Mae Emma Picton-Jones, gwraig contractwr amaethyddol yn ysbrydoliaeth, ac mae hi bellach yn mynd tu hwnt i’r galw i hyrwyddo materion iechyd meddwl o fewn amaethyddiaeth, ac mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi cyflwyno gwobr arbennig iddi.
Mae ffermwr bîff a defaid o Sir Benfro, Brian Thomas, a ddechreuodd ei yrfa ffermio ym 15 mlwydd oed, wedi cael ei gydnabod gyda gwobr fewnol Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) am wasanaethau i amaethyddiaeth.
Wrth gyflwyno'r wobr yn nerbyniad Llywydd FUW (Dydd Mercher, 24 Gorffennaf) yn y 100fed Sioe Frenhinol Cymru, dywedodd Llywydd yr Undeb Glyn Roberts: “Mae Brian wedi bod yn ffrind cadarn ac yn gydweithiwr ers dros 20 mlynedd. Mae bob amser yn barod i helpu, cefnogi a rhoi cyngor. Mae'n deg dweud bod Brian yn rhywun y gallwn ac y gallaf ddibynnu arno.
Mae'n ddiwedd cyfnod. Yn swyddogol, mae ffermwyr ifanc yn hen pan fyddant yn cyrraedd 26 oed. Ond mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi sefydlu ffordd newydd o gadw mewn cysylltiad ar gyfer y rhai hynny sydd dros 20 oed, gyda’r pwyslais ar roi cyfle i ffermwyr ifanc gadw mewn cysylltiad - a pharhau i fwynhau cymdeithasu.
Effeithiau trychinebus Brexit heb gytundeb oedd un o'r materion a godwyd yn ystod cyfarfod rhwng Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) a'r Ysgrifennydd Amaethyddiaeth Michael Gove ac Ysgrifennydd Cymru Alun Cairns.
Yn ystod y cyfarfod, dywedodd Llywydd FUW Glyn Roberts wrth Mr Gove a Mr Cairns na fyddai unrhyw Lywodraeth neu Senedd gyfrifol yn caniatáu i'r DU adael yr UE heb gytundeb.
Ar un adeg, bu Gwern Williams yn gweithio am flynyddoedd lawer ledled Ewrop, De Affrica a’r Dwyrain Canol fel peiriannydd Massey Ferguson.
Erbyn hyn mae ef, ei wraig a'i ddau blentyn ifanc yn rhedeg fferm eu hunain sef Nantygwyrddail, Islawrdref, ger Dolgellau, ar denantiaeth 15 mlynedd gyda'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol, a hynny ers mis Hydref 2017.
Ond nid yw Gwern wedi gorffen gyda’r tractorau eto. Yn ogystal â rheoli fferm 350 erw ym Meirionnydd, gyda 250 o hynny yn dir mynydd, mae Gwern yn rhedeg ei fusnes ei hun yn trwsio tractorau a pheiriannau er mwyn sicrhau incwm ychwanegol.
“Dim ond tua 20 erw o'r fferm sy’n addas ar gyfer cynaeafu silwair,” meddai Gwern.
Mae cau safle prosesu llaeth gwerth £6.5 miliwn yng ngogledd Cymru, sy'n rhoi hyd at 80 o swyddi yn y fantol, yn ergyd fawr i weithwyr a'u teuluoedd ac yn bryder mawr i gynhyrchwyr llaeth yng Nghymru, meddai Undeb Amaethwyr Cymru.
Derbyniodd Cwmni Bwyd GRH grant o £1.7 miliwn gan Lywodraeth Cymru yn 2017, i ail-leoli ei bencadlys ym Minffordd, ond credir bellach y bydd yn mynd i ddwylo’r derbynwyr KPMG.
“Gallai hyn gael effaith ddinistriol ar y gweithwyr a'u teuluoedd, a'r gymuned ehangach,” meddai Dai Miles, Cadeirydd Pwyllgor Llaeth FUW. “Dylai sicrhau dyfodol i'r safle fod yn bwysig iawn i'r ardal a Llywodraeth Cymru, a fuddsoddodd £ 1.7 miliwn yn y busnes, ac yn gwneud popeth o fewn eu gallu i ddod o hyd i berchnogion newydd i gymryd y safle pwrpasol.
“Mae'r newyddion diweddaraf hyn yn peri pryder sylweddol i'r sector llaeth yng Nghymru gyda gostyngiad pellach yn y gallu prosesu yng Nghymru. Os yw hyn yn golygu colli rhagor o brosesu yng Nghymru, yna mae hyn yn golygu colli manteision economaidd prosesu yng Nghymru a phryder mawr i gynhyrchwyr llaeth yn yr ardal.” ychwanegodd Mr Miles.
