Mae iechyd meddwl, neu broblemau iechyd meddwl, yn fater sy'n effeithio’n fawr ar y gymuned amaethyddol ac mae’n ffaith bod unigrwydd ac unigedd cymdeithasol yn gallu arwain at broblemau iechyd meddwl.

Mae’r rhai hynny sy'n gweithio yn y sector amaethyddol, fel yr FUW yn dod i gysylltiad rheolaidd â phobl sy’n unig ac yn debygol o ddioddef problemau iechyd meddwl, ac yn sgil hyn, yn Sioe Frenhinol Cymru 2017, addawodd yr Undeb i godi ymwybyddiaeth ymhellach o broblemau iechyd meddwl mewn cymunedau gwledig.

Fel cyflogwr, aethpwyd a’r addewid yna un cam ymhellach yn ddiweddar pan  gafodd staff yr Undeb gyfle i gymryd rhan mewn hyfforddiant ar iechyd meddwl o dan arweiniad Emma Picton-Jones o’r DPJ Foundation.

Roedd y cwrs hyfforddi dau ddiwrnod yn canolbwyntio ar wahanol elfennau o iechyd meddwl, y symptomau a’r arwyddion o rywun yn dioddef o broblemau iechyd meddwl ac yn edrych ar sut i helpu rhywun a phroblemau iechyd meddwl, iselder ysbryd, pryder a seicosis.

"Mae iechyd meddwl yn broblem i bob gweithle a gweithlu ac rwy'n falch o ddweud bod ein staff nawr wedi derbyn yr hyfforddiant priodol, a fydd yn eu helpu nhw i helpu eraill sydd â phroblemau iechyd meddwl, megis iselder, pryder a seicosis.

“Mae FUW yn cymryd ei ymrwymiad i feithrin iechyd meddwl da o ddifrif, yn enwedig gan fod ein hymwybyddiaeth o'r risgiau i ffermwyr yn dod yn fwy amlwg," meddai Alan Davies, Rheolwr Gyfarwyddwr FUW.

Mae ffermwyr Meirionnydd yn eich gwahodd i ymuno â hwy am frecwast, fel rhan o ymgyrch brecwast Undeb Amaethwyr Cymru (UAC), gyda’r nod o hyrwyddo cynnyrch premiwm safonol lleol mae ffermwyr yn ei dyfu i ni bob dydd o’r flwyddyn.

Cynhelir y brecwastau ar Mawrth, 22ain Ionawr yn Tŷ Mawr, Carrog, Corwen; Iau, 24ain Ionawr yng Nghanolfan Pennal, Machynlleth; Gwener, 25ain Ionawr yn Fedw Arian Uchaf, Y Bala a Sadwrn, 26ain Ionawr yn Bryn Uchaf, Llanymawddwy, Dinas Mawddwy.

Bydd y brecwastau yn cychwyn am 8.30yb ag yn costio £10.00, gyda’r holl elw yn cael ei rannu rhwng Alzheimer’s Cymru a Farming Community Network.

“Gobeithiaf bydd llawer iawn ohonoch yn medru ymuno â ni am frecwast.  Rydym am ichi fod yn rhan o’n gweithgareddau, a siario ein meddylfryd a’n pryderon am gyflwr y diwydiant amaethyddol, wrth rannu eich storïau a’n helpu ni i ddeall sut allwn roi cymorth i’n gilydd, a pha ffordd well i wneud hynny nag i eistedd wrth y bwrdd yn rhannu bwyd o ansawdd a chwpaned o de.” meddai Huw Jones, Swyddog Gweithredol Sirol UAC Meirionnydd.

I fwcio eich sedd wrth y bwrdd brecwast, cysylltwch â’r tîm ar 01341 422298.

Unwaith eto mae cangen Sir Gaernarfon o Undeb Amaethwyr Cymru yn edrych ymlaen at hyrwyddo’r bwyd gwych a gynhyrchir yng Nghymru a phwysleisio’r manteision o fwyta brecwast iach yn ystod Wythnos Brecwast Ffermdy (Ionawr 21 - Ionawr 27).

Cynhelir amrywiaeth o frecwastau yn Sir Gaernarfon, felly beth am ymuno ac un o’n 7 brecwast sydd wedi cael eu trefnu ar gyfer y dyddiadau canlynol:

Llun 21 Ionawr yn Nhy’n Hendre, Tal-y-bont, Bangor a Cefn Cae, Rowen, Conwy

Mercher, 23 Ionawr yng Nglynllifon, Grŵp Llandrillo Menai, Ffordd Clynnog, Caernarfon

Iau, 24 Ionawr yn Gwythrian, Uwchmynydd, Aberdaron     

Gwener, 25 Ionawr  yn Nhylasau Uchaf, Padog, Betws y Coed, a Caffi Anne, Bryncir

Sadwrn, 26 Ionawr ar Fferm Crugan, Llanbedrog, Pwllheli

Dywedodd Swyddog Gweithredol UAC Sir Gaernarfon Gwynedd Watkin: "Rwy'n edrych ymlaen at ein brecwastau ffermdy bob blwyddyn. Gallwn ni ddechrau'r diwrnod gyda'n gilydd mewn modd positif ac iach, a chodi arian ar gyfer ein hachosion elusennol, Cymdeithas Alzheimer Cymru a FCN ar yr un pryd.  Dros y 9 mlynedd diwethaf, mae brecwastau Sir Gaernarfon yn unig wedi codi dros £45,000 ac rydym yn edrych ymlaen at ddigwyddiad llwyddiannus arall eleni. Mae dechrau iach, nid yn unig yn dda i’r galon ond hefyd i feddwl iach.  Mae yna ddywediad, Bwytewch frecwast fel Brenin

Cysylltwch â'r ffermydd yn uniongyrchol neu swyddfa'r sir yng Nghaernarfon i drefnu amser i chi fynychu unrhyw un o'r brecwastau.  Y gost fydd £10 y pen, a bydd yr holl elw’n cael ei rannu rhwng Cymdeithas Alzheimer Cymru a’r FCN.

