Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi tynnu sylw at amrywiaeth o faterion sy’n wynebu’r gymuned ffermio, a allai, pe na baent yn cael sylw, fod yn storm berffaith i iechyd meddwl ffermwyr.
Mewn cyfarfod rhithwir gyda’r Gweinidog Iechyd Meddwl, Llesiant a’r Gymraeg, Eluned Morgan, trafododd swyddogion yr Undeb sut mae’r cyfuniad o ansicrwydd Brexit, Covid-19 a pholisïau ffermio arfaethedig newydd yn rhoi pwysau aruthrol ar ffermwyr a’u hiechyd meddwl.
Dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: “Cawsom gyfarfod da iawn gydag Eluned Morgan a chodwyd llawer o faterion perthnasol sy’n chwarae ar feddwl ein ffermwyr. Fel y gwyddom i gyd, mae yna broblemau helaeth ar ffermydd a gellir mynd i’r afael â rhai trwy siarad amdanynt, mae eraill fodd bynnag yn dibynnu ar Lywodraeth Cymru i ail-werthuso eu polisïau amaethyddol presennol a’r rhai yn y dyfodol. ”
Dywedodd Mr Roberts fod y perygl ar ddod o fewnforion is-safonol yn cynyddu oherwydd cytundebau masnach newydd, cynlluniau cymhorthdal newydd sy'n methu â mynd i'r afael yn benodol â ffyniant economaidd cymunedau gwledig, y diffyg paratoi ar gyfer senario Brexit heb gytundeb ym mhorthladdoedd Cymru ac mewn ardaloedd eraill, effaith gyflym y pandemig coronafirws ar gadwyni cyflenwi byd-eang a hefyd y defnydd cynyddol o fynediad cyhoeddus sydd wedi achosi ystod eang o broblemau i'n haelodau, ac oll yn ychwanegu at y storm berffaith gynyddol.
“Gydag iechyd meddwl mewn golwg, a chan fod gorchwyl gwaith y Gweinidog yn cynnwys Llesiant a’r Iaith Gymraeg, roedd yn gyfle da i bwysleisio bod cynigion Cynllun Ffermio Cynaliadwy Llywodraeth Cymru yn canolbwyntio bron yn gyfan gwbl ar ganlyniadau amgylcheddol. Mae'r rhain yn methu â chynnwys nodau ac amcanion ehangach Cymru, gan gynnwys y rhai a ddiffinnir yn Neddf Lles Cenedlaethau'r Dyfodol 2015, megis iaith, ffyniant economaidd a chymunedau gwledig ffyniannus. Mae'r materion hyn i gyd yn cael effaith negyddol nid yn unig ar ein heconomi ond hefyd ar les meddyliol ein ffermwyr. ”
Ychwanegodd Llywydd yr Undeb ei fod yn cydnabod y gwaith da sydd eisoes yn cael ei wneud gan Lywodraeth Cymru o ran eu hymgysylltiad ag elusennau iechyd meddwl a gwasanaeth SilverCloud - mae hyn i gyd wedi sicrhau mwy o gefnogaeth i’r diwydiant.
“Mae yna rai mentrau da iawn ar gael eisoes ac ni allwn danamcangyfrif y rôl hanfodol y mae ein helusennau iechyd meddwl yn ei chwarae yn ein cymunedau gwledig. Fodd bynnag, rydym wedi defnyddio'r cyfle heddiw eto i ofyn i'r Gweinidog ystyried bod mesurau ar waith sy'n caniatáu mynediad uniongyrchol i wasanaethau iechyd meddwl, a bod dim angen cyfeiriad gan feddygon teulu, a hefyd i fynd i'r afael â'r materion polisi sy'n aml yn achos sylfaenol i iechyd meddwl gwael.
“Rydym yn edrych ymlaen at barhau i gydweithio’n agos gyda’r Gweinidog a Llywodraeth Cymru ac yn obeithiol y gallwn, gyda’n gilydd, oresgyn llawer o’r problemau a drafodwyd heddiw.”
Dywedodd Eluned Morgan AS: “Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i gefnogi ein cymunedau ffermio a gwledig, gan gydbwyso ein heconomi gyda’r hyn sydd angen i ni wneud i amddiffyn ein hamgylchedd bregus. Wrth i Ragfyr 31ain agosáu, rhaid i Lywodraeth y DU ddarparu eglurder ynghylch ein trefniadau masnachu yn y dyfodol a all leddfu'r pwysau y mae ein cymunedau ffermio yn eu hwynebu ar unwaith.
“Mae hybu iechyd meddwl cadarnhaol yn fater i ni i gyd, ac rwy’n falch o glywed sut mae’r FUW wedi bod yn gweithio gyda’i aelodau i annog sgwrs onest ac agored ar y mater hwn.
“Mae help a chefnogaeth ar gael. Peidiwch â bod ofn codi'r ffôn, anfon neges destun neu ymweld â rhai o'r gwasanaethau ar-lein sydd ar gael os nad ydych chi'n teimlo'ch hun. Nid oes unrhyw stigma mewn teimlo'n isel. Y cam cyntaf tuag at gael y gefnogaeth sydd ei hangen arnoch yw ffonio llinell gymorth CALL - mae am ddim 0800 132737 neu anfon neges destun HELP i 81066 neu ewch i www.callhelpline.org.uk”