Dyddiadau ffenestri datgan diddordeb Mehefin 2023

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu’r cyhoeddiad gan Y Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd, Lesley Griffiths, y bydd gweithredu’r terfyn fferm gyfan o 170kg o nitrogen yr hectar yn cael ei ymestyn ymhellach o 30 Ebrill i 31 Hydref 2023.

Cafodd Rheoliad 4 o Reoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru) 2021, sy’n gosod terfyn nitrogen blynyddol ar gyfer y fferm gyfan o 170kg yr hectar o dail organig, ei ohirio’n wreiddiol o 1 Ionawr i roi amser i Lywodraeth Cymru ymgynghori ar gynigion ar gyfer cynllun trwyddedu i gynyddu’r terfyn hwnnw. 

Yn ymateb UAC, anogwyd Llywodraeth Cymru i ddefnyddio’r cyfle hwn i gyflwyno cynllun trwyddedu effeithiol fel rhan barhaol o’r rheoliadau, un sydd wedi’i gynllunio’n gywir i sicrhau bod nifer sylweddol o ffermydd yn gymwys, ac sy’n ddigon hyblyg i ymateb i heriau yn y tymor hir.

Croesewir y ffaith felly bod y terfyn nitrogen fferm gyfan yn cael ei ohirio am chwe mis pellach, i ganiatáu mwy o amser i Lywodraeth Cymru ystyried yr ymatebion o ddifrif ac i roi mwy o amser i ffermwyr baratoi unwaith bod y canlyniad wedi’i gyhoeddi.

Mae 41,000 o ffermwyr yng Ngweriniaeth Iwerddon wedi gwneud cais am gymhorthdal ar gyfer costau calch dan Raglen Galchu Genedlaethol newydd Llywodraeth Iwerddon.

Cafodd y rhaglen ei chyflwyno gan Adran Amaeth, Bwyd a’r Môr y Weriniaeth i gymell y defnydd o galch, sy’n gyflyrydd pridd naturiol.  Mae calch yn cywiro asidedd priddoedd drwy niwtraleiddio’r asidau sy’n bresennol yn y pridd, cynyddu’r cymeriant nitrogen (N) a gweithgaredd microbaidd y pridd, yn ogystal â datgloi ffosfforws (P) a photasiwm (K) y pridd.

Mae treialon wedi dangos bod cynyddu pH y pridd i’r lefelau optimwm yn arwain at ostyngiad sylweddol yn yr allyriadau Ocsid Nitrus (N2O), gan gynyddu maint y glaswellt a chnydau eraill ar yr un pryd.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) wedi mynegi ei siom am rai o’r cyfleoedd a gollwyd gyda Bil Amaethyddiaeth (Cymru), wrth iddo fynd drwy’r broses graffu olaf ond un ar Ddydd Mawrth 16 Mai.

Roedd cynrychiolwyr o UAC yn yr oriel i wylio Aelodau’r Senedd yn trafod gwelliannau a gyflwynwyd ar hyfywedd economaidd, cymorth i newydd-ddyfodiaid, ac effeithlonrwydd ynni.

Bydd y ddeddfwriaeth nodedig hon yn darparu’r fframwaith ar gyfer cymorth amaethyddol yn y dyfodol yng Nghymru, a dyma’r tro cyntaf i Gymru ddeddfu yn y ffordd yma.  Ers cyflwyno’r Bil, mae UAC wedi dadlau bod peidio â chynnwys hyfywedd economaidd busnesau amaethyddol a ffermydd teuluol yn yr amcanion Rheoli Tir yn Gynaliadwy yn bryder mawr.

Mae UAC wedi gweithio’n galed i sicrhau bod busnesau amaethyddol yn cael cydnabyddiaeth am eu cyfraniad i’r economi leol, ac mae hyn wedi arwain at nifer o newidiadau positif i’r Bil.  Fodd bynnag, mae UAC wedi galw’n gyson am gynnwys amcan economaidd i sicrhau bod yna ddyfodol i fusnesau fferm, neu fel arall ni fydd modd gwireddu dyheadau amgylcheddol, cymdeithasol a diwylliannol ehangach y Bil.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu lansiad y prosiect ‘Gwaredu Scab’, sy’n anelu at leihau nifer yr achosion o’r clafr ar draws Cymru, drwy gynnig cyllid i ganfod a thrin defaid sydd wedi’u heintio.

Mae Gwaredu Scab yn cael ei ariannu gan Lywodraeth Cymru, gyda £1.5 miliwn wedi’i glustnodi bob blwyddyn am o leiaf dwy flynedd.  Mae’r prosiect, sy’n cael ei arwain gan Coleg Sir Gâr, yn cynnig gwasanaeth cyfan am ddim, o’r diagnosis i’r broses o drin y ddiadell gyfan.

Mae UAC wedi disgwyl yn eiddgar am lansiad y prosiect Gwaredu Scab ers y cyhoeddiad ynghylch ariannu prosiect o’r fath gan y Gweinidog Materion Gwledig yn Ionawr 2019.

Mae’r clafr yn glefyd hynod heintus sydd â goblygiadau sylweddol o ran lles, yn ogystal â goblygiadau economaidd i ffermydd a effeithir, a bydd lleihau nifer yr achosion o’r clefyd hwn yng Nghymru o fudd enfawr i’r diwydiant.

Achosir y clafr gan y gwiddonyn parasitig Psoroptes ovis ac mae’n trosglwyddo’n hawdd o un ddiadell i’r llall.  Mae arwyddion clinigol o’r haint yn cynnwys ychydig, neu lawer o grafu a chosi, colli gwlân,  briwiau ar y croen, colli pwysau ac, mewn achosion difrifol, marwolaeth.  Fodd bynnag, nid yw’r arwyddion clinigol ynddyn nhw’u hunain yn ddigon i wneud diagnosis o’r clefyd, a gellir ond cadarnhau bod y clefyd yn bresennol drwy grafiadau croen neu brofion gwaed gwrthgyrff.

Y Comisiwn Ewropeaidd yn mabwysiadu mesurau eithriadol dros dro ar gyfer mewnforion o Wcráin

Mae’r Comisiwn Ewropeaidd wedi mabwysiadu mesurau eithriadol dros dro ar gyfer mewnforio 4 cynnyrch amaethyddol (gwenith, india-corn, had rêp a had blodau’r haul) sy’n tarddu o Wcráin ac yn cael eu hallforio i bum gwlad gyfagos.

Nod y Comisiwn yw lleihau’r tagfeydd logistaidd sy’n gysylltiedig â’r cynhyrchion hyn ym Mwlgaria, Hwngari, Gwlad Pwyl, Rwmania a Slofacia.  Daeth y mesurau i rym ar 2 Mai a byddant yn para tan 5 Mehefin, ond mi all y mesurau hyn gael eu hymestyn tu hwnt i’r dyddiad hwn os bydd y sefyllfa’n parhau.

Gall allforion y 4 cynnyrch o Wcráin barhau i weddill yr UE.  O  ganlyniad i’r mesurau, mae Bwlgaria, Hwngari, Gwlad Pwyl a Slofacia wedi codi eu gwaharddiad ar wenith, india-corn, had rep a had blodau’r haul ac unrhyw gynhyrchion eraill sy’n dod o Wcráin.

Arwyddion addawol i sector cig eidion Cymru

Mae adroddiad a ryddhawyd gan Hybu Cig Cymru (HCC) wedi awgrymu bod yna reswm i gynhyrchwyr cig eidion yng Nghymru fod yn optimistaidd.

Roedd y pris cyfartalog yng Nghymru a Lloegr ar gyfer cig eidion yn £4.85 y cilogram ar ddiwedd mis Mawrth.  Mae hyn 17% yn uwch na’r lefelau a welwyd yn 2022, a 33% yn uwch na’r cyfartaledd pum mlynedd ar gyfer yr adeg o’r flwyddyn.

