Mae Undeb Amaethwyr Cymru (UAC) yn cynnal cyfres o hystingau i sicrhau bod ffermwyr yn cael cyfle i holi darpar ymgeiswyr Senedd Cymru ledled Cymru cyn etholiadau Senedd Cymru ym mis Mai. Bydd yr hystingau, a fydd yn digwydd trwy Zoom, yn rhoi cyfle i aelodau glywed gan yr ymgeiswyr am bolisïau amaethyddiaeth eu priod bleidiau.

Dywedodd Llywydd UAC, Glyn Roberts: “Mae’r Etholiadau Senedd Cymru ym mis Mai yn hanfodol bwysig i’r sector amaeth yng Nghymru a bydd Llywodraeth newydd Cymru yn wynebu heriau digynsail.

“Yn ystod yr wythnosau nesaf, bydd gennym gyfle i ofyn am ymrwymiadau gan ddarpar aelodau’r Senedd yn y nifer o hystingau rhithwir sy’n cael eu cynnal. Ni fydd angen teithio ac ni fydd angen bod i ffwrdd o'r fferm.

Amlygwyd y pwysigrwydd o amddiffyn asedau da byw ar ffermydd gyda’r polisi yswiriant cywir mewn gweminar ar boeni da byw yn ddiweddar, a gynhaliwyd ar y cyd gan Undeb Amaethwyr Cymru a CFfI Cymru.

Dywedodd Gwenno Davies, Swyddog Gweithredol Cyfrif Gwasanaethau Yswiriant FUWIS, wrth y dirprwyon y gallai ychwanegiad bach at yswiriant defaid presennol gostio cyn lleied â £3 y flwyddyn a chymryd y baich ariannol o golledion a achosir oherwydd ymosodiad ar dda byw.

“Er nad yw polisi yswiriant ar gyfer digwyddiadau o’r fath yn dileu torcalon y digwyddiad na’r straen o ddelio â’r sefyllfa, gall gwybod nad yw wedi cael effaith negyddol arnoch yn ariannol fod yn rhyddhad. Mae pob busnes fferm yn wahanol felly byddai angen i gleient wirio ei bolisi yswiriant yn benodol. Ond dylid ystyried ychwanegu’r yswiriant ychwanegol am gost mor isel, yn arbennig ar gyfer y tawelwch meddwl,” meddai Gwenno Davies.

Clywodd ffermwyr yng Nghymru, sy'n rhwystredig gydag ymosodiadau cŵn ar dda byw parhaus, y gallai newidiadau arfaethedig i'r gyfraith helpu heddluoedd ledled Cymru a Lloegr i ddelio â digwyddiadau o'r fath yn fwy effeithiol ac atal perchnogion cŵn anghyfrifol rhag achosi difrod gwerth miloedd o bunnoedd i'r diwydiant da byw.

Wrth siarad mewn gweminar gwybodaeth ar gŵn yn poeni da byw, a gynhaliwyd ar y cyd rhwng CFfI ac Undeb Amaethwyr Cymru, eglurodd Rheolwr Tîm Troseddau Gwledig Heddlu Gogledd Cymru a Chadeirydd grŵp Troseddau Da Byw Cyngor Cenedlaethol Prif Swyddogion Heddlu Rob Taylor, bod Deddf Cŵn (Amddiffyn Da Byw) 1953 yn wan ac nid yw bellach yn cyflawni ei diben.

“Mae'r Ddeddf yn dyddio o ddechrau'r 1950au pan oedd ffermio a phlismona yn cael eu hymarfer yn wahanol. Gall pob un ohonom gytuno bod y ddwy alwedigaeth wedi esblygu ers hynny ac nad yw'r ddeddf yn adlewyrchu arferion modern. Er enghraifft yn 2021, nid yw'r Ddeddf yn caniatáu i'r heddlu gael gafael ar DNA, nid yw'n caniatáu i ni erlyn perchnogion cŵn sydd wedi ymosod ar Alpacaod a Lamaod, nid yw'n caniatáu i ni erlyn os digwyddodd yr ymosodiad ar dir sydd ddim yn dir amaethyddol, nid oes gennym yr opsiwn o orchmynion gwahardd. Os yw ci yn destun gorchymyn rheoli neu ddinistrio yn y llys, nid oes gan Ddeddf 1953 unrhyw bwerau i'r llys gyfeirio atynt a'u defnyddio. Rhaid i'r llys hefyd fenthyg deddfau o hen weithred sifil Fictoraidd sef Deddf Cŵn 1871, a gall hyn achosi dryswch i'r Heddlu a'r llys fel ei gilydd,” meddai.

Mae dwyn cŵn yn peri gofid mawr i'r perchennog a'r anifail anwes. I geisio lleihau'r risg o hyn yn digwydd dilynwch y canllawiau a chadwch eich ci yn ddiogel.

Cynghorion da

Ceisiwch osgoi gadael cŵn yn yr ardd neu y tu allan i'r cenelau os nad ydych gartref.

Meddyliwch ddwywaith cyn gadael eich ci ar ei ben ei hun, wedi ei glymu y tu allan i siop neu unrhyw leoliad arall.

Sicrhewch fod gwybodaeth microsglodyn eich ci yn gyfredol.

Cadwch lun cyfredol o'ch ci.

