Ar drothwy diwrnod Iechyd Meddwl y Byd (dydd Gwener, Hydref 9) cynhaliodd Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) gynhadledd rithwir Iechyd Meddwl Cymru Gyfan, a archwiliodd gyd-destun ehangach problemau iechyd meddwl mewn cymunedau gwledig a pha gamau y mae'n rhaid i'r Llywodraeth, y penderfynwr a’r llunwyr polisi eu cymryd i fynd i'r afael â'r sefyllfa, yn enwedig gan fod Covid-19 yn debygol o roi pwysau pellach, nid yn unig ar iechyd meddwl pobl ond hefyd ar eu cyllid.

Cadeiriwyd sesiwn y bore gan Abi Kay, Prif Ohebydd y Farmers Guardian, a bu Sara Lloyd, Arweinydd Tîm, Tîm Iechyd Meddwl Cymunedol De Ceredigion; Cath Fallon, Pennaeth Cyfarwyddiaeth Menter ac Animeiddio Cymunedol, Cyngor Sir Fynwy, Lee Philips, Rheolwr Cymru, Gwasanaeth Arian a Phensiynau, John Forbes-Jones, Rheolwr Corfforaethol Gwasanaethau Lles Meddwl, Cyngor Sir Ceredigion, Vicky Beers o’r Farming Community Network a Sam Taylor, ffermwyr o Ogledd Cymru sy’n gwirfoddoli gyda’r DPJ Foundation yn siarad.

Cafodd sesiwn y prynhawn ei gadeirio gan y cyflwynydd teledu adnabyddus Alun Elidyr, ac mi gymryd agwedd mwy ymarferol wrth glywed gan amrywiol elusennau iechyd meddwl ymroddedig sy'n cynnig cyngor ymarferol i'r rhai sy'n cefnogi rhywun annwyl sy'n mynd trwy faterion iechyd meddyliol yn ogystal â'r rhai sy'n dioddef o broblemau iechyd meddwl ar hyn o bryd.

Cefnogwyd y digwyddiad hefyd gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig Llywodraeth Cymru, Lesley Griffiths, a’r ffermwr a hyrwyddwr iechyd meddwl o Seland Newydd, Doug Avery, trwy neges fideo.

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) yn atgoffa’r ffermwyr hynny sydd wedi cyflwyno cais am y Cynllun Taliad Sylfaenol trwy'r Ffurflen Gais Sengl (SAF) 2020 bod yr amser i wneud cais am daliad Cynllun Cymorth ar gyfer Cynllun y Taliad Sylfaenol 2020 yn agosáu, gyda’r dyddiad cau ar ddydd Gwener, 27 Tachwedd.

O’r 7fed o Ragfyr, bydd y cynllun yn talu benthyciad o hyd at 90% o’r hyn a ragwelir yw gwerth hawliad Cynllun Taliad Sylfaenol busnes unigol i ymgeiswyr llwyddiannus nad yw eu cais Cynllun Taliad Sylfaenol llawn yn cael ei brosesu i’w dalu erbyn 1 Rhagfyr. Gan mai cynllun optio i mewn yw hwn, mae'n rhaid i ffermwyr wneud cais am y benthyciad trwy eu cyfrif RPW Ar-lein.

Wrth ymateb i ymgynghoriad diweddaraf Ffermio Cynaliadwy Llywodraeth Cymru, mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi cefnogi nifer o newidiadau technegol arfaethedig i'r Cynllun Taliad Sylfaenol (BPS) - ond yn bendant bod cynlluniau i symud egwyddorion ac amcanion Datblygu Gwledig i ffwrdd o gefnogi ffermio, economïau gwledig a swyddi yn anghywir.

Nododd yr ymgynghoriad Ffermio Cynaliadwy a’n Tir: Symleiddio Cymorth Amaethyddol un ar ddeg o gynigion technegol yn ymwneud â’r Taliad Sylfaenol, y disgwylir i barhau am nifer o flynyddoedd tra bydd ‘Cynllun Ffermio Cynaliadwy’ newydd yn cael ei ddatblygu.

Fodd bynnag, cynigiodd ail ran o'r ymgynghoriad newidiadau radical i egwyddorion, cenhadaeth, amcanion a blaenoriaethau'r Rhaglen Datblygu Gwledig (RDP).

Mae Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) wedi ymateb gyda dicter a siom bod Tŷ’r Cyffredin wedi gwrthod ymgorffori mesurau yn y gyfraith a fyddai’n amddiffyn defnyddwyr a chynhyrchwyr rhag mewnforion bwyd is-safonol.

Pleidleisiodd ASau o 332 pleidlais i 279 - gyda mwyafrif o 53 - i wrthod diwygiad i’r Bil Amaethyddol a fyddai wedi sicrhau y byddai’n rhaid i fwyd o dan unrhyw gytundeb fasnach yn y dyfodol fodloni rheolau lles anifeiliaid a diogelwch bwyd y DU.

Dywedodd Llywydd FUW, Glyn Roberts: “Mae’r Llywodraeth hon wedi aberthu ein diwydiant, gan roi rhwydd hynt i fwyd o ansawdd is ddod i'r wlad hon, yn hytrach na glynu at eu hymrwymiadau maniffesto.

Mae cangen Meirionnydd o Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) yn cadw’r sylw ar faterion llifogydd lleol ac wedi mynd â’r Aelod Seneddol lleol Liz Saville-Roberts ar daith o amgylch y mannau sydd angen sylw ar frys gan yr awdurdodau sydd â chyfrifoldeb a Chyfoeth Naturiol Cymru.

Wrth ymweld â sawl ardal yng Ngogledd Meirionnydd, bu swyddogion yn trafod gwaith sydd angen ei wneud ar frys o fewn yr ardaloedd draenio mewnol, ac yn enwedig Afon Gaseg ac Afon Croesor yn Llanfrothen, Afon Dwyryd ym Maentwrog, ac Afon Glyn ger Talsarnau.

Mae Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru (FUW) Glyn Roberts yn disgwyl ymateb blin iawn mewn cyfarfod o bwyllgorau da byw a ffermio mynydd FUW i gynnig gan y Gymdeithas Cig Eidion Genedlaethol (NBA) y dylid cyfyngu'r diffiniad o wartheg wedi'u pesgi i rai o dan 28 mis oed, ac y dylid cyflwyno “treth garbon” ar anifeiliaid sy'n cael eu lladd uwchlaw'r oedran hwnnw.

Dywedodd Mr Roberts, sy’n rhedeg fferm bîff a defaid gyda’i ferch Beca yn Ysbyty Ifan, Gogledd Cymru: “Rydyn ni wedi derbyn llawer o alwadau gan aelodau blin ers i’r NBA gyhoeddi’r cynigion yma.