Serch heriau sylweddol, megis mewnbynnau uwch a’r argyfwng costau byw, sydd wedi arwain at gynnydd o 54% yn y gyfran o gynhyrchion briwgig rhatach, mae’r rhagolygon ar gyfer y 12 mis nesaf yn addawol.

Cododd yr allforion cig eidion Cymreig 20% yn 2022 yn sgil y galw byd-eang am gig eidion.  Mae’r adroddiad hwn yn disgwyl i’r galw hwn barhau yn y dyfodol agos. 

Y Comisiwn Ewropeaidd yn cymeradwyo cynlluniau’r Iseldiroedd i brynu ffermydd da byw

Mae’r Comisiwn Ewropeaidd wedi cymeradwyo cynlluniau llywodraeth yr Iseldiroedd i ddefnyddio €1.47 biliwn i brynu ffermydd da byw er mwyn lleihau llygredd nitrogen.

Dywed y Comisiwn bod y cynllun yn un y gellir ei ganiatáu dan reolau cymorth gwladwriaethol.  Mae’r glymblaid sy’n rheoli yn yr Iseldiroedd am leihau allyriadau, sef ocsid nitrogen ac amonia yn bennaf, o 50 y cant ar draws y wlad erbyn 2030.

Mae ffermwyr yr Iseldiroedd wedi bod yn cynnal protestiadau am y targedau lleihau allyriadau ers Hydref 2019.  O ganlyniad, mi enillodd plaid wleidyddol sydd o blaid amaethyddiaeth etholiadau rhanbarthol yr Iseldiroedd ym mis Mawrth.

Cafodd prosiect, a elwir yn Gwaredu Scab, sy’n anelu at leihau nifer yr achosion o’r clafr ar draws Cymru,drwy gynnig grant ariannol i ganfod a thrin defaid sydd wedi’u heintio, ei lansio y mis hwn.  Dyma’r rhaglen ‘profi a thrin’ genedlaethol gyntaf o’i bath. 

Mae Gwaredu Scab yn cael ei ariannu gan Lywodraeth Cymru, gyda £1.5 miliwn wedi’i glustnodi bob blwyddyn am o leiaf dwy flynedd.  Mae’r prosiect, sy’n cael ei arwain gan Coleg Sir Gâr, yn cynnig gwasanaeth cyfan am ddim, o’r diagnosis i’r broses o drin y ddiadell gyfan.

Mae’r clafr yn glefyd hynod heintus a achosir gan y gwiddonyn parasitig Psoroptes ovis ac mae’n trosglwyddo’n hawdd o un ddiadell i’r llall.  Mae arwyddion clinigol o’r haint yn cynnwys ychydig, neu lawer o grafu a chosi, colli gwlân,  briwiau ar y croen, colli pwysau ac, mewn achosion difrifol, marwolaeth.  Fodd bynnag, nid yw’r arwyddion clinigol ynddyn nhw’u hunain yn ddigon i wneud diagnosis o’r clefyd, a gellir ond cadarnhau bod y clefyd yn bresennol drwy grafiadau croen neu brofion gwaed gwrthgyrff.

Mae ffermwyr yn cael eu rhybuddio am y perygl posib o geffylau’n cael eu gwenwyno gan hadau ac eginblanhigion y goeden fasarn (Acer pseudolatanus) yn dilyn cnwd helaeth o hadau masarn yr hydref diwethaf.

Mae hadau’r goeden fasarn yn cynnwys tocsin a elwir yn Hypoglycin A, ac mae crynodiadau uchel ohono’n aros yn yr eginblanhigion a’r glasbrennau. Os bydd ceffylau’n eu bwyta mi all fod yn farwol, gan arwain at niweidio’r cyhyrau, cyflwr a elwir yn myopathi annodweddiadol.  Er bod ceffylau’n hynod o sensitif i’r tocsin, mae tystiolaeth yn awgrymu bod gan anifeiliaid cnoi cil ymwrthedd iddo.

Mae Cymdeithas Milfeddygon Ceffylau Prydain (BEVA), sy’n cynrychioli milfeddygon ceffylau ledled y DU, yn rhybuddio ffermwyr felly am y peryglon ychwanegol eleni o dorri gwair o gaeau sydd wedi’u halogi ag eginblanhigion a glasbrennau masarn.

Mae Cyfoeth Naturiol Cymru’n ymgynghori ar hyn o bryd ar gyflwyno system drwyddedu ar gyfer rhyddhau ffesantod a phetris coesgoch yng Nghymru.

Mae niferoedd sylweddol o adar hela anfrodorol, yn arbennig ffesantod a phetris coesgoch yn cael eu rhyddhau yng Nghymru bob blwyddyn.  O fewn ffiniau Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA) mae angen caniatâd i ryddhau fel arfer.  Fodd bynnag, ar hyn o bryd does fawr ddim rheoleiddio y tu allan i safleoedd gwarchodedig.

Mae’r ymgynghoriad yn cynnig bod rhyddhau adar hela 500m neu fwy o ardal SoDdGA sensitif, neu safle a ddiogelir dan gyfraith Ewrop, gan ddilyn arfer da cymeradwy, yn cael ei ganiatáu dan delerau trwydded gyffredinol.  Mae trwydded gyffredinol yn drwydded a gyhoeddir ar wefan Cyfoeth Naturiol Cymru ac mae ar gael i unrhyw un ei defnyddio, cyn belled â’u bod yn cydymffurfio â’i thelerau ac amodau.

 Mae’r Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd, Lesley Griffiths, wedi cyhoeddi y bydd y terfyn fferm gyfan o 170kg o nitrogen yr hectar yn cael ei ymestyn ymhellach o 30 Ebrill i 31 Hydref 2023.

Cafodd Rheoliad 4 o Reoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru) 2021, sy’n gosod terfyn nitrogen blynyddol ar gyfer y fferm gyfan o 170kg yr hectar o dail organig, ei ohirio’n wreiddiol o 1 Ionawr i roi amser i Lywodraeth Cymru ymgynghori ar gynigion ar gyfer cynllun trwyddedu i gynyddu’r terfyn hwnnw.

Mae Llywodraeth Cymru wedi penderfynu oedi cyn rhoi’r terfyn nitrogen ar waith, i ganiatáu mwy o amser i ystyried yr ymatebion i ymgynghoriad y Llywodraeth ar reoli dulliau o ddodi tail da byw yn gynaliadwy, ac i roi mwy o amser i ffermwyr unwaith bod y canlyniad wedi’i gyhoeddi.

Mae gan Cyswllt Ffermio amryw o ffenestri ymgeisio ar agor, yn ogystal ag eraill fydd yn agor yn fuan:-

Gwasanaeth Cynghori – Ar agor nawr ar gyfer ceisiadau.  Mae cyllid o hyd at 90% ar gael, gydag uchafswm o £3000 fesul busnes cymwys, i gael cyngor busnes a thechnegol. 

Mentora - Ar agor nawr ar gyfer ceisiadau.  Gall ymgeiswyr cymwys dderbyn 15 awr o sesiynau mentora wedi’u hariannu’n llawn gyda mentor o’u dewis.  Gellir cyfathrebu drwy ymweliadau wyneb yn wyneb, sgyrsiau ffôn, galwadau fideo, neu negeseuon e-bost.

Fel rhan o Raglen Dileu TB Gwartheg Cymru, dyfarnwyd contract i gasglu cyrff moch daear a ganfuwyd yn farw at ddibenion cynnal post-mortem.

Defnyddir moch daear a gesglir ar gyfer post-mortem i asesu nifer yr achosion o TB Gwartheg mewn moch daear yng Nghymru.

