Mae Pwyllgor Cynulliad Cenedlaethol Cymru wedi cael ei gamarwain i wneud argymhelliad llym fydd yn fêl ar fysedd cwmnïau telathrebu aml-filiwn, meddai Undeb Amaethwyr Cymru.
Pryderon ynghylch ymgynghoriad ‘Bwrw Ymlaen â Rheoli Adnoddau Naturiol Cymru yn Gynaliadwy, Llywodraeth Cymru oedd prif ffocws trafodaethau diweddar rhwng Swyddog Gweithredol Sirol Undeb Amaethwyr Cymru, Gwynedd Watkin ac AC Arfon, Sian Gwenllian, sydd hefyd yn aelod o’r Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig.
Ar Ddiwrnod Iechyd Meddwl y Byd, mae ffermwyr ar draws Cymru yn cael eu hatgoffa bod hi’n ‘iawn i ddweud’ ac mae Undeb Amaethwyr Cymru yn eu hannog i beidio anwybyddu problemau, na’i cuddio rhag eu teuluoedd a'u ffrindiau ac i siarad am eu teimladau personol.
Ar Ddiwrnod Iechyd Meddwl y Byd, mae ffermwyr ar draws Cymru yn cael eu hatgoffa bod hi’n ‘iawn i ddweud’ ac mae Undeb Amaethwyr Cymru yn eu hannog i beidio anwybyddu problemau, na’i cuddio rhag eu teuluoedd a'u ffrindiau ac i siarad am eu teimladau personol.
Yn ystod y Sioe Frenhinol ym mis Gorffennaf ymrwymodd UAC i barhau i godi ymwybyddiaeth o broblemau iechyd meddwl mewn cymunedau gwledig ac felly’n adnewyddu'r alwad i’r rhai a allai fod yn dioddef o broblemau iechyd meddwl i ofyn am help.
"Ffocws Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd eleni yw iechyd meddwl o fewn y gweithle a dyna’n union beth yw ffermydd. Yn ein lleoedd gwaith rydym wedi wynebu ambell i gyfnod reit isel yn ystod yn y blynyddoedd diwethaf. TB mewn gwartheg, ansefydlogrwydd prisiau ac ansicrwydd ynghylch ein dyfodol ar ôl Brexit, mae hyn oll yn ychwanegu pwysau ac yn arwain at nifer yn teimlo baich enfawr,” dywedodd Llywydd yr Undeb Glyn Roberts.
"Ond mae'n rhaid i ni dorri'r stigma sy'n gysylltiedig ag iechyd meddwl, felly os ydych chi'n teimlo'n fregus, ewch i siarad â rhywun. Nid yw hynny’n berthnasol am heddiw’n unig, ond bob amser. Mae angen i ffermwyr a theuluoedd amaethyddol barhau i siarad yn agored am eu profiadau ac mae UAC yn annog unrhyw un sy'n poeni am eu hiechyd meddwl nhw neu rywun o’r teulu, i ofyn am gymorth gan y Farming Community Network, Tir Dewi, The DPJ Foundation, Mind Cymru neu Call Help Wales," ychwanegodd Glyn Roberts.
Mae gan dros dri chwarter o gefn gwlad Cymru ddynodiad amgylcheddol neu gadwraethol, ac mae hyn yn pwysleisio’r rôl bwysig y mae ffermio yn parhau i chwarae wrth gynnal ein hadnoddau naturiol.
Mae’r drydedd genhedlaeth o ffermwyr i ofalu am y tir ym Medw Arian Uchaf, Rhyduchaf, Y Bala, Geraint a Rachael Davies, sy’n denantiaid ac aelodau o gangen Meirionnydd o Undeb Amaethwyr Cymru yn dangos yn union sut mae cynhyrchu bwyd a chadwraeth amaethyddol yn mynd law yn llaw.
Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi dweud wrth Gr?p Hollbleidiol ar Les Anifeiliaid yn Llundain am y problemau cynyddol sy’n cael eu hachosi gan ymosodiadau ar dda byw.
Yn ogystal â UAC, clywodd y Gr?p gan dirfeddianwyr, llywodraeth leol, yr heddlu, ac elusennau c?n am yr hyn sy’n cael ei wneud i ymdrin ag atal ymosodiadau c?n ar dda byw, gyda’r bwriad o sefydlu ymarfer da fel ffordd o leihau’r nifer o ymosodiadau.
Mae UAC wedi dweud ers peth amser, bod rhaid cael gwell ymwybyddiaeth ymhlith y cyhoedd, yn ogystal â chofnod canolog o ymosodiadau, rheoliad tynnach a gorfodaeth well er mwyn diogelu ffermydd rhag pwysau ariannol a straen emosiynol difrifol.
Yn siarad ar ôl y cyfarfod, dywedodd Elwyn Probert, is gadeirydd Pwyllgor Da Byw UAC sy’n ffermio ar ffiniau dwyreiniol Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog: “Mae’r gr?p wedi rhoi cyfle gwych i UAC drafod y materion cyfoes, cyfle i ni son am ein gweithgareddau ni a thrafod y ffordd ymlaen.
"Yn anffodus, ac er gwaethaf buddsoddiad sylweddol yn y diwydiant, nid yw'r cyhoedd yn llwyr ymwybodol o allu eu c?n i ymosod, anafu neu ladd da byw. Hefyd, ar hyn o bryd nid oes cofnod canolog o ymosodiadau c?n ar dda byw, sy'n golygu bod yr union effaith yn parhau i fod yn anhysbys ac mae'n debyg nid yw llawer o achosion yn gweld golau ddydd. "
Yn gynharach eleni, cyflwynodd UAC dystiolaeth i ASau yn Nh?'r Arglwyddi ar y colledion ariannol ac emosiynol yn sgil c?n yn ymosod ar dda byw. Gall colledion oherwydd ymosodiadau ar dda byw fod yn ddegau o filoedd o bunnoedd ac maent hyd yn oed wedi arwain at fethiant rhai busnesau.
"Mae colledion busnes yn cynnwys colli stoc, cynhyrchu'n lleihau oherwydd straen, erthyliadau a cholli arian yn stoc y dyfodol. Gall y costau hyn fod yn sylweddol ar y cyd a chostau yswiriant, biliau milfeddygol a gwaredu carcasau.
"Mae UAC yn parhau i annog aelodau'r cyhoedd i gadw c?n ar dennyn wrth ymyl da byw ac yn defnyddio'r wybodaeth a gafwyd yn ddiweddar gan y Gr?p Hollbleidiol er mwyn gweithio ymhellach o fewn y maes yma," ychwanegodd Elwyn Probert.