[caption id="attachment_7226" align="aligncenter" width="300"] O’r chwith, Sion Evans, Liz Saville Roberts AS, Hywel Evans a Cadeirydd Sirol Meirionnydd Euros Puw.[/caption]

Mae cangen Meirionnydd o Undeb Amaethwyr Cymru wedi cynnal ymweliad fferm i drafod #AmaethAmByth gydag AS Meirion Dwyfor Liz Saville Roberts.

Cynhaliwyd yr ymweliad ar ddydd Gwener, Tachwedd 4 ym Marchlyn, Pennal ger Machynlleth gan aelodau UAC Sion Evans a’i rieni Hywel a Ceinwen Evans.

Mae’r fferm yn ymestyn i 360 erw, y cyfan yn dir wedi’i wella gydag oddeutu 25 erw’n cael ei gadw’n silwair.  Mae’r stoc yn cynnwys 25 o wartheg sugno a 550 o ddefaid, defaid Mynydd Cymreig yn bennaf o fewn ddiadell annibynnol.

Ymunodd y teulu a’r cynllun Glastir Sylfaenol yn 2014 ac maent yn gweld ffermio a chadwraeth yn mynd llaw yn llaw.

Maent wedi arallgyfeirio i dwristiaeth ac wedi adnewyddu adeiladau’r fferm yn llety Gwely a Brecwast.

Yn siarad am ochr arallgyfeirio’r busnes, dywedodd Sion Evans: “Mae’r incwm o arallgyfeirio yn hanfodol pan nad yw ffermio’n unig yn broffidiol.  I lawer mae’n hollol hanfodol i gael ail a thrydydd incwm i atgyfnerthu’r busnes.  Mae arallgyfeirio i dwristiaeth wedi ein cynnal ni ac yn cadw’r strwythur o fferm deuluol sy’n asgwrn cefn i ffermio yng Nghymru ac yn cynyddu gwerth ein heconomi wledig.”

Hefyd, daw rhagor o incwm i mewn i’r fferm gyda Sion yn gweithio ar ffermydd lleol fel contractwr cneifio a ffensio.

Dywedodd Swyddog Gweithredol UAC Meirionnydd Huw Jones: “Roedd hyn yn gyfle gwych i gael trafodaeth fanwl am faterion amaethyddol a’r economi wledig, ac i glywed gan Sion a Hywel am y sialensiau sydd yn eu hwynebu ar hyn o bryd.  Hoffwn ddiolch i deulu Evans am gynnal yr ymweliad a Liz Saville Roberts wrth gwrs am gwrdd â ni ar y fferm.”

Mae Undeb Amaethwyr Cymru yn galw am eglurder brys ar Brexit yn dilyn dyfarniad yr Uchel Lys bod yn rhaid i’r Senedd bleidleisio a gall y DU ddechrau ar y broses o adael yr UE.

Mae penderfyniad yr Uchel Lys yn golygu na all y Llywodraeth fynd ati ar ben ei hunan i gychwyn Erthygl 50 o Gytundeb Lisbon er mwyn dechrau’r trafodaethau ffurfiol i adael yr  UE, a dywed yr Undeb bod hyn yn ychwanegu rhagor o ddryswch yngl?n â chynlluniau Brexit.

Dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: “Rydym am weld eglurder! Mae'r penderfyniad hwn wedi cyflwyno mwy o ansefydlogrwydd ar adeg pan allwn wir wneud hebddo.  Rydym wedi bod ynghanol y broses o gynllunio Brexit ers misoedd bellach, ac mi groesawyd cyhoeddiad diweddar y Prif Weinidog yngl?n ag amserlen ar gyfer dechrau Erthygl 50.  Mae diystyru’r amserlen hynny ddim yn help o gwbl.  Gall olygu goblygiadau enfawr, nid yn unig i amseru Brexit ond o bosib i dermau Brexit.”

Bydd UAC yn cwrdd ag Ysgrifennydd Gwladol Cymru Alun Cairns wythnos nesaf ac yn trafod y mater ymhellach.

[caption id="attachment_7180" align="aligncenter" width="300"] Ambiwlans Awyr Cymru yn derbyn y wobr gan Lywydd UAC Glyn Roberts.[/caption]

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi cydnabod pa mor bwysig yw Ambiwlans Awyr Cymru i amaethyddiaeth drwy gyflwyno gwobr allanol yr Undeb am wasanaethau i amaethyddiaeth iddynt.

Yn flynyddol, ar gyfartaledd, mae’r elusen yn ymdrin â 20 achos o ymosodiadau anifeiliaid a 200 o ddigwyddiadau amaethyddol, sy'n cynnwys cwympo drwy doeon ysguboriau a chael damweiniau’n ymwneud a pheiriannau.