Os dewch chi o hyd i fochyn daear marw, dylech roi gwybod amdano, gan roi lleoliad y mochyn daear:

• ffôn: 0808 1695110
• e-bost: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
• gwefan: www.bfd.wales

Dyddiadau ffenestri mynegi diddordeb Mai 2023

Mae UAC yn galw ar Lywodraeth Cymru i werthuso ac adolygu’r mesurau rheoli gwartheg presennol yn dilyn y datganiad a ryddhawyd ar 28ain Mawrth, pan amlinellodd y Gweinidog gynlluniau i lansio cynllun cyflawni wedi’i adnewyddu, a fyddai’n gosod sut mae Llywodraeth Cymru am fynd ati i geisio dileu TB dros y pum mlynedd nesaf

Nod y cynllun pum mlynedd yw adeiladu ar “y stôr cynhwysfawr o fesurau sydd ar droed” fel rhan o raglen gyffredinol sy’n anelu at waredu Cymru o TB erbyn 2041. 

Yn dilyn galwadau mynych o du UAC, gosododd Llywodraeth Cymru dargedau gwaredu TB cenedlaethol ar gyfer pob un o’r ardaloedd TB yng Nghymru yn 2017.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi ymateb i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ar adolygu targedau ynni adnewyddadwy Cymru, sy’n cydnabod yr angen i osod targedau sy’n mynd tu hwnt i 2030.

Mae cynhyrchu ynni adnewyddadwy ar ffermydd wedi bod yn uchel ar agenda UAC am ddegawdau.  Fodd bynnag, mae pwysigrwydd hynny wedi dod yn fwy amlwg dros y blynyddoedd diwethaf wrth i’r DU wynebu argyfwng ynni.  Mae ffermydd yn parhau i chwilio am ffyrdd o arallgyfeirio ac mae’r ffocws ar gyrraedd sero net yn cynyddu.

Mae diddymu’r Tariffau Cyflenwi Trydan, a chynllun rhyddhad ardrethi busnes Llywodraeth Cymru ar gyfer prosiectau ynni dŵr preifat, wedi arwain at arafu sylweddol yn y buddsoddi mewn ffynonellau ynni adnewyddadwy ar ffermydd, gan wanhau’r buddiannau amgylcheddol sy’n gysylltiedig â mentrau preifat, a lleihau’r momentwm i gyrraedd y targed o 70% o’r trydan a ddefnyddir yng Nghymru’n dod o ffynonellau adnewyddadwy erbyn 2030.

Yn dilyn cais a wnaed gan Ysgrifennydd Masnach Ryngwladol y DU ar y pryd, Liz Truss, i ymuno â Phartneriaeth Gynhwysfawr a Blaengar y Môr Tawel  (CPTPP) ar 1af Chwefror 2021, a’r trafodaethau masnach ffurfiol dilynol, cyhoeddodd Llywodraeth y DU ar 31ain Mawrth 2023 fod y trafodaethau am y DU yn ymuno â’r CPTPP wedi dod i ben gan fwyaf.

Mae’r CPTPP yn floc masnachu gydag 11 o aelodau presennol, a phoblogaeth o tua hanner biliwn o bobl, oedd â chynnyrch domestig gros (GDP) o £9 triliwn yn 2021.  Mae’r aelodau’n cynnwys Awstralia, Brunei, Canada, Chile, Japan, Malaysia, Mecsico, Seland Newydd, Periw, Singapore, a Fietnam.

Yn y 12 mis hyd at ddiwedd Chwarter 3 2022, roedd y fasnach rhwng y DU a’r CPTPP yn werth £110.9 biliwn, yn cynrychioli tua 6.8% o holl fasnach y DU, gan gynnwys gwerth £60.5 miliwn o allforion o’r DU i’r bloc masnachu.

Mae swyddogion Undeb Amaethwyr Cymru wedi bod wrthi’n trafod y cyfleoedd a’r heriau sy’n wynebu’r diwydiant gwlân gyda chynrychiolwyr Gwlân Prydain, yn eu depo graddio yn Y Drenewydd.

Roedd y cyfarfod adeiladol yn gyfle i UAC a Gwlân Prydain drafod sut mae dylanwadau lleol, cenedlaethol a byd-eang yn effeithio ar farchnadoedd nwyddau, ac o ganlyniad ar ffermwyr yng Nghymru.  

Yn ystod y pandemig, roedd y gostyngiad yn y galw am wlân o Tsieina’n golygu bod cynhyrchwyr y DU wedi derbyn taliadau balans cyfartalog o 17 ceiniog y cilogram am gneifiad 2019, sef tua 70% yn llai na’r taliadau a dderbyniwyd yn y flwyddyn flaenorol.

Plaid brotest ffermwyr yn newid hinsawdd wleidyddol yr Iseldiroedd

Mi enillodd plaid wleidyddol ‘Farmer-Citizen Movement’ yr Iseldiroedd 15 allan o 75 o seddi yn etholiadau rhanbarthol yr Iseldiroedd ym mis Mawrth.  Mae’r canlyniad annisgwyl hwn yn golygu mai nhw yw’r blaid wleidyddol fwyaf yn yr Iseldiroedd bellach.

Ffurfiwyd y blaid o ganlyniad i brotestio ar raddfa fawr yn 2019 yn erbyn bwriad y llywodraeth i reoleiddio gwrtaith nitrogen, yn ogystal â pholisïau amgylcheddol eraill.  

Mae’r blaid hefyd yn gwrthwynebu cynlluniau gan y llywodaeth a fydd yn lleihau allyriadau nitrogen ac amonia gymaint â 50% dros y ddegawd nesaf.  Mae’r llywodraeth yn bwriadu cyflawni hyn drwy brynu miloedd o ffermydd, a lleihau’n ddrastig y nifer o dda byw domestig.

Mae Prif Swyddog Milfeddygol Cymru, Dr Richard Irvine wedi cyhoeddi cynlluniau i godi’r mesurau cadw dofednod ac adar caeth dan do o fewn y Parth Atal Ffliw Adar yng Nghymru a Lloegr o 00:01 Ddydd Mawrth 18fed Ebrill 2023. Fodd bynnag, bydd mesurau bioddiogelwch gorfodol y Parth Atal Ffliw Adar yn parhau ar gyfer adar o bob math. 

Ers Medi 2022, cadarnhawyd 7 achos o’r Ffliw Adar yng Nghymru, gyda rhai o blith y llu o achosion a gadarnhawyd yn Lloegr yn effeithio ar Gymru, lle mae parthau Gwarchod a Gwyliadwriaeth y clefyd yn ymestyn dros y ffin i Gymru.

Mae rhestr a luniwyd ar gyfer y DU gyfan gan yr Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion (APHA) yn nodi bod dau achos o Ffliw Adar wedi’u cadarnhau mewn adar gwyllt yng Nghymru yn 2023, y ddau wedi’u canfod yn y Bwncath Cyffredin mewn ardaloedd o Wynedd a Phowys.

Mae Maedi Visna (MV) yn un o nifer o glefydau rhewfryn mewn defaid ac mae wedi’i enwi ar ôl iaith Gwlad yr Iâ am arwyddion clinigol o niwmonia a nychdod.  Dros y 3 i 5 mlynedd diwethaf, gwelwyd cynnydd cyffredinol yn yr achosion o heintiau firaol cronig mewn defaid, ac mae hyn yn cynnwys heintio gyda’r feirws MV.  Er nad yw hi’n glir hyd yma a ydy’r duedd hon o ganlyniad i fwy o symudiadau defaid, cyfraddau stocio uwch, neu am fod mwy o ymwybyddiaeth gyffredinol a phrofion ar gyfer clefydau o’r fath, mae UAC wedi dod yn ymwybodol o achosion diweddar o MV ymhlith ei haelodaeth.