Amddiffyn eich ci rhag cael ei ddwyn:

• Ceisiwch osgoi gadael cŵn yn yr ardd neu y tu allan i gynelau pan nad ydych gartref.
• Sicrhewch fod gatiau cefn yr ardd gefn wedi'u cloi ar y top a'r gwaelod gyda chlo pwrpasol.
• Ystyriwch osod cloch neu larwm ar y giât hefyd. Gwnewch yr un peth ag unrhyw gynelau sydd tu allan.
• Sicrhewch fod ffin yr ardd (ffens, clawdd ac ati) yn ddiogel fel na all unrhyw un gael mynediad a mynd a’ch ci, neu na all eich ci fynd allan ar ei ben ei hun.
• Cadwch olwg ar eich ci yn yr ardd, peidiwch â'i adael y tu allan heb oruchwyliaeth.
• Ystyriwch larymau ar gyfer y llwybr sy'n arwain at eich tŷ i'ch rhybuddio o ymwelwyr, neu defnyddiwch systemau teledu cylch cyfyng/larwm wedi'u monitro ar ardaloedd o amgylch unrhyw gynelau y tu allan. Bydd y rhain yn eich rhybuddio os oes unrhyw un yn agos.
• Peidiwch byth â gadael eich ci ar ei ben ei hun, wedi ei glymu y tu allan i siop. Mae hyn yn darged perffaith i ladron manteisgar.
• Ceisiwch osgoi gadael cŵn mewn ceir ar ben eu hunain a pheidiwch byth â gadael ci mewn car ar ddiwrnod cynnes/poeth.
• Dylai eich ci gael microsglodyn a'i gofrestru gyda gwybodaeth gyfredol. Defnyddiwch goler a thag ci sy'n arddangos manylion cyswllt (peidiwch â rhoi enw eich ci ar y tag, defnyddiwch eich cyfenw).
• Tynnwch ddigon o luniau da a chlir o'ch anifail anwes fel y gellir ei adnabod yn hawdd. Tynnwch luniau o'ch ci o onglau amrywiol, a'u diweddaru'n rheolaidd (hy cotiau wedi cael eu brwsio a heb gael eu brwsio'n ddiweddar). Gwnewch nodyn o unrhyw nodweddion gwahaniaethol. Hefyd tynnwch digon o luniau ohonoch chi gyda'ch ci, i'ch helpu i brofi perchnogaeth os oes angen.
• Dysgwch eich ci i ddod yn ôl pan gaiff ei alw a pheidiwch byth â'i adael oddi ar y tennyn os nad ydych yn siŵr y bydd yn dod yn ôl atoch. Os ydych yn ansicr, defnyddiwch dennyn estynedig, yn enwedig os ydych mewn ardal anghyfarwydd lle gallai eich ci fynd ar goll yn hawdd.
• Byddwch yn ymwybodol o'r holl gerbydau neu bobl amheus a ffoniwch 101. Gofynnwch i'ch cymdogion wneud yr un peth. Mae sawl adroddiad bod cŵn yn cael eu galw tra bod rhywun yn tynnu sylw'r perchennog ac yna lladron yn ceisio mynd â'r cŵn. Peidiwch â phrynu unrhyw gŵn o'r cyfryngau cymdeithasol nac oddi wrth berson sydd ddim yn medru darparu dogfennaeth briodol (perchnogaeth, papurau pedigri ac ati). Mae hyn yn cynyddu'r galw am anifeiliaid anwes wedi'u dwyn.
  Darllen mwy: Cyngor ar sut i leihau'r risg o ddwyn cŵn

Mae Undeb Amaethwyr Cymru, ar y cyd â CFfI Cymru a FUWIS, yn cynnal gweminar ar gŵn yn poeni da byw er mwyn mynd i'r afael â'r digwyddiadau cyfredol o gŵn yn poeni da byw ledled Cymru. 

Bydd y gweminar, sydd yn agored i holl aelodau UAC, CFfI a chwsmeriaid FUWIS, yn cael ei chynnal nos Iau 25 Chwefror am 7yh trwy Zoom.

Bydd y gweminar yn clywed gan Gomisiynydd Heddlu a Throseddu Dyfed-Powys, Dafydd Llywelyn, Rheolwr Tîm Troseddau Gwledig Heddlu Gogledd Cymru a Chadeirydd grŵp Troseddau Da Byw Cyngor Cenedlaethol Prif Swyddogion Heddlu Rob Taylor a'r Heddwas Dave Allen, Tîm Troseddau Gwledig Heddlu Gogledd Cymru ac ysgrifennydd Grŵp Troseddau Da Byw Cyngor Cenedlaethol Prif Swyddogion Heddlu, Swyddog Gweithredol Cyfrif FUWIS Gwenno Davies, ffermwr da byw o Geredigion, Wyn Evans a Chadeirydd Materion Gwledig CFfI Cymru Clare James yn cadeirio'r sesiwn Holi ac Ateb.

Mae’n bleser gan UAC gyhoeddi rȏl newydd - Rheolwr Gyfarwyddwr Grŵp UAC (Undeb Amaethwyr Cymru) fydd yn goruchwylio gwaith yr Undeb ar ran y diwydiant amaeth, a gwasanaethau cwmni yswiriant llwyddiannus FUWIS (Farmers’ Union of Wales Insurance Services).

Yn dilyn proses apwyntio, a weinyddwyd ar y cyd rhwng UAC a FUWIS, penodwyd Guto Bebb i’r swydd. Mae Guto Bebb eisoes, ers mis Ebrill 2020, yn Rheolwr Gyfarwyddwr FUWIS.

Mae Mr Bebb, sy’n byw yng Nghaernarfon, yn gyn-Aelod Seneddol Aberconwy, yn gyn Is-ysgrifennydd Gwladol Cymru ac yn gyn-Weinidog Caffael yn y Weinyddiaeth Amddiffyn. Mae, o ganlyniad, yn gyfarwydd iawn â byd polisi cyhoeddus.