Mae'r gymuned amaethyddol yn derbyn cymorth 18 gwaith y mis ar draws Cymru, sy’n gyfrifol am oddeutu 8% o gyfanswm yr holl lwyth gwaith.

Dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: "Heddiw, rydym yn diolch yn swyddogol i'r Ambiwlans Awyr Cymru am y gwasanaeth achub bywyd maent yn ei ddarparu bob dydd o'r flwyddyn ac yn eu hanrhydeddu gyda Gwobr Allanol UAC am Wasanaethau i Amaethyddiaeth.

"Mae'r gwasanaeth a ddarperir gan yr Ambiwlans Awyr Cymru yn gwbl hanfodol ar gyfer y diwydiant amaethyddol a gall pawb sy'n byw neu'n ymweld â Chymru wledig fod angen sylw meddygol ar frys.

"O'i chanolfannau awyr yn Llanelli, Caernarfon a'r Trallwng, gall ambiwlans awyr fod yn unrhyw le yng Nghymru o fewn 20 munud o dderbyn galwad brys. Mae'r amseroedd ymateb cyflym, y gallu i gyrraedd lleoliadau anodd, a hedfan cleifion i'r ysbyty mwyaf priodol ar gyfer y salwch neu’r anaf, yn cynyddu’r siawns o’r claf yn goroesi ac o gymorth gyda’r proses o wella.

Ers cael ei lansio ar Ddydd G?yl Dewi yn 2001, mae Ambiwlans Awyr Cymru wedi gwneud mwy na 24,000 o deithiau hyd yn hyn, gyda phob taith yn costio tua £1500.

Lansiodd yr elusen ei phedwerydd hofrennydd yng Nghaerdydd yn 2016 a hynny’n bwrpasol  fel ambiwlans awyr ar gyfer plant, sy’n darparu gwasanaeth trosglwyddo newydd-anedig a phediatrig hollbwysig i gleifion ieuengaf Cymru.

Mae Ambiwlans Awyr Cymru’n llwyr ddibynnol ar roddion elusennol i godi dros £6 miliwn y flwyddyn i gadw'r hofrenyddion yn hedfan dros Gymru.  Nid yw'r elusen yn derbyn unrhyw arian gan y loteri genedlaethol na'r llywodraeth.

Yn 2015 cyflwynodd Ambiwlans Awyr Cymru feddygon sy’n hedfan ar fwrdd yr hofrenyddion trwy gynllun newydd gyda'r GIG, sy'n golygu y gall yr elusen ddarparu triniaethau mwy datblygedig, gan gynnwys trallwysiadau gwaed ac anaesthetig.

Dywedodd Mark Stevens, Rheolwr Codi Arian Ambiwlans Awyr Cymru: "Hoffem ddiolch yn fawr iawn i Undeb Amaethwyr Cymru am eu cefnogaeth ragorol. Rydym yn derbyn llawer iawn o gefnogaeth gan ffermwyr am ein gwaith, ac mae hyn yn ein galluogi ni i fod o gymorth i bobl ledled Cymru.

"Mae tua 120 o'n teithiau bob blwyddyn yn rai amaethyddol. Anafiadau amaethyddol sy’n dueddol o fod y rhai mwyaf difrifol, ac sydd angen anaesthetig, llawdriniaeth y frest neu drallwysiadau gwaed yn y fan a’r lle.

"Heb y rhoddion caredig a chefnogaeth a dderbyniwn, ni fyddem yn gallu cadw ein hofrenyddion i hedfan. Felly, hoffem ddiolch i UAC am eu cefnogaeth.”

[caption id="attachment_7133" align="alignleft" width="300"] Staff a swyddogion UAC yn mwynhau ymweliad a fferm Daioni Organig, gan bwysleisio #AmaethAmByth[/caption]

Diwrnod cyn Sioe Laeth Cymru (Llun Hydref 24) bu sylw Undeb Amaethwyr Cymru ar y diwydiant llaeth yn ystod ymweliad fferm sy’n gartref i Daioni Organic.

Roedd nifer fawr o aelodau a swyddogion yr Undeb yn bresennol ar fferm Ffosyficer, Boncath, Sir Benfro yn ogystal â Mr Michael Eavis o fferm Worthy, sy’n fwy adnabyddus fel sylfaenydd a threfnydd G?yl Glastonbury.

Mae Laurence wedi bod yn ffermwr llaeth ers dros 40 o flynyddoedd, ac ef sy’n gyfrifol am lwyddiant ysgubol Daioni.

Ers cymryd awenau fferm Ffosyficer wrth ei dad ym 1970, yn ogystal â bod wrth wraidd y busnes Daioni, mae Laurence wedi ymestyn y fferm deuluol o 150 erw i ymhell dros 3,000 erw o dir ffrwythlon.