Mae clefyd MV yn un heintus iawn – ond yn un sy’n datblygu’n araf – cyflwr sy’n achosi nychdod, niwmonia, parlysu cynyddol, arthritis, a mastitis cronig.  Mae gan y feirws gyfnod deor hir a gall y feirws ledu am flynyddoedd cyn bod yr arwyddion clinigol i’w gweld yn y ddiadell.  Ochr yn ochr â’r cyfnod deor hirfaith, mae MV yn glefyd hynod heintus heb unrhyw frechlyn na gwellhad.  Does dim iawndal am stoc sy’n cael eu difa oherwydd MV.

Mae clefyd MV yn cael ei drosglwyddo drwy gyswllt uniongyrchol â secretiad anadlol neu drwy yfed llaeth dafad neu afr heintiedig.  Mae’r perygl o drosglwyddo clefyd MV drwy ffrwythloni artiffisial yn debygol o fod yn isel iawn.

Mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn cynnal adolygiad o Ddatganiadau Ardal ledled Cymru.  Maen nhw am gael barn pobl i sicrhau bod Datganiadau Ardal yn cael eu diweddaru a’u gwella drwy gasglu tystiolaeth newydd, cyflwyno syniadau newydd, a chreu cyfleoedd pellach.

Mae pob Datganiad Ardal yn amlinellu’r heriau allweddol sy’n wynebu’r ardal arbennig honno, beth ellir ei wneud i gwrdd â’r heriau hynny, a sut i reoli adnoddau naturiol Cymru yn well er budd cenedlaethau’r dyfodol.

Cyhoeddwyd y Datganiadau Ardal tair blynedd yn ôl ac mae unigolion a chymunedau wedi wynebu heriau ers hynny, gan gynnwys pandemig bydeang ac argyfwng costau byw.

Mae Hybu Cig Cymru (HCC) wedi cyhoeddi ei bod yn derbyn ceisiadau bellach ar gyfer ei ysgoloriaeth deithio 2023.

 Mae’r ceisiadau’n agored i unrhyw un dros 18 mlwydd oed sy’n gweithio yn y sector cig coch yng Nghymru.  Bydd ymgeiswyr llwyddiannus yn derbyn Ysgoloriaeth gwerth £4,000 i astudio agwedd ar gynhyrchu neu brosesu cig coch unrhyw le yn y byd.

Gall ysgolorion ddewis astudio unrhyw bwnc o fewn y gadwyn cyflenwi cig coch, sydd o fudd iddyn nhw fel unigolion ac i'r diwydiant yn gyffredinol. Gall teithiau astudio bara am hyd at chwe wythnos a disgwylir i ysgolorion ysgrifennu adroddiad  a rhannu eu canfyddiadau â'r diwydiant ar ôl iddynt ddychwelyd. 

Mae gweithdai Arferion Amaethyddiaeth Gylchol yn cael eu cydlynu gan Brifysgol Bangor ar gyfer DEFRA.

Mae’r gweithdai’n chwilio am gyfranogwyr sy’n arddel, neu sydd â diddordeb mewn arferion Amaethyddiaeth Gylchol. Mae’r rhain yn cynnwys arferion megis Treuliad Anaerobig, ffermio cymysgedd o gnydau a da byw, rhannu peiriannau ac adnoddau eraill, cynhyrchu ynni adnewyddadwy, systemau pori hunangynhaliol, neu gynhwysion porthiant amgen.

Bydd y gweithdai’n gyfle i rannu barn a phrofiadau am amaethyddiaeth gylchol, a hefyd yn gyfle i gyd-drafod y rhwystrau, cyfleoedd a ffyrdd gwahanol o fabwysiadu arferion cylchol penodol.  Bydd canlyniadau’r gweithdai hyn yn helpu i nodi a datblygu ffyrdd o gynorthwyo ffermwyr i symud tuag at arferion cylchol. 

Os hoffech chi gymryd rhan mewn gweithdy ar-lein a gynhelir yn ystod Ebrill/Mai, cofrestrwch yma

Bydd y Cynllun Gostyngiad mewn Biliau Ynni ar gael am 12 mis o 1af Ebrill 2023 hyd 31ain Mawrth 2024.

Mae’r cynllun hwn yn disodli’r Cynllun Rhyddhad ar Filiau Ynni a oedd yn cefnogi busnesau a sefydliadau rhwng 1af Hydref 2022 a 31ain Mawrth 2023.

Bydd y gostyngiad sylfaenol yn darparu cymorth gyda biliau ynni i gwsmeriaid annomestig cymwys ym Mhrydain a Gogledd Iwerddon – bydd y cymorth hwn ar gael yn awtomatig.  

Mae APHA wrthi’n cynorthwyo gyda Rheolaeth Gynaliadwy o Barasitiaid mewn Defaid (SCOPS) drwy greu gwasanaeth Rhagolygon Nematodirus. 

Mae Nematodirosis yn glefyd hynod o gas mewn ŵyn, sy’n arwain at nifer fawr o farwolaethau ac yn amharu ar dyfiant llawer o rai eraill.    Fe’i achosir gan y llyngyr Nematodirus battus, sydd â chylch oes gwahanol i lyngyr defaid eraill.  Dan rhai amodau hinsawdd, gall daro’n sydyn iawn, heb ddim, neu fawr ddim rhybudd.

Mae Gwasanaeth Rhagolygon Nematodirus SCOPS wedi bod ar waith ers diwedd Chwefror.  Mae’r map rhagolygon yn cael ei ddiweddaru bob dydd, gan ddefnyddio data 140 o orsafoedd tywydd (a ddarperir gan y Swyddfa Dywydd), ac mae’n tracio newidiadau o ran risg trwy gydol y gwanwyn a’r haf cynnar. 

Mae Llywodraeth Cymru wedi comisiynu Miller Research i gynnal gwerthusiad allanol annibynnol o Cyswllt Ffermio, ac mae’n awyddus i gael barn y rhai sydd wedi derbyn cymorth gan Cyswllt Ffermio rhwng 2014 a 2022.

Maent yn chwilio am ffermwyr i gymryd rhan mewn gweithdy ar-lein awr o hyd, i gasglu adborth ar Cyswllt Ffermio, er mwyn helpu i siapio’r gwasanaeth yn y dyfodol.

Cynhelir y gweithdai ar y dyddiadau canlynol rhwng 7 ac 8pm:

Dyddiadau Ffenestri mynegi diddordeb Ebrill 2023

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi rhoi croeso twymgalon i’r cyhoeddiad am fuddsoddiad o £17 miliwn i ddatblygu cyfleuster prosesu llaeth newydd yn Sir Benfro, gan greu 80 o swyddi newydd dros y blynyddoedd sydd i ddod yn ne orllewin Cymru.

Bydd Pembrokeshire Creamery Ltd yn cael ei laeth o ffermydd teuluol lleol i gyflenwi capasiti 70 miliwn litr y cyfleuster prosesu newydd, gan roi hwb i gadwyni cyflenwi llaeth lleol a’r economi ehangach. 

Mae llwyddiant y buddsoddiad hwn yn greiddiol i lwyddiant y sector ffermio llaeth yn ne orllewin Cymru.  Mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi buddsoddi £2 filiwn yn safle Parc Bwyd Sir Benfro ger Hwlffordd, ac mae’r buddsoddiad ychwanegol hwn yn Pembrokeshire Creamery Ltd yn arddangos buddiannau creu cadwyni cyflenwi cynaliadwy a byr ar gyfer defnyddwyr yng Nghymru.

Mi ddylai’r cynnydd o 17% mewn mewnforion cig oen y llynedd, yn ôl data masnachu 2022 y DU, a’r lefelau anarferol o uchel o gynnyrch wedi’i rewi o Seland Newydd yn dod i mewn i’r DU (ffigurau HCC) a gofnodwyd rhwng Medi a Thachwedd, fod yn rhybudd difrifol i Lywodraeth y DU, yn ôl Undeb Amaethwyr Cymru (UAC). 

