Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) wedi ymateb i ddata a ryddhawyd gan Lywodraeth Cymru ar Incwm Ffermydd o Ebrill 2023 i Fawrth 2024.
Mae’r data diweddaraf yn dangos bod incwm cyfartalog Busnesau Fferm yng Nghymru wedi gostwng 39% o un flwyddyn i’r llall.
Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) wedi ymateb i adroddiadau am achos o Glwy’r Traed a’r Genau yn yr Almaen.
Canfuwyd y clefyd ar fferm byfflo dŵr yn Märkisch-Oderland, Brandenburg yn nwyrain y wlad ar 10 Ionawr. Dyma’r achos cyntaf o Glwy’r Traed a’r Genau yn yr Almaen am bron i 40 mlynedd.
Ni ddaw helynt ei hunan. O edrych yn ôl dros y deuddeg mis diwethaf, mae wedi teimlo ar adegau fel pe bai’r sector amaethyddol wedi dioddef storm berffaith – gydag un her ar ôl y llall yn rhoi mwy o straen ar ffermwyr diwyd Cymru.
Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) wedi ymateb i’r Gyllideb Ddrafft a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru ar 10 Rhagfyr.
Cyhoeddodd y Gyllideb ddrafft gynnydd ym mhob adran o'r Llywodraeth, gyda'r adran Newid Hinsawdd a Materion Gwledig yn derbyn £36.35m (6.6%) ychwanegol o arian refeniw a £71.95m (31%) ychwanegol o arian cyfalaf.
Fel rhan o’i galwadau, mae UAC wedi annog Llywodraeth Cymru i adfer cyllideb lawn Materion Gwledig Cymru i’w lefel cychwynnol yn 2023 o £482.5 miliwn, yn ogystal â chadw cyfraddau presennol Cynllun y Taliad Sylfaenol (BPS) ar gyfer ffermwyr yng Nghymru.
Mae galwadau’r Undeb yn dod yn sgil cyfres o doriadau dros y blynyddoedd diwethaf i gyllideb Materion Gwledig Cymru, gyda thoriad o £37.5 miliwn yn ystod blwyddyn ariannol 2023-2024.
Cyhoeddi Prif Weithredwr newydd i arwain Hybu Cig Cymru
Mae HCC wedi cyhoeddi mai José Peralta yw ei Brif Weithredwr newydd.
Mae gan José brofiad helaeth o weithio ar lefel Rheolwr Gyfarwyddwr yn niwydiant cig y DU ers dros 25 mlynedd. Mae ei swyddi blaenorol yn cynnwys gweithio fel Rheolwr Gyfarwyddwr i fusnes cig coch mwyaf ond un y DU
Cafwyd adroddiadau am achos o Glwy’r Traed a’r Genau yn yr Almaen.
Canfuwyd y clefyd ar fferm byfflo dŵr yn Märkisch-Oderland, Brandenburg yn nwyrain y wlad ar 10 Ionawr. Dyma’r achos cyntaf o Glwy’r Traed a’r Genau yn yr Almaen am bron i 40 mlynedd.
Mae ffermwyr yn cael eu hannog i roi adborth ar broblemau gyda thagiau clust drwy ffurflen ar-lein.
Gellir defnyddio’r ffurflen i roi gwybod am unrhyw adborth cadarnhaol neu negyddol sydd gennych ynghylch tagiau clust, bandiau pigwrn neu folysau.
Mae Cyswllt Ffermio yn lansio sioe deithiol o ddigwyddiadau ar draws Cymru i helpu busnesau ystyried gwahanol opsiynau ar gyfer gwarchod eu hasedau, gan gynnwys cynllunio olyniaeth.
Roedd Cyllideb yr Hydref ar 30 Hydref yn cynnwys newidiadau arfaethedig sylweddol i’r rheolau Treth Etifeddiaeth (HT) a bydd y rhain yn cael effaith ar nifer o fusnesau fferm.