Newidiodd y fferm i  gynhyrchu’n organig ym 1999 ac ers hynny, mae Laurence a’r tîm wedi cynyddu’r cynnyrch llaeth a arweiniodd at lansio’r brand Daioni a chyfres o gynhyrchion sy'n cael eu gwerthu yn rhyngwladol.

Yn 2008, cafodd llaeth blas Daioni ei allforio dramor am y tro cyntaf a bellach yn cael ei werthu mewn allfeydd ar draws y byd yn ogystal siopau bach a phrif archfarchnadoedd y DU.

Hefyd, yn 2012, Daioni oedd y cwmni llaeth Prydeinig cyntaf i ennill statws organig yn Tsieina ac yn 2014 agorwyd swyddfa yn Hong Kong i ganolbwyntio ar werthiant Pasiffig Asia.  Bellach mae allforion yn gyfrifol am 15% o drosiant y busnes.

Y teulu Harris sy’n berchen y busnes teuluol yn gyfan gwbl bellach ac yn cyflogi oddeutu ugain o bobl leol ac mae’n parhau i fynd o nerth i nerth.

[caption id="attachment_7134" align="alignleft" width="300"] Mater i’r teulu (chwith i dde): Eira a Laurence Harris, Elizabeth a Michael Eavis o Fferm Worthy, Glastonbury, Tom a Francisca Harris gyda’u plant.[/caption]

Enillodd Mr Harris wobr gwasanaeth neilltuol i ddiwydiant llaeth Cymreig UAC/HSBC llynedd, ac wrth siarad yn yr ymweliad fferm, dywedodd: “Rydym i gyd yn hynod o falch cael croesawu Michael Eavis i Ffosyficer.  Dyma unigolyn sydd wedi cynyddu’r fferm laeth, a medrwn ni gyd ddysgu o’i frwdfrydedd a’i rhagwelediad yn denu’r rhai sy’n byw yn y trefi i hyfrydwch Fferm Worthy.  Mae’n hollbwysig ceisio rhoi’r bobl hyn ar ben y ffordd ynghylch y materion sy’n wynebu ffermwyr llaeth ar hyn o bryd.”

Dywedodd Dirprwy Lywydd UAC Brian Thomas wrth y rhai oedd yn bresennol bod “Ein diwydiant llaeth wedi dioddef yn ofnadwy oherwydd prisiau isel dros y blynyddoedd diwethaf.  Mae nifer o gynhyrchwyr wedi gweld y siec laeth yn haneru ac yn gorfod delio gyda chytundebau annheg.  Y gwirionedd yw bydd ein cynhyrchwyr llaeth yn gorfod delio gyda phrisiau anwadal yn y dyfodol.

“Tra bod yna ychydig o gynnydd ym mhrisiau wedi digwydd dros y misoedd diwethaf, ac mae’n rhaid croesawu'r rhain, ni fyddwn yn gweld derbyn y pris llawn am sbel eto yn y dyfodol oherwydd yr anghydbwysedd rhwng cyflenwad a galw parhaol byd-eang.”

Hefyd, dywedodd Mr Thomas wrth y rhai oedd yn bresennol y byddai manteisio ar farchnadoedd newydd yn rhan hanfodol ar gyfer y sector laeth yn dilyn Brexit a bod hi’n hanfodol bod y prisiau a delir i ffermwyr yn galluogi buddsoddiad ac arloesedd fel y gallwn fod yn gystadleuol yn fyd-eang.

"Tra bod prisiau a materion cyflenwad a galw yn gyfredol, mae ein sector llaeth hefyd yn wynebu dau fater hollbwysig arall.

"Ar hyn o bryd mae Llywodraeth Cymru yn ymgynghori ar yr adolygiad pedair blynedd o Barthau Perygl Nitradau (NVZ), a gall y canlyniad olygu goblygiadau ariannol i’r rhai hynny sy’n byw oddi fewn i’r ardaloedd dynodedig.

"Rydym wedi bod yn rhan o adolygiad y NVZ ac wedi cyflwyno sylwadau llwyddiannus ar nifer o ddynodiadau, a arweiniodd at gael eu tynnu oddi ar y dewis o ardaloedd ar wahân yn yr ymgynghoriad.

"Ond, mae nifer y dynodiadau newydd arfaethedig yn parhau i fod yn achosi pryder ac rydym yn parhau i ailadrodd yr effeithiau gweithredol ac ariannol y byddai’r dynodiadau yn golygu i ffermydd sy'n byw o fewn ardal NVZ."