Bu Gweinidogion, Aelodau Seneddol ac Arglwyddi oedd yn cefnogi agwedd ryddfrydol Llywodraeth y DU tuag at drafodaethau masnach â Seland Newydd ac Awstralia yn dadlau, ar y pryd, na ddylai diwydiant defaid Cymru fod yn bryderus, am fod y gwledydd hynny ymhell islaw’r cyfyngiadau cwota presennol, a bod hynny’n annhebygol o newid.

Rhybuddiodd UAC bryd hynny fod hon yn farn naïf neu fwriadol gamarweiniol, nad oedd yn rhoi ystyriaeth i’r modd y gall marchnadoedd byd-eang, cyfraddau cyfnewid a ffactorau eraill newid yn gyflym, gan gynyddu meintiau mewnforion, a chael effaith negyddol ar farchnadoedd y DU.  Roedd y cynnydd sylweddol mewn mewnforion cig oen o Seland Newydd yn 2022 yn dangos hynny’n glir, er bod UAC yn cydnabod bod yna ffactorau eraill hefyd ar droed o fewn y farchnad cig oen.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) wedi mynegi pryderon ynghylch cynigion gan Lywodraeth Cymru i gyflwyno cynllun trwyddedu statudol ar gyfer darparwyr llety yng Nghymru.  Mewn ymateb i’r ymgynghoriad, pwysleisiodd yr Undeb y dylid cyflwyno cynllun cofrestru statudol di-dâl yn lle.

Mae yna deimlad cryf ymhlith y gymuned ffermio sydd wedi arallgyfeirio i gynnig llety hunanddarpar y bydd nifer o’r polisïau sydd wedi’u cynllunio gan Lywodraeth Cymru, gyda’r bwriad da o daclo effeithiau ail gartrefi a llety gwyliau tymor byr, yn cael effaith andwyol ar ddarparwyr dilys.

Rhaid i Lywodraeth Cymru sicrhau nad yw polisïau o’r fath yn cael effaith ddi-droi’n-ôl ar ddiwydiant twristiaeth Cymru, a fyddai yn ei dro’n arwain at gynnydd sydyn yn y nifer o ddarparwyr llety sy’n gweithredu dan y radar.  O ganlyniad, mi allai hyn hefyd arwain at eiddo gwag na ellir ei ddefnyddio at ddibenion preswyl oherwydd amodau cynllunio.

Datgelu taliadau PAC yr Alban dan gais Rhyddid Gwybodaeth

Mae’r symiau a dalodd yr Alban i hawlwyr yn 2022 dan Bolisi Amaethyddol Cyffredin yr Alban wedi’u datgelu yn dilyn cais Rhyddid Gwybodaeth..

Serch terfyn uchaf o tua £500,000 ar gyfer y Taliad Arwynebedd Sylfaenol, roedd cyfanswm y taliad uchaf bron yn £3.4 miliwn, ac roedd y 10 taliad uchaf bron yn £1.2 miliwn a mwy.

Roedd mwyafrif y 10 taliad uchaf yn ystadau, tirfeddianwyr ac elusennau mawr, yn cynnwys taliadau cynlluniau amgylcheddol a phlannu coed ar raddfa eang.

Yn dilyn cwestiynau i Lywodraeth Cymru ynghylch gwariant Cynllun Datblygu Gwledig (RDP) yr UE, cadarnhaodd y Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd fod y cyfanswm gwariant, ar ddiwedd 2022, yn £680 miliwn.  Mae gwerth y rhaglen  gyfan yn £842 miliwn felly mae tua £162 miliwn heb ei wario o hyd.

Dan reolau’r UE rhaid i Gymru fod wedi ymrwymo ei gwariant erbyn diwedd 2020 ac mae ganddi tan ddiwedd 2023 i ddefnyddio cyllid o’r fath, neu fel arall mi fydd yn cael ei ddychwelyd i’r UE.

Dywedodd y gweinidog fod y rhaglen wedi’i gor-ymrwymo, ac mae’n disgwyl i brosiectau gyflawni yn erbyn eu hamcanion cytunedig yn unol â rheol N+3 RDP 2014-2020.

Mae pryderon UAC ynghylch gweinyddu a monitro RDP Cymru 2014-2020 wedi cael cryn gyhoeddusrwydd, gan gynnwys yn nhermau’r tanwariant o 2020 ymlaen, a arweiniodd at y cyllid a ddisodlodd PAC yng Nghymru’n cael ei leihau o tua £250 miliwn gan Lywodraeth y DU.

Fodd bynnag, mae UAC hefyd yn bryderus, wrth i Gymru nesáu at ddiwedd cyfnod gwario cyllid RDP 2014-2020, bod Llywodraeth Cymru wedi symud ymlaen yn hynod o araf yn nhermau datblygu RDP cynhwysfawr i ddisodli’r un blaenorol, a bod ganddi, man gorau felly, gynllun elfennol yn ei le - heb fawr o ymgysylltu â rhanddeiliaid allweddol ynghylch datblygu cynllun disodli o’r fath.

Er bod UAC yn cydnabod bod ambell i gyhoeddiad wedi’i wneud sy’n ymwneud yn uniongyrchol â datblygu gwledig, mae yna bryder sylweddol bod dull tameidiog wedi datblygu/yn mynd i ddatblygu, gyda chynlluniau a mentrau’n cael eu cyhoeddi yn dilyn datblygiadau mewnol gan Lywodraeth Cymru, heb fawr ddim mewnbwn gan randdeiliaid ac arbenigwyr allanol, a dim rhaglen gyffredinol gynhwysfawr yn seiliedig ar dystiolaeth.

Yn naturiol, mae’r diffyg prosesau craffu ymddangosiadol (o’i gymharu ag RDP yr UE) yn nhermau rhoi cynlluniau o’r fath at ei gilydd a monitro eu cynnydd yn bryder, ac yn y cyd-destun hwn, ymddengys bod Llywodraeth Cymru’n symud/wedi symud tuag at y math o brosesau dylunio, asesu a gweinyddu ‘mwy hamddenol’ sydd yn eu lle erbyn hyn dan fodelau ariannu math Ffyniant Cyffredin/Ffyniant Bro Llywodraeth y DU - sydd wedi arwain at  feirniadaeth haeddiannol, gan gynnwys o du Llywodraeth Cymru, am eu dulliau gwasgaredig.

Hefyd, mae UAC yn bryderus bod diffyg cynllun RDP cynhwysfawr yng Nghymru’n golygu ein bod mewn perygl cynyddol o beidio â derbyn cyllid gan Lywodraeth y DU, ar sail y ffaith na ddylid disodli cyllid Cronfa Amaethyddol Ewrop ar gyfer Datblygu Gwledig (EAFRD) heb weld cynllun a thystiolaeth glir o’r modd y mae Llywodraeth Cymru’n bwriadu gwario cyllid o’r fath, a sut y bydd Cymru’n elwa ohono.

Mae’r Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion (APHA) wedi cyhoeddi newidiadau i brofion TB yn Ardaloedd TB Isel a Chanolradd Gogledd Cymru.  Bydd y newidiadau’n dod i rym ar 3ydd Ebrill 2023.

Mae’r newidiadau’n golygu y bydd y profion cyffiniol a phrofion ar ôl achos (6 mis a 18 mis ar ôl codi’r cyfyngiadau symud) yn cael eu darllen gan ddefnyddio’r dehongliad llym yn lle’r dehongliad safonol.

Gyda buchesi lle mae’r profion wedi canfod buchod sydd wedi cael adwaith amhendant (IRs) (ond dim buchod adweithiol), bydd yr holl fuchod sydd wedi cael adwaith amhendant yn cael prawf gwaed gama.  Bydd canlyniadau’r prawf gama’n penderfynu beth fydd yn digwydd nesaf o fewn y fuches.

Bydd profion cyffiniol dilynol ar 6 mis, 12 mis a 18 mis yn cael eu darllen gan ddefnyddio’r dehongliad safonol.

