws,” ychwanegodd Mr Roberts.

Mae’r ffermwr bîff a defaid o Ogledd Cymru, Glyn Roberts, wedi cael ei ailethol yn unfrydol fel Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru mewn cyfarfod rhithwir diweddar o Gyngor yr Undeb.

Daeth Glyn Roberts yn Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru gyntaf yn 2015. Ers hynny mae wedi helpu i sicrhau #CyllidFfermioTeg i ffermwyr yng Nghymru; wedi canolbwyntio ar bwysigrwydd amaethyddiaeth mewn cymunedau gwledig ac ar y Gymraeg; ac mae wedi hyrwyddo #AmaethAmByth ar raddfa genedlaethol.

Wrth siarad am ei ailbenodiad, dywedodd Glyn Roberts: “Mae’n anrhydedd ac yn fraint cael gwasanaethu fel Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru a diolchaf i’n haelodau am ymddiried ynof am dymor arall.

“Mae’n gyfnod ansicr iawn i'n diwydiant. Mae ein sector yn delio ag ôl-effeithiau'r Coronafirws, mae Brexit a’n perthynas â'r UE yn y dyfodol yn parhau i fod yn ansicr ac mae yna lawer o faterion ffermio eraill, megis rheoliadau dŵr, polisïau fferm y dyfodol a TB, sydd angen sylw a’i datrys dros y misoedd a'r blynyddoedd nesaf.

Yn aml iawn, mae cynllunio ar gyfer olyniaeth yn bwnc tabŵ o fewn teuluoedd amaethyddol. Ac eto mae'n bwnc sydd angen sylw a thrafodaeth. Er mwyn helpu mynd at wraidd rhai o’r cwestiynau anghyfforddus a thaflu goleuni ar faterion sy’n mynd y tu hwnt i gynlluniau ymddeol, mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi ymuno â chwmni cyfreithiol RDP Law o Dde Cymru i gynnal seminar rithwir.

Bydd y digwyddiad, sydd am ddim i aelodau FUW, yn cael ei gynnal trwy Zoom, ar nos Fercher Gorffennaf 8 am 7.30yh.

Ydych chi'n gwybod beth yw eich hawliau o ran pryniant gorfodol a gwaith gan gwmniau dŵr, nwy a ffôn ar eich fferm? Os ydych chi eisiau darganfod beth y gellir ac na ellir ei wneud ar eich tir, yna cofrestrwch ar gyfer gweminar Undeb Amaethwyr Cymru, sy’n cael ei gynnal ar y cyd â Davis Meade Property Consultants.

Bydd y gweminar hon, a gynhelir ar Zoom, yn cael ei chyflwyno gan Eifion Bibby a Charles Cowap o Davis Meade Property Consultants, gan adeiladu ar eu cysylltiad hir â'r Undeb.

Mae Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru (FUW), Glyn Roberts, wedi croesawu’r ffaith bod y prif bryderon a godwyd gan FUW mewn gohebiaeth ag aelodau Tŷ’r Arglwyddi wedi cael eu hadleisio gan aelodau ar draws y sbectrwm gwleidyddol ddoe wrth i’r Bil Amaethyddiaeth dderbyn ei ail ddarlleniad yn y tŷ.

Mae'r bil – sy’n cael ei ystyried fel y darn pwysicaf o ddeddfwriaeth y DU mewn perthynas â bwyd a ffermio ers dros 70 mlynedd - yn cynnwys cymal a fyddai'n sicrhau bod bwyd organig wedi'i fewnforio o wlad dramor yn cael ei gynhyrchu i safonau sy'n cyfateb i'r rhai sy'n berthnasol yn y DU.

Mae ffermwyr yng Nghymru yn galw ar y cyhoedd i'w helpu i osgoi effeithiau andwyol tymor hir ar ddiogelu cyflenwad bwyd y DU ac iechyd cwsmeriaid.

Daw’r alwad o ganlyniad i Lywodraeth y DU yn rhwystro newid i’r Bil Amaethyddiaeth a fyddai’n atal bwyd a gynhyrchir i safonau lles anifeiliaid ac amgylcheddol is nag sy’n ofynnol gan gynhyrchwyr y DU rhag cael eu mewnforio i’r DU ar ôl y cyfnod Ymadael Brexit.

Dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: “Pa bynnag ffordd y pleidleisiodd eich AS, nid yw’n rhy hwyr i’w lobïo er mwyn ailgyflwyno’r newid cyn i’r Bil Amaethyddiaeth ddod yn gyfraith.

“Mae modd i chi anfon llythyr atynt o'n gwefan sy’n datgan yn glir bod cwsmeriaid a chynhyrchwyr bwyd y DU yn haeddu gwell, a gadael i'ch llais gael ei glywed.”

Ers cael ei ddrafftio gan Lywodraeth y DU, mae'r Bil Amaethyddiaeth sy'n mynd trwy'r Senedd ar hyn o bryd, wedi cynnwys cymal a fyddai'n sicrhau bod bwyd organig wedi'i fewnforio o wlad dramor yn cael ei gynhyrchu i safonau sy'n cyfateb i'r rhai sy'n berthnasol yn y DU.

