Mae'r naratif cynyddol negyddol ynghylch ffermio da byw a'i effaith bortreadol ar yr amgylchedd a newid yn yr hinsawdd wedi arwain at ffermwyr yng Nghymru i adrodd eu straeon ac i dynnu sylw at effaith cadarnhaol ffermio da byw.
Trwy ymgyrch Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) ‘Gwarcheidwaid Tir Cymru’, mae ffermwyr yn mynd i’r afael â honiadau camarweiniol gan amrywiol grwpiau am y rôl y mae ffermio da byw yn ei chwarae mewn perthynas â newid yn yr hinsawdd a’r amgylchedd.
Wrth lansio’r ymgyrch, dywedodd Dirprwy Lywydd UAC Ian Rickman: “Mae UAC wedi cydnabod yn gyson y bygythiad a gynrychiolir gan newid yn yr hinsawdd a’r angen i weithredu. Mae hyn yn amlwg o edrych yn ofalus ar ein maniffestos a'n dogfennau polisi a gyhoeddwyd dros yr ugain mlynedd diwethaf.
“Rydyn ni’n gwybod bod ffermio eisoes yn gyfrifol am adnodd carbon hanfodol mewn priddoedd, coetir a chynefinoedd lled-naturiol ac rwy’n falch o lansio ymgyrch amgylchedd UAC -‘ Gwarcheidwaid Tir Cymru’ o fy fferm yma yn Sir Gaerfyrddin heddiw. Gan mai ffermwyr yw'r cyswllt mwyaf dibynadwy yn y gadwyn gyflenwi, maent yn y sefyllfa orau i gyfleu eu straeon, gan helpu i fynd i'r afael â phryderon defnyddwyr a dylanwadu ar agendâu gwleidyddol. Gall aelodau hefyd edrych ymlaen at amrywiaeth o weminarau dros y misoedd nesaf, a fydd yn canolbwyntio ar y gwahanol heriau sydd wynebu'r diwydiant a sut i'w goresgyn.
“Nid oes unrhyw amheuaeth bod angen i ni wrthweithio parhad y lobi gwrth-ffermio yn eu hymgyrch i bardduo a bychanu cynhyrchwyr bwyd domestig. Mae'r ymosodiadau hyn yn niweidiol ac yn gamarweiniol iawn, gan ddylanwadu'n negyddol ar ganfyddiad defnyddwyr o'r diwydiant a dylanwadu ar agendâu gwleidyddol ar raddfa fyd-eang."
Ychwanegodd Mr Rickman fod 2021 yn flwyddyn bwysig ar gyfer y mathau hyn o sgyrsiau.
“Mae Uwchgynhadledd Systemau Bwyd y Cenhedloedd Unedig a COP26 ar y gorwel. Mae UAC wedi bod yn ymgysylltu â'r sgyrsiau hyn ar lefel ryngwladol ac yn rhannu rhai pryderon â diwydiannau eraill ledled y byd am y naratif a'r uchelgeisiau ehangach a nodir mewn dogfennau anamlwg. Cynlluniau, nad ydym ni na'r cyhoedd yn eu cefnogi. Mae dweud stori gadarnhaol gwarcheidwaid tir Cymru bellach yn bwysicach nag erioed,” meddai.
Gan ddechrau yn ystod wythnos gyntaf mis Mehefin, mae'r ymgyrch yn cyflwyno pedwar ffermwr, gyda phob un ohonynt yn adrodd stori am sut y maent yn mynd i'r afael ag anghenion amgylcheddol a newid yn yr hinsawdd yn eu ffyrdd unigryw: Phil Jones, ffermwr defaid organig o Sir Gaerfyrddin; y teulu Roberts o Feirionnydd; ffermwyr llaeth Ceredigion Lyn a Lowri Thomas a Llywydd UAC Glyn Roberts sy'n ffermio gyda'i ferch Beca yn Dylasau Uchaf yn Eryri.
“Bydd yr ymgyrch yn tynnu sylw ymhellach at y ffaith bod ffermwyr Cymru yn ymateb i'r her o wella iechyd pridd a chynyddu deunydd organig mewn priddoedd, gwelliannau sy'n cynrychioli cyfleoedd pellach i storio mwy o garbon. Bydd yr ymgyrch yn tynnu sylw at sut y cyflawnir y gwelliannau hyn, trwy batrymau pori da byw penodol a chyfnodau gorffwys. Mae’r ymgyrch hefyd yn glir bod angen yr opsiynau, yr arweiniad a’r gwobrau cywir i annog mwy o ffermwyr i fabwysiadu systemau o’r fath,” meddai Mr Rickman.
Mae pridd, y bydd yr ymgyrch yn ei bwysleisio, yn fuddsoddiad tymor hir ac ar hyn o bryd, mae tua 410 miliwn tunnell o garbon yn cael ei storio mewn priddoedd yng Nghymru ac mae 75,700 hectar o goetir Cymru (25%) ar dir fferm, yn cynrychioli sinc carbon pwysig sy’n tyfu.
“Fel y cydnabuwyd yn Adroddiad o Gyflwr Adnoddau Naturiol, Cyfoeth Naturiol Cymru, mae defnyddio tir ar gyfer cynhyrchu bwyd yn rhan hanfodol o ddefnyddio a rheoli adnoddau naturiol. Er ein bod yn cydnabod bod dwysáu amaethyddol wedi cael effeithiau negyddol yn ddi-os ar rai rhywogaethau ac ecosystemau, mae tystiolaeth ysgubol bod ffactorau eraill, gan gynnwys gostyngiadau mewn gweithgaredd amaethyddol a choedwigo, hefyd wedi cael effeithiau negyddol difrifol,” ychwanegodd.