Mae mwy o wybodaeth ar gael yma 

Mae Hybu Cig Cymru (HCC) wedi gwneud newidiadau i gyfraddau ardoll cig coch yng Nghymru, a fydd yn dod i rym o 1af Ebrill 2023.

Mae’r newidiadau’n golygu y bydd y cyfraddau ardoll, o 1af Ebrill, yn cynyddu’n unol â  chwyddiant, gan olygu 6c ychwanegol o ardoll ar gyfer defaid i ffermwyr a 2c i broseswyr, a chynnydd cymesur o 40c yn yr ardoll ar gyfer gwartheg i ffermwyr, a 12c i broseswyr.

Hwn fydd y cynnydd cyntaf yn y cyfraddau ardoll cig coch yng Nghymru ers 2011.  Yn ôl HCC bydd y newidiadau’n caniatáu iddyn nhw wella’u marchnata ac effeithlonrwydd y gadwyn gyflenwi, ac yn sicrhau mwy o gynaliadwyedd yn y dyfodol.

Cafodd rhaglen Cyswllt Ffermio newydd gwerth £22.9 miliwn ei lansio gan Lywodraeth Cymru ar 23ain Chwefror i gefnogi ffermwyr wrth iddyn nhw baratoi i symud at y Cynllun Ffermio Cynaliadwy newydd.

Mae’r rhaglen newydd, a gyhoeddwyd gan y Gweinidog Materion Gwledig Lesley Griffiths, yn gynnig cymorth i fusnesau, yn anelu at wella cadernid, yn sicrhau cyfleoedd i fanteisio ar y datblygiadau arloesol diweddaraf ac yn helpu i ddatblygu busnesau fferm.  Themâu cyffredinol y rhaglen newydd fydd cynaliadwyedd, gwell perfformiad amgylcheddol a gwell cystadleurwydd byd-eang.

Bydd y cymorth yn cynnwys rhaglen arddwriaethol a fydd yn darparu cymorth sector-benodol ar gyfer tyfwyr gwledig, a rhaglen ‘geneteg defaid’ newydd a ddatblygwyd ar gyfer ffermwyr defaid.

Bydd y rhaglen newydd hon yn rhedeg am ddwy flynedd tan fis Mawrth 2025 a bydd yn canolbwyntio ar baratoi ffermwyr at symud i’r Cynllun Ffermio Cynaliadwy newydd.

Gallwch gysylltu â Cyswllt Ffermio ar 03456 000 813 neu ar: https://businesswales.gov.wales/farmingconnect/cy

Dechreuodd yr Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion (APHA) gam cyntaf y treialon i berfformiad a diogelwch y prawf croen DIVA (Gwahaniaethu Rhwng Anifeiliaid Wedi’u Brechu ac Anifeiliaid Wedi’u Heintio) newydd i ganfod bTB mewn da byw heb eu brechu yn 2021.  Mae canlyniadau cam un yn cael eu dadansoddi ar hyn o bryd.

Mae cam dau yn cynnwys treialon maes a fydd yn asesu diogelwch y brechlyn CattleBCG a diogelwch a pherfformiad y prawf croen DIVA pan gaiff ei ddefnyddio ar wartheg sydd wedi’u brechu.  Os bydd y cam hwn o’r profion yn llwyddiannus, mi allai’r DU fod un cam yn nes at frechu gwartheg yn erbyn bTB yn ddiogel a llwyddiannus.

Mae ffermwyr yn cael eu gwahodd i gymryd rhan yn y profion, a bwrw bod eu ffermydd yn bodloni’r meini prawf perthnasol.  Disgwylir y bydd y treialon wedi’u cwblhau cyn diwedd y flwyddyn.

Gofynnir i unrhyw rai sydd â diddordeb mewn cymryd rhan, ac sy’n bodloni’r meini prawf canlynol i ebostio This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. am fanylion pellach.

Y meini prawf ar gyfer cymryd rhan:

• Buchesi â Statws heb TB Swyddogol (OTF) yn Ardaloedd Risg Isel (LRA) Lloegr neu Ardaloedd TB Isel (LTBA) Cymru
• Buchesi sydd wedi bod mewn bodolaeth am wyth mlynedd neu fwy
• O leiaf tair blynedd di-dor heb TB (statws OTF) gyda phrawf croen Twbercwlin Sengl (SICCT) wedi’i gwblhau o fewn tair blwyddyn galendr o Ddiwrnod -7
• Ddim yn rhan o gyfundrefn profion TB ddwys neu gyffiniol ar hyn o bryd
• Ddim o fewn ardal â phroblem TB gyfredol (fel y’u diffinnir gan APHA)
• Heb brynu gwartheg o ardal TB risg uwch yn ystod y 12 mis diwethaf (o Ddiwrnod -7)
• Dim profion TB statudol wedi’u trefnu yn ystod cyfnod yr astudiaeth arfaethedig (Diwrnod -7 i Ddiwrnod 91).

Cafodd afancod eu rhyddhau i’r gwyllt yn gyfreithiol yng Nghymru yng Ngwarchodfa Natur Cors Dyfi ym Mhowys yn 2021, pan wnaeth Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Maldwyn gais llwyddiannus am drwydded i ryddhau chwe afanc.  Does dim ceisiadau ar droed ar hyn o bryd, ond dywed Cyfoeth Naturiol Cymru eu bod yn disgwyl un.

Mae’r rhai sy’n cefnogi’r ailgyflwyno’n honni eu bod yn helpu i daclo materion pwysig fel llifogydd, eu bod yn creu cynefinoedd newydd, a’u bod yn rhan bwysig o’r broses honno fel peirianwyr amgylcheddol.

Mae ffermwyr a physgotwyr yn tynnu sylw at eu heffeithiau negyddol ar y dirwedd, y difrod i lannau afonydd, colli tir cynhyrchiol oherwydd llifogydd, a phryder cyffredinol ynghylch rheoli poblogaethau o afancod dros y tymor hir, ymhlith pethau eraill.

Mae Cyfoeth Naturiol Cymru am gael darlun cliriach o ailgyflwyno afancod yng Nghymru fel rhan o’r adolygiad, ac maent wedi gofyn i Brifysgol Exeter i gynnal arolwg cyhoeddus i gael barn y cyhoedd ar ryddhau afancod, a lleoliadau addas ar gyfer gwneud hynny.

Mae’r arolwg yn debygol o ffurfio rhan o’r adolygiad, gan effeithio ar ganlyniad ceisiadau am drwyddedau rhyddhau yn y dyfodol.

Mae’r arolwg dienw’n cymryd tua 10-15 munud i’w gwblhau.  I ddweud eich dweud dilynwch y ddolen yma

Barn UAC ar ryddhau afancod yng Nghymru

Mae UAC yn erbyn ailgyflwyno afancod, o ystyried y dystiolaeth am y difrod y gallant ei achosi’n uniongyrchol ac yn anuniongyrchol i dir ffermio, cnydau, a’r seilwaith, yn ogystal â’r effeithiau ehangach posib o fewn rhai ardaloedd gwledig - er enghraifft, llifogydd yn effeithio ar dai, ffyrdd a seilwaith tebyg, gan gynnwys atal cerbydau brys rhag defnyddio ffyrdd mewn ardaloedd sydd â seilwaith ffyrdd gwael.

