Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu cefnogaeth y blaid Lafur i gadw'r DU yn y farchnad sengl a’r undebau tollau am gyfnod trosiannol ar ôl gadael yr UE.

Wrth siarad yng Nghyngor mis Medi yr Undeb, dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts mai Llafur oedd y diweddaraf o lawer o gyrff i gefnogi barn hirdymor yr Undeb am yr angen am gyfnod trosiannol Brexit diogel.

Rydym yn croesawu bod y ffaith ein bod wedi galw am amserlen ddiogel, a amlygwyd gennym ym mis Mehefin 2016 a'r galw mwyaf blaenllaw a amlinellir yn ein Maniffesto ym mis Mai 2017, bellach yn cael ei gydnabod gan lawer," meddai.

Wrth ysgrifennu yn yr Observer, soniodd ysgrifennydd cysgodol Brexit, Syr Keir Starmer, am safbwynt newydd Llafur, gan ddweud bod angen cyfnod trosiannol er mwyn osgoi simsanu’r economi a byddai Llafur yn ceisio darganfod cytundeb trosiannol sy’n golygu aros yn rhan o’r undebau tollau gyda'r UE ac o fewn y farchnad sengl yn ystod cyfnod trosiannol.

Hefyd, amlygodd Mr Roberts ei bryderon yngl?n â Mesur Ymadael a’r DU oherwydd bod y Senedd yn pleidleisio'n hwyrach heddiw (10 Medi), gan ddweud wrth aelodau'r Cyngor: "Ar ddiwrnod refferendwm yr UE gofynnwyd i'r etholwyr a oeddent am i ni adael neu aros yn yr Undeb Ewropeaidd. Ni ofynnwyd iddynt a ddylem ni newid cydbwysedd y pwerau rhwng gweinyddiaethau datganoledig, ac ni ofynnwyd a ddylem adael neu aros yn y farchnad sengl neu'r undeb tollau. "

Ategodd Mr Roberts ymateb diweddar yr Undeb i Ymgynghoriad Cynulliad Cenedlaethol Cymru ar Fesur yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) a'i oblygiadau i Gymru, lle dywedodd yr Undeb: "Dylai trafodaethau trefniadau trosiannol Brexit gyda'r UE sy'n caniatáu digon o amser i gytuno ar fasnachu a materion eraill, ac archwilio a gweithredu newidiadau i ddeddfwriaeth cartref, gan gynnwys unrhyw Fesur ymadael fod yn flaenoriaeth.”

Mae’r angen am gyfnod trosiannol diogel hefyd wedi cael ei gydnabod gan nifer sydd y tu allan i’r DU – mis diwethaf, mewn cynhadledd, dywedodd cyn y cyn Brif Weinidog Gwyddelig a llysgennad y DU yn yr UDA John Bruton bod y pwysau cynyddol yn sgil y trafodaethau...” wedi'i lliniaru gan "... ymestyn llinell amser trafod y cytundeb o ddwy flynedd i chwe blynedd, gan ganiatáu i'r DU aros yn yr UE tan ddiwedd y cyfnod hwnnw."

"Ni fyddai newid o'r fath yn newid yr hyn sy’n mynd i ddigwydd o ran y DU yn gadael yr UE, ond byddai'n caniatáu i hyn ddigwydd dros amserlen fwy realistig a chymesur," meddai Mr Roberts.

Mae ffermwyr ar draws Cymru wedi mynegi pryderon yngl?n â’r cynigion sy’n cael eu gwneud yn ymgynghoriad Llywodraeth Cymru “Bwrw ymlaen â rheoli adnoddau naturiol Cymru yn gynaliadwy” a’r ffaith bod cymaint o gynigion pellgyrhaeddol yn cael eu cynnig mewn un ddogfen heb unrhyw ymgynghoriad na rhybudd blaenorol.

Wrth fynychu Prif Gyngor Undeb Amaethwyr Cymru, cwestiynodd yr aelodau y rhesymeg y tu ôl i'r ddogfen.  Er mwyn mynd at wraidd yr amgylchiadau a'r rhesymeg a arweiniodd at sefyllfa mor anghyffredin, awgrymodd a cytunodd aelodau'r Cyngor yn unfrydol, y dylid gwneud cais Rhyddid Gwybodaeth yn gofyn am gopïau o holl ohebiaeth Llywodraeth Cymru a Cyfoeth Naturiol Cymru sy'n ymwneud â'r ddogfen ymgynghori, y cynigion a gynhwysir ynddi, y penderfyniad i ymgorffori'r rhain mewn i un ddogfen ac amseriad yr ymgynghoriad.

Dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: "Mae teitl yr ymgynghoriad yn ymddangos yn ddiniwed, ond mae’n cuddio mwy na hanner cant o gynigion, ac mae llawer ohonynt yn ddadleuol iawn i ystod eang o randdeiliaid. Felly, rydym wedi cyflwyno cais Rhyddid Gwybodaeth i Lywodraeth Cymru ac rydym yn gobeithio y bydd yr ymateb yn darparu’r  eglurhad angenrheidiol."

Mae’r ymgynghoriad “Bwrw ymlaen â rheoli adnoddau naturiol Cymru yn gynaliadwy” yn rhoi sylw i feysydd mor amrywiol â choedwigaeth, mynediad cyhoeddus i dir a dyfrffyrdd, pysgota, draenio, amaethyddiaeth a bywyd gwyllt - i enwi ond ychydig, gyda chynigion penodol yn cynnwys caniatáu beiciau mynydd ar bob llwybr cyhoeddus, caniatáu pobl i wersylla a chwarae gemau lle bynnag y maent yn dymuno ar dir mynediad agored, gan leihau'r amgylchiadau y gellir diogelu’r cyhoedd pan fydd coed yn pydru ac yn beryglus, a dirwyon yn y fan a'r lle ar gyfer gyrwyr ceir sy’n taflu sbwriel.

"Ac os nad yw un o'r pedwar hyn yn peri pryder neu ddryswch i unigolyn, mae yna bumdeg un arall i'w dewis, gyda digon o gyfle i godi pryderon ymhlith pob rhanddeiliad, o ffermwyr i naturiolwyr, o bysgotwyr i goedwigwyr. Yr hyn sy'n ei wneud yn waeth yw na cafodd rhanddeiliaid unrhyw rybudd o gwbl y byddai ymgynghoriad mor eang yn cael ei gyhoeddi.

"Yn flaenorol, byddai llawer o'r cynigion unigol wedi cael sylw mewn ymgynghoriadau unigol, yn hytrach na chael eu 'pecynnu' mewn i un casgliad enfawr o gynigion gyda theitl mor ddiniwed.

"Wedi'r cyfan, byddai newid pob llwybr cerdded yng Nghymru i lwybr beicio neu lwybr ceffyl yn cynrychioli newid enfawr i ganrifoedd o gyfraith sefydledig sy’n berthnasol i hawliau tramwy. Yn sicr, dylai cynnig o'r fath gael ei gynnwys mewn dogfen ar wahân, yn hytrach na chael ei gladdu fel 'Cynnig 10' ar dudalen 44 o ddogfen 98 tudalen," ychwanegodd Mr Roberts.

Mae UAC yn annog aelodau i ymateb i'r ymgynghoriad cyn y dyddiad cau ar Fedi 30 drwy eu swyddfa sirol leol i sicrhau bod eu sylwadau yn cael ei gynnwys yn ymateb swyddogol yr Undeb i'r cynigion.

Mae lefel uchel o dd?r mewn ffosydd draenio yn nyffryn Dysynni a’r afon Dysynni wedi arwain at fethu defnyddio tir fferm gan ei adael yn hollol ddiwerth.

Mae cangen Meirionnydd o Undeb Amaethwyr Cymru wedi bod yn cynorthwyo ffermwyr er mwyn datrys y broblem ar frys ac maent wedi trefnu cyfarfod brys ar y safle gyda’r AS lleol Liz Saville Roberts.

Dyffryn Dysynni yw un o’r nifer o’r Ardaloedd Draenio Mewnol ym Meirionnydd a weinyddir gan Gyfoeth Naturiol Cymru, lle mae ffermwyr yn talu cyfradd draenio statudol ar gyfer eu tir.

Mae UAC wedi bod yn rhan o faterion draenio ers nifer o flynyddoedd, ac mi roedd Huw Jones, Swyddog Gweithredol Sir Feirionnydd ar flaen y gad yn pwysleisio bod angen gweithredu ar frys er mwyn ymdrin â’r llif gwan yn y ffosydd, yr angen i glirio tyfiant y chwyn a’r planhigion, clirio a threillio nifer o ardaloedd ar hyd y dyffryn.

