gan Angharad Evans, Golygydd y Gymraeg, Y Tir

10 diwrnod!  Mae’n Fawrth 19 a ninnau 10 diwrnod i ffwrdd o’r diwrnod mawr hanesyddol, Mawrth 29 2019 – diwrnod ‘gadael’ yr UE.  Pwy a ŵyr beth fydd wedi digwydd erbyn i chi ddarllen hwn!  Beth bynnag fo’ch barn am y sefyllfa wleidyddol bresennol, mae’n dda gweld bod y genhedlaeth nesaf yn awchu i fod yn rhan o’r cnwd newydd o wleidyddion, a hynny diolch i Senedd Ieuenctid Cymru.

Mae Senedd Ieuenctid Cymru yn gorff etholedig o bobl ifanc rhwng 11 a 18 oed. Safodd dros 460 o ymgeiswyr i gael eu hethol, ac fe'u dewiswyd gan eu cyfoedion mewn etholiad ar-lein. O'r 60 aelod a etholwyd, mae 40 yn cynrychioli etholaethau Cymru. Cafodd 20 o ymgeiswyr eraill eu hethol gan sefydliadau partner i adlewyrchu cyfansoddiad Cymru a sicrhau y caiff grwpiau amrywiol o bobl ifanc eu cynrychioli.

Mae Llywodraeth y DU am gynyddu darpariaeth ffonau symudol ledled Cymru ond mae yna sgil-effeithiau cudd i ffermwyr. Mae'r Cod Cyfathrebiadau Electronig diwygiedig yn golygu bod gweithredwyr Telecom wedi gallu lleihau’r rhent sy’n cael ei dal i’r rhai hynny sydd â mastiau ar eu tir.

Mae arweinwyr ffermio wedi croesawu Bil y Senedd neithiwr a fydd, os caiff ei gymeradwyo gan yr Arglwyddi, yn ymgorffori yn y gyfraith bod yn rhaid i'r DU ofyn i arweinwyr yr UE am estyniad hir os yw Theresa May yn methu â sicrhau bod ei chytundeb yn mynd drwy'r senedd erbyn Ebrill 12 - gan ddiddymu Brexit heb gytundeb.

Mae ysgrifennu’r golofn hon yn gwneud i rywun sylweddoli pa mor gyflym mae mis yn mynd! Yn wahanol i’r arfer, mae yna dipyn o grafu pen wedi bod cyn penderfynu testun y golofn tro yma.

Ond, mi gefais syniad bach ar ôl bod yn rhan o Gynhadledd Fusnes yr Undeb mis diwethaf.  Fel staff, ein gweledigaeth yw “Yr Undeb: Unedig – fel Un” sy’n arwain yn y pen draw at weledigaeth yr Undeb sef “Creu Ffermydd Teuluol Ffyniannus a Chynaliadwy yng Nghymru.  Y fferm deuluol sydd wrth wraidd yr FUW ac sy’n rhan mor bwysig ac allweddol o’n cymunedau ehangach.

Felly, roedd testun Cornel Clecs mis yma reit o dan fy nhrwyn – y fferm deuluol!  Y diffiniad swyddogol o fferm deuluol yw: “Fferm sy'n eiddo ac yn cael ei weithredu gan deulu, yn enwedig un sydd wedi cael ei drosglwyddo o un genhedlaeth i'r llall”.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi dweud bod ffermwyr a'r rhai hynny sy'n dibynnu ar amaethyddiaeth am eu hincwm yn parhau i deimlo’n fwyfwy rhwystredig gyda’r diffyg eglurder ar ymadawiad y DU o'r Undeb Ewropeaidd, ac yn crefu am sefydlogrwydd er mwyn parhau i redeg eu busnesau.

Wrth siarad ar ôl derbyniad yn 10 Stryd Downing ddoe (dydd Mercher 27 Chwefror) dywedodd Llywydd FUW Glyn Roberts: "Rydym wedi treulio'r diwrnodau diwethaf yn siarad â ffigurau allweddol yn y Comisiwn Ewropeaidd a'r Senedd i drafod Brexit a'i oblygiadau ac rydym wedi trafod pryderon ein ffermwyr ymhellach yn ystod derbyniad Dydd Gŵyl Dewi yn 10 Stryd Downing.

"Mae’r sefyllfa yn rhwystredig iawn i’n haelodau gan nad ydynt yn gallu bwrw ymlaen â chynllunio eu busnes, ac mae'r newidiadau cyson a'r newidiadau arfaethedig i'r cytundeb gadael yn achosi cur pen go iawn. Nid oes neb yn gwybod beth fydd yn digwydd ac rydym ond 29 diwrnod i ffwrdd o adael.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) yn galw am sicrwydd pellach gan Lywodraeth y DU y bydd sectorau bregus yng Nghymru, megis y diwydiant defaid, yn cael eu hamddiffyn mewn sefyllfa o Brexit Heb Gytundeb.  Daw'r alwad yn dilyn adroddiadau bod y llywodraeth yn bwriadu torri 80-90% o'r holl dariffau a osodir ar nwyddau sy’n cael eu mewnforio i Brydain.

Wrth siarad ar ei fferm yng Ngogledd Cymru, dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: "Rydym wedi cwrdd â swyddogion y Llywodraeth a'r cyn Weinidog dros Ffermio George Eustice dros yr wythnosau diwethaf, ac wedi pwysleisio bod da byw, ac yn arbennig y diwydiant defaid, ymhlith y mwyaf bregus yn sgil pob un o'r sefyllfaoedd Brexit posibl.

"O gofio dylanwad y sector da byw yng Nghymru a bod gennym 30% o boblogaeth defaid y DU, mae ein cenedl yn agored iawn i'r peryglon, felly mae angen i Lywodraeth y DU sicrhau bod tariffau a Chwotâu Cyfradd Tariff wedi'u gosod ar lefelau sy'n diogelu ein diwydiant."

Dywedodd Mr Roberts bod hi’n galondid gweld y nifer o ymrwymiadau i ddiogelu amaethyddiaeth y DU gan yr Ysgrifennydd Gwladol Michael Gove a George Eustice dros yr wythnosau diwethaf.

Fodd bynnag, roedd aelodau eraill o'r Cabinet wedi bod yn lleisiol wrth argymell tariffau isel neu sero a fyddai'n niweidiol i nifer o ddiwydiannau, a dydd Mawrth (Mawrth 6) adroddodd Sky News fod yr Adran Masnach Ryngwladol (DIT) yn bwriadu torri 80-90% o'r holl dariffau a osodir ar nwyddau sy’n cael eu mewnforio i Brydain, gan gynnwys llawer o gynhyrchion amaethyddol.

"Byddai gweithredu toriadau o'r fath yn ddinistriol ac yn cynrychioli brad gan y llywodraeth. Felly, rydym yn galw am sicrwydd na fydd y dogfennau tariff sydd i'w cyhoeddi yn ystod y dyddiau nesaf yn cynnig toriadau o'r fath," meddai Mr Roberts.

Ychwanegodd Llywydd yr Undeb y byddai FUW hefyd yn annog ASau i atal unrhyw gynigion o'r fath pe baent yn cael eu cyhoeddi.

"Mae angen tariffau a chwotâu ar fewnforion sy'n rhoi'r amddiffyniad angenrheidiol i bob un o'n diwydiannau, ac yn y sefyllfa waethaf o Brexit heb gytundeb, rydym yn disgwyl i Lywodraeth y DU a'r Senedd ddiogelu ein hanghenion ffermio a diwydiant bwyd," dywedodd.