Fodd bynnag, o ystyried bod afancod yn cael eu gwarchod yn Lloegr (a’r dybiaeth na fydd rheolaeth farwol); profiadau gwledydd eraill yn nhermau lledaeniad afancod, a’r perygl y bydd afancod yn cael eu hailgyflwyno’n gyfreithlon a/neu’n anghyfreithlon yng Nghymru serch y pryderon, dylid sefydlu fframwaith a strategaeth synhwyrol yng Nghymru i ddelio â’r canlynol:

1. Problemau a achosir gan y poblogaethau presennol

2. Problemau a achosir wrth i afancod ledaenu i diriogaethau newydd

3. Cynlluniau arfaethedig i ailgyflwyno afancod dan drwydded

4. Cyflwyno’n anghyfreithlon

Yn nhermau sicrhau bod modd mynd i’r afael â phroblemau a achosir gan afancod yn ddi-oed, ni ddylai Cymru roi statws gwarchodedig i afancod, oherwydd mi fyddai hynny’n rhwystro unrhyw gamau sydd angen eu cymryd - ar frys yn aml - i atal difrod sylweddol neu hyd yn oed berygl i fywydau o bosib.

Mae UAC o blaid gweithio gyda chyrff eraill sy’n rhannu pryderon yr Undeb, i sicrhau bod strategaeth a fframwaith cenedlaethol yn cael eu sefydlu sy’n atal problemau rhag codi yn y lle cyntaf, a sicrhau bod yna ddulliau yn eu lle i reoli unrhyw effeithiau a all godi, yn seiliedig ar y profiadau ledled Ewrop ac yn fwy diweddar, yn y DU.

Dylai’r broses o greu strategaeth o’r fath ac unrhyw waith rheoli parhaus gael ei lywodraethu gan gorff sy’n cynnwys cynrychiolwyr o bob ochr sydd â diddordeb, gan gynnwys sefydliadau ffermio, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, Traffig Cymru a Network Rail.  Dylai corff o’r fath fod ag adnoddau digonol, ac anelu at sicrhau cydbwysedd rhwng dyheadau’r rhai sydd am weld afancod yn cael eu hailgyflwyno â buddiannau rhywogaethau eraill a chynefinoedd Cymru, perchnogion a rheolwyr eiddo a seilwaith, a’r holl randdeiliaid perthnasol.

Os bydd yr awdurdodau’n caniatáu ailgyflwyno afancod, dylai’r rhai sy’n gyfrifol am y rhyddhau fod yn gyfrifol yn gyfreithiol am negyddu’r holl effeithiau andwyol, gan gynnwys colledion ariannol a chostau dilynol i ffermwyr ac eraill, yn ogystal ag unrhyw gostau rheoli/cael gwared ag argloddiau ac ati.

Fel rhan o aelodaeth Undeb Amaethwyr Cymru, gallwn bellach gynnig gostyngiadau unigryw ar bris tanwydd, gan arbed o leiaf 4c y litr ichi wrth y pwmp.  Mae hyn yn bosib, diolch i bartneriaeth busnes newydd rydym wedi’i sefydlu ar eich rhan gydag UK Fuels.

Mae cardiau tanwydd ar gyfer UK Fuels, Shell, Esso, BP a Texaco bellach ar gael gan UK Fuels ar gyfer holl aelodau UAC, gyda gostyngiad gwarantedig i’ch helpu i reoli eich gwariant ar danwydd yn well.  Mae buddiannau defnyddio’r cardiau tanwydd yn cynnwys:

• Gostyngiad gwarantedig o 4c y litr oddi ar bris diesel safonol wrth y pwmp.
• Mynediad at dros 3,700 o safleoedd ar rwydwaith UK Fuels.
• Dim contract, taliadau cyfrif na thaliadau cerdyn.
• Rheoli cyfrifon ar-lein gan ddefnyddio ap a gwefan Velocity.
• Cynllunio’ch teithiau gydag e-route ar eich ffôn clyfar neu SatNav.
• Bydd tanwydd di-blwm ar gael am y pris wrth y pwmp.
• Codir pris y pwmp ar ddiesel a brynir yng ngorsafoedd tanwydd archfarchnadoedd.

Am fwy o wybodaeth ac i gofrestru am eich cerdyn tanwydd, ewch i: https://www.ukfuels.co.uk/fuw-cym/

Mae Ymgyrch Dawns Glaw, sy'n dasglu amlasiantaeth o arbenigwyr o asiantaethau allweddol ledled Cymru, wedi ailffurfio i leihau, a lle bo hynny'n bosibl, i ddileu effaith tanau glaswellt ledled Cymru. Lansiwyd ymgyrch Dawns Glaw 2023 ar ddiwedd Chwefror.  

Yn awr yn ei seithfed flwyddyn, mae rôl a chylch gwaith y tasglu’n parhau i ehangu i gynnwys canolbwyntio ar danau damweiniol, yn ogystal ag ymgysylltu mwy â ffermwyr a pherchnogion tir ynghylch cynlluniau rheoli tir.  Gallwch ddarllen mwy am Dawns Glaw yma

Maent hefyd yn hyrwyddo negeseuon cyffredinol ynghylch llosgi dan reolaeth drwy sianelau cyfryngau cymdeithasol, gan annog ffermwyr a pherchnogion tir i  ‘ffonio cyn llosgi’ a dilyn gweithdrefnau diogelwch sylfaenol.

Mae mwy o wybodaeth ar gael yma

Mae Llywodraeth Cymru a Banc Datblygu Cymru wedi lansio Cynllun Benthyciadau Busnes Gwyrdd gwerth £10 miliwn i helpu busnesau yng Nghymru i leihau eu costau ynni a dod yn fwy effeithlon o ran ynni.  Bydd y cynllun yn rhedeg am 3 blynedd.

Mae prosiectau sy’n gymwys ar gyfer y cynllun yn cynnwys buddsoddi mewn technoleg ynni adnewyddadwy, gwella effeithlonrwydd ynni o fewn adeiladau, uwchraddio systemau i leihau defnydd o ynni, a lleihau gwastraff/gwella defnydd o ddŵr.

I’w gwneud hi’n haws i fusnesau wneud y buddsoddiad cychwynnol sydd ei angen i ddod yn amgylcheddol gynaliadwy, bydd y cynllun benthyciadau’n cynnig cyfraddau llog gostyngedig a dyddiadau ad-dalu hyblyg.  Gall busnesau a fu’n masnachu am ddwy flynedd neu fwy wneud cais am fenthyciad busnes gwyrdd, o £1,000 hyd at £1.5 million.

Mae gwasanaeth Busnes Cymru Llywodraeth Cymru hefyd yn darparu cymorth a chyngor i helpu busnesau i leihau eu hôl troed carbon, all fod wedi’i ariannu’n llawn neu’n rhannol.

Am fwy o wybodaeth ewch i: https://developmentbank.wales/cy/angen-busnes/cynllun-benthyciadau-busnes-gwyrdd

Dyddiadau Ffenestri mynegi diddordeb Mawrth 2023

Mae’r Bil Amaethyddiaeth yn gosod newidiadau sylfaenol i’r egwyddorion a fu’n greiddiol i’n diwydiant amaeth a’n cymunedau gwledig ers yr 1940au.  Mi fydd yn diffinio economi, amgylchedd, cymdeithas a diwylliant cefn gwlad Cymru am ddegawdau, felly mae angen iddo fod yn iawn.

Er bod Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) wedi croesawu nifer o elfennau’r Bil ar ôl iddo gael ei gyflwyno i’r Senedd ym Medi 2022, mae UAC wedi codi nifer o bryderon ac wedi tynnu sylw at feysydd sydd angen eu gwella ym marn yr Undeb, i wneud darn mor bwysig o ddeddfwriaeth yn addas i’r diben.

Yn arbennig, o ystyried rhyng-gysylltedd a chyd-ddibyniaeth rheoli tir, cynhyrchu bwyd, a bywoliaethau gwledig, cafodd UAC ei syfrdanu gan y diffyg sylw neu amcanion yn ymwneud â hyfywedd economaidd teuluoedd ffermio a bywoliaethau trigolion cefn gwlad o fewn y diffiniad o Reoli Tir yn Gynaliadwy (SLM) a’r egwyddorion cymorth a osodwyd yn y Bil.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi ymateb i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ar reoli maethynnau:  rheoli mewn ffordd gynaliadwy y modd y mae tail da byw yn cael ei wasgaru, gan bwysleisio bod angen i ofynion y cynllun fod yn hyblyg a gweithio i ffermwyr yng Nghymru dros y tymor hir. 