“Sylweddolais fod angen gweithredu ar frys.  Mae nifer o’n haelodau wedi son am eu pryderon yma yn swyddfa’r sir, a dyna pam rwyf wedi codi’r pryderon gyda’r Aelod Seneddol lleol.

“Rwy’n falch o fedru dweud wrth ein haelodau bod llythyr wedi cael ei anfon o swyddfa Liz Saville Roberts yn gofyn i Gyfoeth Naturiol Cymru ymdrin â’r problemau sy’n wynebu ein haelodau, gan gynnwys rhestr faith o bethau sydd angen eu gwneud yn syth,” dywedodd Huw Jones.

Mae Mr Jones eisoes wedi ymweld â’r safleoedd ac mae’r sefyllfa wedi arwain at dd?r yn cronni mewn nifer o gaeau, ac o ganlyniad, mae’r tir fferm gynhyrchiol yn ddiwerth.  Mae yna dystiolaeth glir hefyd o ddirywiad amgylcheddol.

“Mae’n effeithio ar y rhan fwyaf o ffermwyr yn y dyffryn ac mae UAC yn gwerthfawrogi bod gan Ddysynni system ddraenio unigryw sydd wedi cael ei ddisgrifio fel campwaith peirianneg y 19eg ganrif.  Ond mae’n hanfodol bod y system yn cael ei chynnal a chadw yn rheolaidd.  Mae’n glir bod yna ddiffygion difrifol yn y system, sydd wedi arwain at y sefyllfa yma heddiw,” dywedodd Mr Jones.

Ychwanegodd bod yr Undeb yn deall bod y gwaith o gynnal a chadw wedi dechrau, ond mae angen sicrwydd y bydd yn cael ei weithredu’n drwyadl.

“Rydym wedi gofyn am weithredu rhaglen cynnal a chadw ddwywaith y flwyddyn a dyma fu’r achos dros y blynyddoedd diwethaf.  Bydd y gwaith yn cael effaith fawr ar fywoliaeth ein haelodau ac mae’r UAC yn glir bod yn rhaid monitro'r gwaith dros yr wythnosau nesaf yn ofalus, a bod barn ffermwyr yn cael ei gymryd i ystyriaeth.  Gellir gwrthdroi'r niwed a achosir gan y llifogydd, gan olygu y gallai ein haelodau wneud defnydd llawn o’u caeau unwaith eto, ond mae hynny’n dibynnu’n llwyr ar y gwaith yn cael ei wneud yn gywir a cyn gynted a phosib,” ychwanegodd Mr Jones.

Cafodd y plant a gymerodd rhan yng nghystadlaethau ysgolion cynradd UAC Ynys Môn, a noddwyd gan Katie Hayward o Felin Honeybees, eu cydnabod am fod yn blant prysur yn sioe Ynys Môn.

Cyflwynwyd gwobrau i enillydd categori blwyddyn 0-2 a gynlluniodd cerdyn pen-blwydd yn cynnwys gwenynen, blwyddyn 3 i 4 fu’n brysur yn tynnu llun o ardd yn cynnwys gwenynen a blwyddyn 5 i 6 fu’n ysgrifennu stori fer o dan y teitl ‘The Busy Bee’. 

Dywedodd Swyddog Gweithredol UAC Ynys Môn Heidi Williams: “Rwyf am ddiolch i’r holl blant sydd wedi cymryd rhan yn ein cystadleuaeth, ac i Felin Honeybees wrth gwrs am noddi’r rhosglymau.  Roedd yn llwyddiant ysgubol unwaith eto ac rwy’n llongyfarch y plant am wneud mor dda.”

Hefyd, bu swyddogion yr Undeb yn cyflwyno rhosglymau UAC i’r holl dywyswyr ifanc y da byw dros gyfnod y sioe.

“Rydym wedi bod yn gwneud hyn ers deng mlynedd.  Mae’n sicrhau, bod plentyn yn cael rhosglwm i fynd adref hyd yn oed os nad ydynt wedi ennill gwobr,” dywedodd Heidi Williams.

Mae cangen Sir Gaerfyrddin o Undeb Amaethwyr Cymru yn edrych ymlaen at ddiwrnod agored gyda Bwydydd Castell Howell yn Cross Hands gyda’r bwriad o godi arian ar gyfer Apêl Sir Gâr,  Sir Nawdd Cymdeithas Amaethyddol Frenhinol Cymru 2017.