Mae Hybu Cig Cymru (HCC) wedi cyhoeddi’r fersiwn ddiweddaraf o’i lyfryn ar gyfer y diwydiant da byw, sef Y Llyfr Bach o Ffeithiau am Gig.
Mae’r Llyfr Bach o Ffeithiau am Gig, sef Casgliad o Ystadegau’r Diwydiant Cig Coch a Da Byw yng Nghymru 2024, yn llwyddo i gywasgu gwerth deuddeg mis o ddata ar 56 tudalen. Dylai fod ar frig rhestr ddarllen gweithwyr proffesiynol ym maes cynhyrchu cig coch, ac unigolion sy’n ymddiddori ym maes ffermio da byw.
Mae ffermwyr yn cael eu gwahodd i wneud cais am y rownd nesaf o Gyllid Arbrofi. Mae treialon blaenorol a ariannwyd gan Cyswllt Ffermio yn amrywio o dyfu maglys yn Aberhonddu i sefydlu blodau’r haul fel cnwd i gyd-fynd ag india-corn,
Mae'r ffenestr ymgeisio newydd ar gyfer y Cyllid Arbrofi yn agor ar 27 Ionawr 2025 ac mi fydd ar agor tan 17 Chwefror.
Mae Hybu Cig Cymru, mewn partneriaeth, fel rhan o gonsortiwm mawr o sefydliadau academaidd ac o’r diwydiant, yn chwilio am 20 o ffermydd astudiaeth achos brwdfrydig ledled Cymru, Lloegr, Yr Aban a Gogledd Iwerddon, sydd am ddod o hyd i atebion cost-effeithiol i leihau allyriadau nwyon tŷ gwydr.
Ar 25 Tachwedd, cyhoeddodd y Dirprwy Brif Weinidog ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig, Huw Irranca-Davies AS, ddatganiad ochr yn ochr ag amlinelliad diwygiedig o’r Cynllun Ffermio Cynaliadwy (SFS) a chrynodeb gweithredol o ganfyddiadau’r Panel Adolygu Tystiolaeth Atafaelu Carbon.
Cafodd swyddogion o Undeb Amaethwyr Cymru Sir Drefaldwyn gyfarfod yn ddiweddar ag Aelod Seneddol Maldwyn a Glyndŵr, Steve Witherden AS i drafod pryderon ynghylch Parc Cenedlaethol arfaethedig ar gyfer gogledd-ddwyrain Cymru, a all gynnwys cyfran helaeth o ogledd Powys.
“Amddiffyn pobl sy’n gweithio” - dyna linell a glywyd dro ar ôl tro yn y cyfnod cyn, ac yn ystod y datganiad Cyllideb hirddisgwyliedig yr wythnos diwethaf. Fodd bynnag, wrth i’r llwch setlo ar gyhoeddiad Rachel Reeves ar Noson Calan Gaeaf, i lawer o ffermwyr diwyd Cymru, mae canlyniadau’r Gyllideb yn debygol o fod yn fwy o gast na cheiniog yn y pen draw.
Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi mynegi pryderon dybryd yn dilyn y cyhoeddiad gan Ganghellor y Trysorlys yng Nghyllideb yr Hydref (30.10.24) y bydd rhyddhad treth ar eiddo amaethyddol yn cael ei ddiwygio o 2026, gan adael dyfodol llawer o ffermydd Cymru yn y fantol.
Yn ystod y Gyllideb, cyhoeddwyd y bydd y rhyddhad treth o 100% yn dod i ben i fusnesau a thir gwerth dros £1 miliwn
Ffrainc yn gwrthwynebu Cytundeb Masnach yr UE-De America
Mae Ffrainc yn brwydro i ohirio trafodaethau rhwng yr Undeb Ewropeaidd (UE) â bloc masnachu Mercosur De America ar gytundeb masnach. Disgwylir y bydd y cytundeb rhwng yr UE â bloc De America’n cael ei gwblhau mor gynnar â’r mis nesaf.