Roedd yr ymgynghoriad yn cynnig cynllun trwyddedu tebyg i system randdirymu’r Undeb Ewropeaidd, a fyddai’n caniatáu i ffermydd cymwys  gynyddu terfyn nitrogen blynyddol y daliad, o 170kg yr hectar i 250kg yn unol ag amodau arbennig - cynllun a fyddai’n cynnig sicrwydd i’r ffermwyr cymwys hynny sydd eisoes uwchlaw’r terfyn 170kg ond nad yw lleihau niferoedd stoc neu brynu/rhentu tir ychwanegol yn opsiynau ymarferol iddynt.

Fodd bynnag, mae yna bryder mawr o hyd am y meini prawf a’r gofynion arfaethedig a sut y bydd hynny’n pennu, i bob pwrpas, faint o ffermydd fydd yn gymwys mewn gwirionedd ar gyfer y cynllun trwyddedu.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) wedi croesawu’r ffaith bod y Gweinidog Materion Gwledig, Lesley Griffiths, wedi cydnabod yr angen am raglen orfodol i reoli Dolur Rhydd Feirysol Buchol (BVD) ar lefel genedlaethol yng Nghymru, ond mae’r Undeb yn pwysleisio‘r angen i fynd ati i ddeddfu’n fuan fel na fydd y cynnydd a wnaed hyd yn hyn yn mynd yn ofer.

Cafodd yr angen i ddeddfu er mwyn rheoli BVD ei amlinellu mewn datganiad ysgrifenedig gan Lywodraeth Cymru ar 31ain Ionawr.

Mae UAC yn croesawu’r ffaith bod y Gweinidog yn cydnabod yr angen am gydlyniad cenedlaethol i waredu’r wlad o BVD.  Fodd bynnag, mae’r Undeb wedi bod yn glir ers dechrau’r rhaglen wirfoddol Gwaredu BVD, sy’n cael ei hariannu gan y Cynllun Datblygu Gwledig, y gall unrhyw gynnydd a wnaed yn ystod y cam gwirfoddol fynd yn ofer os bydd yna fwlch sylweddol rhwng diwedd y rhaglen wirfoddol a dechrau’r ddeddfwriaeth.

Cafodd ymgynghoriad diweddar ar wneud Teledu Cylch Cyfyng (CCTV) yn fandadol yn lladd-dai Cymru gefnogaeth gyffredinol gan aelodau Undeb Amaethwyr Cymru (UAC).  Roedd yr aelodau a ymatebodd i’r ymgynghoriad yn gobeithio y byddai Teledu Cylch Cyfyng mandadol yn helpu i gynyddu hyder defnyddwyr yn y safonau iechyd a lles anifeiliaid uchel a ddefnyddir i gynhyrchu da byw yng Nghymru.

Er bod yr aelodau’n cytuno gyda gosod Teledu Cylch Cyfyng mandadol mewn lladd-dai, roeddent yn glir na ddylid gorfodi’r diwydiant i ysgwyddo costau system gymhleth sy’n or-fiwrocrataidd, ymyrgar a haearnaidd.  Gall y modd y mae’r gadwyn gyflenwi bresennol  yn gweithredu gael effaith andwyol ar gynhyrchwyr cynradd, ac yn aml gall cynhyrchwyr ddod yn gyfrifol am ysgwyddo costau ychwanegol sydd wedi digwydd yn uwch i fyny’r gadwyn gyflenwi.  Wrth ymateb i ymgynghoriad diweddaraf Llywodraeth Cymru, pwysleisiodd UAC hefyd bod yna berygl y gall costau eithafol gosbi mentrau bach a chanolig.

Mae safleoedd o’r fath yn chwarae rôl allweddol o fewn y diwydiant cyfan, yn cyflenwi amryw o farchnadoedd a gwasanaethau hanfodol, gan gynnwys marchnadoedd lleol domestig a marchnadoedd arbenigol, drwy siopau cigydd, siopau delicatessen a mannau gwerthu eraill; marchnadoedd ethnig, sydd wedi dod yn rhan hanfodol o’r gadwyn gyflenwi, ac sy’n dibynnu’n bennaf ar ladd-dai canolig eu maint, yn ogystal â busnesau megis gwestai a bwytai, y mae eu llwyddiant yn dibynnu ar eu gallu i ddefnyddio cynnyrch busnesau lleol bach a chanolig.

Senedd yr UE yn cymeradwyo cynnig am strategaeth gwrtaith UE hirdymor 

Mewn cynnig a gymeradwywyd ym mis Chwefror, mae Senedd yr UE wedi annog Comisiwn yr UE i gymryd camau i ostwng prisiau a chynyddu ymreolaeth strategol yr UE dros wrteithiau.

Yn dilyn ymosodiad Rwsia ar Wcráin, cododd prisiau gwrtaith ac ynni yn sydyn iawn, gyda phrisiau gwrtaith nitrogen yn cynyddu o 149%, a’r gwneuthurwyr gwrtaith mwyaf yn cofnodi elw mwy nag erioed.

Dyddiadau Ffenestri mynegi diddordeb Chwefror 2023

Gellid yn hawdd anghofio bod costau mewnbwn megis porthiant, tanwydd a gwrtaith eisoes yn codi’n raddol tua diwedd 2021.  Fodd bynnag, roedd rhyfel Rwsia yn erbyn Wcráin yn gatalydd ar gyfer y cynnydd enfawr mewn costau, a dechrau’r cynnydd cyflym yn y prisiau llaeth a gynigiwyd gan broseswyr yn 2022, gydag AHDB yn datgan cynnydd enfawr o 52.9% yn holl laeth Prydain rhwng Tachwedd 2021 a Thachwedd 2022. 

Daeth y proseswyr yn ymwybodol o’r cynnydd difrifol yng nghostau cynhyrchu llaeth yn fuan iawn, gan weithredu’n gyflym i godi’r pris a dalwyd am laeth i gefnogi a chynnal cyflenwadau, ond oherwydd y tywydd sych dros yr haf, cafodd ffermwyr drafferth cyrraedd lefelau 2021.

Cododd y lefelau cynhyrchu 2.5% ym Medi a Thachwedd, o’u cymharu â lefelau 2021 ac maent yn annhebygol o ostwng fel y gwnânt fel arfer yn y gaeaf.  Mi all hyn fod yn broblem toc pan fydd y lefelau ar eu hanterth yn y gwanwyn, a’r gormodedd tymhorol arferol o laeth ar y farchnad.

Mae Cyswllt Ffermio wedi ychwanegu dwy daflen wybodaeth newydd i’w gwefan, sef:

• Gweithlyfr Fferm – Canllawiau Rheoliadau Adnoddau Dŵr - 14/02/2023

• Canllawiau Mapio Risg - 14/02/2023

Fel rhan o Reoliadau Rheoli Llygredd Amaethyddol 2021, mae’n ofynnol erbyn hyn i bob  busnes fferm sy’n taenu tail organig i gynhyrchu map risg.

Gall Aelodau UAC chwilio am ddim am filiau cyfleustodau busnes rhatach drwy Love Energy Savings.

Mae amaethyddiaeth yn ddiwydiant sy’n defnyddio llawer o ynni, ac i nifer o ffermydd ledled Cymru mae’r cynnydd yn y prisiau ynni’n bryder parhaus.

Mewn sector lle mae llwyddo neu fethu’n dibynnu ar linellau elw a cholled tynn, mi all fod yn hanfodol i fferm ystyried ffyrdd o leihau costau, a gwario llai o arian ar nwy a thrydan er mwyn goroesi a ffynnu.