"Rwy'n gobeithio y bydd llawer ohonoch yn gallu ymuno â ni am frecwast. Edrychwn ymlaen at eich croesawu a chael cyfle i rannu eich meddyliau a'ch pryderon am gyflwr y diwydiant.  Rhannwch eich straeon gyda ni a helpu ni i ddeall sut y gallwn ni helpu ein gilydd, a pha ffordd well o wneud hynny nag o amgylch bwrdd dros baned o de wrth werthfawrogi bwyd gwych," ychwanegodd Gwynedd Watkin.

Am ragor o wybodaeth ar sut i archebu eich lle wrth y bwrdd brecwast, cysylltwch â swyddfa Sir Gaernarfon ar 01286 672541.

Mae angen i ffermwyr a'r rheiny sy'n gweithio o fewn y diwydiant amaethyddol sicrhau bod diogelwch fferm yn parhau yn flaenoriaeth ar gyfer y flwyddyn sydd i ddod a’u bod nhw’n cydymffurfio â'r rheoliadau iechyd a diogelwch perthnasol, rhybuddia Undeb Amaethwyr Cymru.

Daw’r rhybudd yn sgil yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch yn atgoffa pawb y bydd rhaglen o arolygiadau yn adolygu safonau iechyd a diogelwch ar ffermydd ar draws y wlad, ac y bydd yr arolygiadau'n dechrau'n fuan.

Yn ôl yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch, bydd yr arolygiadau'n sicrhau bod y rhai sy'n gyfrifol am amddiffyn eu hunain a’u gweithwyr yn cydymffurfio â'r gyfraith ac yn atal marwolaeth, anafiadau ac afiechyd. Os nad ydyn nhw, ni fydd yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch yn meddwl dwywaith cyn gweithredu er mwyn sicrhau bod gwelliannau yn digwydd.

Dywedodd Swyddog Gweithredol UAC Meirionnydd Huw Jones, sy'n cynrychioli UAC ym Mhartneriaeth Diogelwch Fferm Cymru: "Cafodd 33 o bobl eu lladd mewn amaethyddiaeth ledled Prydain yn 2017/18 - tua 18 gwaith yn fwy na'r gyfradd anafiadau angheuol yn y diwydiant.

"Mae hynny'n golygu bod 33 o deuluoedd wedi colli un annwyl iddynt. Rydym hefyd yn gwybod bod bron i un person yr wythnos wedi cael ei ladd o ganlyniad uniongyrchol i waith amaethyddol yn ystod y deng mlynedd diwethaf, ac mae llawer mwy wedi cael eu hanafu'n ddifrifol neu’n dioddef o salwch o ganlyniad i’w gwaith. Mae ystadegau pellach yn dangos bod bron i hanner y gweithwyr amaethyddol a laddwyd dros 65 oed.

"Nid yw bywyd byth yr un fath eto i aelodau'r teulu yn sgil marwolaeth sy'n gysylltiedig â gwaith, neu i'r rhai sy'n gofalu am rywun â salwch hirdymor neu anaf difrifol a achosir gan eu gwaith.

"Gyda hyn mewn golwg, mae'r Undeb yn parhau i fod yn ymrwymedig i dynnu sylw at arferion gwell i helpu ffermwyr i osgoi damweiniau neu ddamweiniau fferm angheuol, ond ni ellir pwysleisio digon mai'r person sy'n gyfrifol am ddiogelwch fferm yw'r person hwnnw.

"Mae yna rai enghreifftiau gwael o ran diogelwch fferm ymhlith y cyhoedd, felly wrth i chi ddechrau blwyddyn newydd ar y fferm – gwnewch adduned i’ch hunan a’ch cyd weithiwr, i gadw pawb yn ddiogel.”

Diwedd

Wrth i mi ysgrifennu neges y Flwyddyn Newydd eleni, mae yna lai na 100 diwrnod ar ôl cyn i ni adael yr Undeb Ewropeaidd, ac, yn seiliedig ar ddigwyddiadau’r dyddiau diwethaf, pwy a ŵyr beth fydd yn digwydd dros yr oriau nesaf, heb sôn am y diwrnodau neu wythnosau nesaf o ran Brexit, Llywodraeth y DU neu’r penderfyniadau y bydd/na fydd y Senedd neu’r bobl yn eu gwneud.

Mae'n anodd credu mai dyma fy ngholofn olaf ar gyfer 2018 - mae'n sicr wedi bod yn flwyddyn cythryblus, gyda Brexit, cyllid ar gyfer amaethyddiaeth, y difrod a achoswyd gan y tywydd, TB a llygredd amaethyddol yn parhau ar frig yr agenda ymysg llawer o faterion ffermio eraill.