Fel rhan o brosiect profiad gwaith ar gyfer myfyrwyr, mae Canolfan Milfeddygaeth Cymru wedi dylunio arolwg i gael gwell dealltwriaeth o wybodaeth ffermwyr am glefydau mynydd rhew.
Bydd yr holl ymatebion yn cael cyfle i ennill gwobr a bydd yr enillydd yn derbyn taleb Amazon gwerth £30.
Cynigir Cynllun Cynefin Cymru yn 2025. Gall pob busnes ffermio cymwys gyflwyno cais.
Os ydych chi’n bwriadu gwneud cais am y cynllun mae’n bwysig bod yr holl ardaloedd cynefin ar eich tir wedi’u cadarnhau drwy lenwi ffurflen Cadarnhau Data SFS 2024 ar RPW Ar-lein erbyn y dyddiad cau, sef 6 Rhagfyr 2024.
Bydd gweddill taliadau Cynllun y Taliad Sylfaenol (BPS) a thaliadau llawn ar gyfer y rhai sydd heb gael taliad ymlaen llaw yn dechrau ar 12 Rhagfyr 2024. Bydd y taliadau’n amodol ar broses ddilysu lawn.
Mae taliadau ymlaen llaw gwerth hyd at 70% o werth yr hawliad BPS terfynol a ragwelir ar gyfer 2024 wedi’u talu lle’r oedd modd cadarnhau’r cymhwysedd i hawlio, a’r holl ddogfennau ategol wedi’u derbyn mewn pryd i wneud y taliadau.
Mae Llywodraeth y DU wedi rhyddhau ei hadroddiad blynyddol ar Amaethyddiaeth yn y Deyrnas Unedig dan y teitl ‘Agriculture in the United Kingdom 2023’.
Mae’r adroddiad a’r crynodeb yn cynnwys ffeithiau a ffigurau diddorol yn ymwneud â phob dim, o strwythur y diwydiant i brisiau anwadal mewnbynnau a chynhyrchion, sut mae amaethyddiaeth yn perfformio o ran ‘amaeth amgylcheddol’, incwm cyfartalog Busnesau Ffermio, prisiau da byw ac ati
Mae dau adroddiad wedi’u cyhoeddi, un gan Y Gyfarwyddiaeth Meddyginiaethau Milfeddygol (VMD) a’r llall gan y Gynghrair Defnydd Cyfrifol o Feddyginiaethau Mewn Amaethyddiaeth (RUMA), sy’n datgelu pa gynnydd a wnaed yn y DU mewn perthynas ag ymwrthedd gwrthficrobaidd a gwerthiant gwrthfiotigau.
Wrth i’r cyfnod caeedig ar gyfer gwasgaru slyri ar y rhan fwyaf o ffermydd Cymru ddod i ben (15 Hydref), mae Huw Irranca-Davies, y Dirprwy Brif Weinidog ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Faterion Gwledig, wedi cyhoeddi cynlluniau i wneud diwygiadau tymor byr i’r Safonau Dilysadwy Trawsgydymffurfio sy’n ymwneud â rheoliadau Rheoli Llygredd Amaethyddol (NVZ).
Agorodd cadeirydd pwyllgor llaeth UAC, Brian Walters, gatiau ei fferm noswyl Sioe Laeth Cymru 2024, i dynnu sylw at bwysigrwydd ffermydd llaeth teuluol yng Nghymru.
Yn ffermio 500 acer yng Nghaerfyrddin gyda’i wraig Ann a’u dau fab, Aled a Seimon, mae’r teulu’n rhedeg buches laeth o 220 o fuchod ynghyd â 200 o stoc ifanc ar system lloia mewn bloc yn yr hydref, gyda’r pwyslais ar gynhyrchu llaeth o ansawdd da o borfa.
Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu cyhoeddiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig, Huw Irranca-Davies, bod aelodau Bwrdd y Rhaglen Dileu TB Gwartheg bellach wedi’u penodi.
Mae’r newyddion yn cwblhau’r strwythur llywodraethu newydd fel y’i hamlinellir yng Nghynllun Cyflawni Rhaglen Dileu TB Gwartheg 2023-2028, yn dilyn ffurfio’r Grŵp Cynghori Technegol ar TB Gwartheg yn gynharach eleni.
UE yn gohirio rheoliadau datgoedwigo newydd ar fewnforion
Ar Hydref 3, dywedodd y Comisiwn Ewropeaidd y byddai’n oedi am flwyddyn cyn rhoi Rheoliad Datgoedwigo’r Undeb Ewropeaidd (EUDR) ar waith, tan 30 Rhagfyr 2025, er mwyn iddo gael ei weithredu’n ddidrafferth o’r cychwyn cyntaf.
Mae Canolfan Milfeddygaeth Cymru wedi ffurfio partneriaeth â’r Gymdeithas Ddefaid Genedlaethol (NSA) i helpu ffermwyr defaid i ganfod a rheoli clefydau mynydd rhew. Defnyddir y term ‘mynydd rhew’ am ei bod hi’n debygol bod y rhan fwyaf o’r stoc sydd wedi’i heintio ddim yn dangos unrhyw arwyddion, a bod y defaid hynny sydd ag arwyddion neu symptomau gweladwy yn cynrychioli brig y broblem yn unig.
Bydd y ffordd mae'r Stocrestr Flynyddol Defaid yn cael ei chynnal yng Nghymru yn newid. Er mwyn sicrhau bod y stocrestr flynyddol yn gyson â holl wledydd eraill y DU, y dyddiad ar gyfer y stocrestr fydd 1 Rhagfyr bellach Ni fydd yr wybodaeth sydd ei hangen yn newid.
Mae dau newid arwyddocaol:
Mae’r BTO (British Trust for Ornithology) yn lansio Cudyll Cymru, prosiect gwyddoniaeth dinasyddion newydd sbon sy’n anelu at wella dealltwriaeth o adar ysglyfaethus ledled Cymru.
Mae’r BTO yn chwilio am wirfoddolwyr ar draws Cymru i helpu i ganfod ac arsylwi ar adar ysglyfaethus, yn enwedig o fewn Ardaloedd Gwarchodedig y wlad.
Dylai pob ffarmwr fod yn wyliadwrus ac yn ofalus wrth brynu a gwerthu da byw, wrth i’r achos cyntaf o’r feirws Tafod Glas (BTV-3) gael ei gadarnhau yng Nghymru.
Cadarnhawyd yr achos cyntaf o BTV-3 Ddydd Gwener, 27 Medi 2024 ar ôl i brofion gwyliadwriaeth ganfod y feirws mewn tair dafad a oedd wedi symud i Wynedd o ddwyrain Lloegr. Cadarnhawyd achos arall hefyd, gan olygu bod cyfanswm o ddau achos yng Nghymru bellach. Mae’r ddau achos wedi’u cadarnhau fel achosion yn sgil symud o ardal risg uchel.
Mae troseddau gwledig yn effeithio nid yn unig ar yr unigolion a’r busnesau a dargedir yn uniongyrchol, ond gallant hefyd gael effaith economaidd, cymdeithasol ac emosiynol ar y gymuned wledig gyfan.
Mae troseddau gwledig yn cynnwys amrywiaeth eang o droseddau, gan gynnwys lladrata, fandaliaeth, dympio gwastraff anghyfreithlon, troseddau bywyd gwyllt ac ymddygiad anghymdeithasol, ymhlith eraill.