Gwrthwynebwyd ymgais i gyflwyno cymal tebyg a fyddai’n mynnu bod yr holl gynnyrch neu fwyd amaethyddol sy’n cael ei fewnforio i'r DU o dan gytundeb masnach, yn cael ei gynhyrchu i’r safonau iechyd a lles anifeiliaid, iechyd planhigion a diogelu'r amgylchedd hynny sy'n ofynnol yn y DU, a chafodd ei drechu yn ystod Trydydd Darlleniad y Bil ar 13 Mai 2020.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi ysgrifennu at Weinidog Economi Cymru, Ken Skates, i gefnogi galwad Cymdeithas Filfeddygol Prydain i weithredu er mwyn sicrhau nad yw’r pandemig Covid-19 yn arwain at ostyngiad yn y gallu milfeddygol yn y dyfodol.

Dywedodd Cadeirydd Pwyllgor Iechyd a Lles Anifeiliaid FUW, Mr Ian Lloyd: “Nid yw’r pandemig presennol yn newid pwysigrwydd sicrhau bod lefelau staffio mewn milfeddygfeydd yn golygu bod gofal brys 24/7 ar gyfer da byw yn cael ei ddarparu er mwyn diogelu iechyd a lles anifeiliaid.  Efallai y bydd hyn yn golygu galw staff nôl o Furlough ac mae'n hanfodol bod y cynllun Furlough yn ddigon hyblyg i ymdopi â'r math hwn o drefniant."

Mae Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) Glyn Roberts, yn annog ffermwyr i fod yn garedig a’u hunain, gan fod llawer yn teimlo’r straen sy’n cael ei achosi gan y pandemig Coronafirws parhaus.

Mae'r alwad yn cyd-fynd ag Wythnos Ymwybyddiaeth Iechyd Meddwl (dydd Llun 18 - dydd Sul 24 Mai 2020), sy'n canolbwyntio ar garedigrwydd eleni.

Wrth siarad o’i fferm yng Ngogledd Cymru, dywedodd: “Rydym yng nghanol cyfnod anodd iawn i ni i gyd a gwn y bydd llawer yn ymddangos yn ddewr, er bod nhw’n poeni, teimlo’r straen ac yn pryderu am amryw o resymau.

“Rwy’n eich annog i fod yn garedig â chi'ch hunan - os ydych chi'n teimlo bod eich byd yn chwalu, os oes modd, siaradwch am y peth a cheisiwch beidio rhoi gormod o bwysau ar eich hunan. Ynghyd â'r corff, mae’r meddwl yn holl bwysig i ffermwyr. Ond hwn hefyd yw'r anoddaf i'w gynnal. Rhaid i ni wrando ar ein corff hefyd. Bydd yn dweud wrthych pryd y bydd angen i chi arafu a gofalu am eich hunan.

Y peth mwyaf effeithiol y gallwch chi ei wneud i helpu'ch hunan i gadw'r meddwl yn iach, yw siarad. Sôn am eich ymdrechion ac am yr hyn rydych chi'n ei deimlo. Mae dweud wrth rywun beth chi'n mynd drwyddo yn un o'r camau pwysicaf i chi gymryd - byddwch chi'n teimlo’r pwysau’n codi oddi ar eich ysgwyddau.

“Yn yr un modd, os byddwch chi'n sylwi ar aelod o'r teulu neu ffrind yn gweld pethau’n anodd - siaradwch â nhw. Rhowch alwad iddyn nhw, neu rhannwch goffi rhithwir.

“Un peth rydyn ni wedi’i weld ledled y byd, yw bod caredigrwydd yn drech - yn enwedig mewn amseroedd ansicr. Ac ynghanol yr ofn, mae ein cymuned, cefnogaeth a gobaith yn parhau o hyd. Mi ddaw eto haul ar fryn – fel arfer, mae enfys yn dilyn storm. Byddwch yn garedig â chi'ch hunan ac eraill a chofiwch - mae'n iawn i beidio bod yn iawn.”

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi ysgrifennu at Gomisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol, Sophie Howe, yn amlinellu’r angen brys i ddiogelu'r cyflenwad o fwyd domestig a chynhyrchwyr cynradd trwy sicrhau bod y broses gaffael yn cyd-fynd yn iawn â Deddf Lles Cenedlaethau’r Dyfodol.

Yn ei lythyr, pwysleisiodd Llywydd FUW Glyn Roberts ei bod hi’n hanfodol nad yw'r broses caffael bwyd yn gosod pris uwchlaw'r holl ffactorau a gweithrediadau eraill mewn ffordd sy'n amddiffyn diogelu'r cyflenwad o fwyd domestig, yn amddiffyn y gadwyn gyflenwi bwyd ac yn sicrhau hyfywedd tymor hir ein cynhyrchwyr bwyd a'u busnesau.