Bydd y diwrnod agored cyntaf erioed yn cael ei gynnal ar ddydd Sadwrn 16 Medi 2017 gan ddechrau am 6.30yh, a bydd tocynnau ar gael o swyddfa UAC yng Nghaerfyrddin (01267 237974).

Gall y rhai sy'n ymuno â'r digwyddiad edrych ymlaen at daith o amgylch y busnes rhwng 6.30yh a 7.30yh a fydd yn dangos oddeutu 9,000 o linellau cynnyrch a’r offer sy’n torri a thrin y cig lleol sy’n cael ei brosesu yno.

Castell Howell yw un o’r prif gyflogwyr yn Sir Gaerfyrddin, yn cyflogi 670 ac yn gyfrifol am greu trosiant o £110 miliwn.

Mae’r tocyn (£15 y person) yn cynnwys, unai Mochyn Rhost Celtic Pride, rôl cig eidion Celtic Pride, ci poeth neu byrger Celtic Pride traddodiadol.  Bydd band lleol NEWSHAN yn diddanu, tynnu’r gelyn a bar trwyddedig.

Bydd Dan Biggar, chwaraewyr rygbi’r Ospreys, Cymru a’r Llewod a llysgennad y brand Celtic Pride, yn ogystal â nifer o chwaraewyr y Scarlets yn ymuno yn y digwyddiad hefyd.

Mae’r ocsiwn eisoes yn cynnwys crys y Llewod Prydeinig a Gwyddelig wedi cael ei arwyddo, crys y Southern Kings wedi ei arwyddo, mae yna addewid o grys South Africa Guinness Pro 14, y trelar cario stoc gyda tho CLH/UAC a bocs arbennig o sigârs Ciwbaidd eisoes wedi cyrraedd!

Dywedodd Joyce Owens, cynorthwyydd gweinyddol swyddfa UAC yng Nghaerfyrddin, ac sy’n cynorthwyo gyda’r trefniadau: “Mae’n argoeli i fod yn ddigwyddiad cyffrous sy’n rhoi cyfle i ni godi arian hollbwysig ar gyfer cronfa Cymdeithas Amaethyddol Frenhinol Cymru Sir Gaerfyrddin. Rwy’n gobeithio gweld nifer o’n haelodau a ffrindiau’r Undeb yn bresennol ar y diwrnod.”

Dywedodd Sylfaenydd a Rheolwr Gyfarwyddwr Bwydydd Castell Howell a Llywydd Cymdeithas Amaethyddol Frenhinol Cymru 2017 Brian Jones: “Rwy’n hynod o falch cael croesawu pawb i’r Parc Bwyd yn Cross Hands. Gobeithio bydd y rhai hynny sy’n ymweld yn gweld y lle’n ddiddorol ac edrychaf ymlaen at weld nifer ohonoch yna.”

Ychwanegodd Mr Jones ei fod yn hynod o falch o’r cig lleol rhagorol sy’n cael ei brosesu yn y Parc Bwyd o dan logo Celtic Pride.

“Mae ffermydd lleol yn cynhyrchu anifeiliaid o’r ansawdd gorau ac rwy’n si?r bydd ganddynt ddiddordeb mewn gweld y cyfleusterau prosesu cig.”

Diwedd

Mae Lowri Thomas, aelod o Undeb Amaethwyr Cymru, cangen Caernarfon wedi cyflwyno siec o £500 i Ymchwil Canser Cymru yn yr Eisteddfod Genedlaethol.

Cafodd yr arian ei godi yn ystod wythnos Brecwast Fferm UAC ym Meillionydd Bach, Rhoshirwaun ym mis Ionawr.

Dywedodd Swyddog Gweithredol UAC Sir Gaernarfon Gwynedd Watkin: “Bu’r teulu oll gan gynnwys Huw Thomas (g?r Lowri) a’i frawd Dei yn rhan allweddol o’r ymdrech arbennig i godi dros £2,000, ac mi roddwyd £500 ohono i Ymchwil Canser Cymru.  Ychwanegwyd gweddill yr arian at elusen ddewisedig y Llywydd sef BHF Cymru.  Rwy’n hynod o ddiolchgar iddynt am gynnal y brecwast ac am godi swm rhagorol o arian.”