Mae cwrs newydd wedi’i sefydlu sef ‘Cwrs Perchnogaeth Gyfrifol ar Gŵn’ (RDOC), sy’n gwrs ar-lein i addysgu perchnogion cŵn ar sut i leihau achosion o ymosodiadau gan gŵn ar dda byw. Mae wedi ei groesawu gan Ysgrifennydd y Cabinet, ac mae ar gael erbyn hyn i heddluoedd ledled Cymru ar gyfer perchnogion cŵn sydd wedi ymosod ar dda byw.
Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi cymeradwyo’n llwyr argymhelliad y Comisiwn Cymunedau Cymraeg ar bolisi amaethyddol yn ei adroddiad ‘Grymuso cymunedau, cryfhau’r Gymraeg’ a gyhoeddwyd yn Eisteddfod Genedlaethol Rhondda Cynon Taf.
Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu’r cyhoeddiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig, Huw Irranca-Davies, fod Bwrdd Rhaglen Dileu TB Gwartheg bellach wedi ei sefydlu.
Mae’r newyddion yn cwblhau’r strwythur llywodraethu newydd yn dilyn ffurfio’r Grŵp Cynghori Technegol ar TB mewn Gwartheg yn gynharach eleni.
Yn dilyn trydydd cyfarfod o’r Bwrdd Crwn Gweinidogol a gynhaliwyd (23 Gorffennaf) yn Sioe Frenhinol Cymru, mae Llywodraeth Cymru wedi cadarnhau’r bwriad i dalu am gynnal a chadw Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA) fel rhan o’r taliad sylfaenol cyffredinol drwy’r Cynllun Ffermio Cynaliadwy (SFS).
Mae ymchwil gan UAC i ddiogelwch cyflenwad bwyd Cymru yn dangos bod dibyniaeth y DU ar fwyd o wledydd eraill wedi dyblu bron ers canol yr 1980au.
Mae 40 y cant o fwyd y DU yn cael ei fewnforio bellach, o’i gymharu â thua 22 y cant yng nghanol y 1980au. Mae’n destun pryder bod tua 20 y cant yn dod yn uniongyrchol o wledydd sy’n cael eu heffeithio fwyaf gan y newid yn yr hinsawdd.
Dyna gefndir seminar Undeb Amaethwyr Cymru ar Faes y Sioe Frenhinol
UAC yn cydnabod milfeddyg a safodd ysgwydd yn ysgwydd gyda ffermwyr yn ystod protestiadau
Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi cydnabod Rhys Beynon-Thomas am ei wasanaethau i amaethyddiaeth yn Sioe Frenhinol Cymru.
Mae Rhys Beynon-Thomas yn filfeddyg profiadol a ddychwelodd i Gymru yn 2014 i weithio fel milfeddyg yn arbenigo mewn anifeiliaid fferm yn Sir Gaerfyrddin, ochr yn ochr â ffermio’n rhan amser ar fferm y teulu yn yr Hendy, Abertawe. Mae bellach yn gyfarwyddwr gyda Milfeddygon Prostock.
Mae prosiect peilot newydd sy’n anelu at helpu cynhyrchwyr cig eidion i arbed arian wrthi’n chwilio am ffermwyr addas o Wynedd ac Ynys Môn i gymryd rhan.
Bydd y prosiect - Datgarboneiddio Cig Eidion Cymru PGI - yn ystyried effaith pesgi gwartheg o fewn cyfnod magu byrrach ar elw economaidd busnes, yn ogystal â’i effaith bositif ar yr allyriadau nwyon tŷ gwydr a gynhyrchir.
Mae llawer o berchnogion a deiliaid tir yn hapus i ganiatáu mynediad ar gyfer dringo creigiau, ond mae eraill yn gyndyn oherwydd pryderon a chamddealltwriaeth ynghylch atebolrwydd cyfreithiol.
I fynd i’r afael â’r pryderon hyn mae Cyngor Mynydda Prydain (BMC) wedi cyhoeddi taflen ar gyfer perchnogion a deiliaid tir lle ceir clogwyni, creigiau, chwareli neu gerrig brig sy’n addas ar gyfer dringo creigiau.
Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi ymarfer cadarnhau data fel rhan o’r Cam Paratoi ar gyfer y Cynllun Ffermio Cynaliadwy (SFS).
Nod yr ymarfer cadarnhau data yw diweddaru systemau mapio RPW gyda’r ardaloedd cynefin a’r gorchudd coed cywir ar ffermydd, cyn i’r SFS gael ei ddylunio’n derfynol a’i gyflwyno yn 2026.
I helpu i sicrhau bod ffermwyr yn rhoi gwybod am bob erthyliad fel rhan o’u trefn loia, mae’r grŵp Iechyd a Lles Anifeiliaid Cnoi Cil (RH&W) wedi lansio taflen a hwb ar-lein yn cynnwys Cwestiynau a Ofynnir yn Aml, i helpu i leihau’r rhwystrau rhag rhoi gwybod am erthyliadau a chyflwyno samplau erthylu i’w harchwilio.
O 1 Hydref 2024 mi fydd yn ofyniad cyfreithiol ar bob ceidwad adar yng Nghymru (ar wahân i geidwaid adar anwes heb unrhyw fynediad i’r awyr agored) i gofrestru fel ceidwad adar/dofednod ar Gofrestr Dofednod Prydain.
Bydd y newid hwn yn caniatáu i Lywodraeth Cymru gyfathrebu â phob ceidwad adar yng Nghymru os digwydd bod yna achosion o glefyd adar
Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi nodi ei phrif ofynion o Lywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru er gwaethaf yr heriau o geisio ymdopi â sefyllfa wleidyddol sy’n newid yn gyson.
Mae safiad yr Undeb yn parhau’n gadarn a diflino o fewn arena wleidyddol sy’n newid o hyd.
Mae ffermio yng Nghymru ar groesffordd bwysig a fydd yn pennu dyfodol y diwydiant am ddegawdau i ddod. Er bod y trywydd yn dibynnu i raddau helaeth ar ddatblygu polisïau amaethyddol datganoledig yma yng Nghymru, ni ddylid anghofio y bydd y penderfyniadau a wneir gan Lywodraeth newydd y DU yn pennu, i bob pwrpas, y cyllid sydd ar gael i Lywodraeth Cymru i gefnogi amaethyddiaeth a datblygu gwledig.
Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu’r ddarpariaeth o gynlluniau cymorth i helpu i bontio’r bwlch nes bod y Cynllun Ffermio Cynaliadwy’n cael ei roi ar waith, yn ogystal â pharhad mawr ei angen Cynllun y Taliad Sylfaenol, fel y bu’r Undeb yn lobïo amdano, i roi sefydlogrwydd i ffermydd teuluol yng Nghymru.
Bydd Cynllun Cynefin Cymru unwaith eto ar agor ar gyfer ceisiadau gan ffermwyr sydd ag ardaloedd wedi’u nodi fel cynefin ar eu tir. Gellir ymestyn cytundebau Tir Comin Cynllun Cynefin Cymru, mae darpariaethau Cyswllt Ffermio wedi’u hymestyn, a bydd y Taliadau Cymorth Organig yn parhau yn 2025
Rhaid i Lywodraeth Cymru barhau i wrando ar ffermwyr Cymru wrth i’r crynodeb o ymatebion i ymgynghoriad diweddaraf y Cynllunio Ffermio Cynaliadwy (SFS) gael ei gyhoeddi. Mae llais y diwydiant wedi bod yn uchel ac yn glir, a hyd yn hyn, mae wedi bod yn broses heriol i bawb dan sylw.
Nid yw’n syndod bod y farn gyffredin o du’r nifer enfawr o 12,000 o ffermwyr a sefydliadau a ymatebodd i’r ymgynghoriad yn galw am newidiadau sylweddol i gynigion y cynllun.