O ystyried costau o'r fath, pwysleisiodd Mr Thomas bod rhaid cael cyfiawnhad llawn ar gyfer unrhyw gynnydd arfaethedig yn y dynodiad ac mi anogodd aelodau UAC i wneud yn si?r eu bod yn gweithio gyda'u swyddfa sirol lleol a chyflwyno ymateb i'r ymgynghoriad.

Wrth gyfeirio at y mater o TB mewn gwartheg, dywedodd Mr Thomas: "Mae TB mewn gwartheg yn parhau i achosi problem sylweddol yma yn Sir Benfro.  Wythnos diwethaf roeddem yn croesawu cyhoeddiad Llywodraeth Cymru ei bod nhw am ystyried dull o brofi a difa moch daear fel cam bach i’r cyfeiriad cywir, ond bydd nifer o ffermwyr yn poeni am oblygiadau rhannu Cymru’n rhanbarthau TB.

Ychwanegodd y byddai targedi moch daear heintus yn gam i’w groesawu, ond mae’n siomedig bod cynifer o flynyddoedd wedi mynd heibio bellach cyn bod synnwyr cyffredin yn ennill y dydd wedi i’r Llywodraeth flaenorol roi’r gorau i’r cynllun cynhwysfawr gwreiddiol i ymdrin â’r clefyd mewn bywyd gwyllt.”

"Rwyf am fod yn glir ar un peth serch hynny - ni allwn osod unrhyw faich ariannol na gweinyddol pellach ar y diwydiant. Mae gan Lywodraeth Cymru ddyletswydd foesol i ariannu'r camau nesaf - o ystyried y miliynau o bunnoedd sydd wedi ei wastraffu ar raglen frechu moch daear aneffeithiol, " ychwanegodd y Dirprwy Lywydd.

[caption id="attachment_7135" align="aligncenter" width="300"] O’r chwith i’r dde, Michael Eavis, Francisca Harris a Swyddog Gweithredol UAC Sir Gaerfyrddin David Waters yn mwynhau’r ymweliad fferm.[/caption]

[caption id="attachment_7149" align="alignleft" width="300"] O'r chwith i dde, Swyddog Gweithredol UAC Sir Gaernarfon Gwynedd Watkin, AC Aberconwy Janet Finch Saunders a Llywydd UAC Glyn Roberts yn trafod #AmaethAmByth.[/caption]

Mae cangen Sir Gaernarfon o Undeb Amaethwyr Cymru wedi cyfarfod gydag AC Aberconwy Janet Finch Saunders i drafod #AmaethAmByth, gan gynnwys cyllid ar gyfer amaethyddiaeth, bTB a band eang yn y dyfodol.

Dywedodd Swyddog Gweithredol UAC Sir Gaernarfon Gwynedd Watkin: “Hoffwn ddiolch i Janet Finch Saunders am gwrdd â ni i drafod #AmaethAmByth.

“Ar frig yr agenda wrth gwrs, oedd cyllid ar gyfer amaethyddiaeth yn dilyn Brexit, TB a’r trafferthion diri yn ymwneud a materion band eang a darpariaeth signal ffonau symudol yn yr ardal.  Pwysleisiwyd y pwysigrwydd o gael mynediad at fand eang i ffermwyr dros y sir gan fod dim modd i’r rhai sydd heb gysylltiad ddatblygu eu busnesau.

"Ni all y rhai hynny mewn ardaloedd gwledig sydd heb fynediad at fand eang gefnogi plant gyda'u gwaith cartref ac nid oes modd iddynt gysylltu yn rhwydd â rhaglenni’r Llywodraeth er mwyn cael cyngor a chefnogaeth fel sy’n ofynnol iddynt ei wneud. Yn syml, maent yn parhau i gael eu hanwybyddu ac mae’r bwlch yn parhau i ledu."

[caption id="attachment_7119" align="alignleft" width="300"] Aelodau UAC yn trafod #AmaethAmByth gydag AC Ynys Môn Rhun ap Iorwerth.[/caption]

Cynhaliodd cangen Ynys Môn o Undeb Amaethwyr Cymru ymweliad fferm lwyddiannus gyda Rhun ap Iorwerth AC yn ddiweddar.

Cynhaliwyd yr ymweliad yn Rhos Helyg, Gaerwen sy’n gartref i Iwan a Rebecca Jones, cwpwl ifanc sy’n denantiaid ar fferm y Cyngor Sir.  Mae’r cwpwl hefyd yn rhedeg canolfan gasglu defaid a gwartheg sydd wedi ei leoli’n ganolig ar yr ynys ac yn agos i’r A55.

Dywedodd Swyddog Gweithredol UAC Ynys Môn Heidi Williams: “Hoffwn ddiolch i Iwan a Rebecca am gynnal yr ymweliad.  Roedd yn gyfle i ni godi materion #AmaethAmByth gyda Rhun ap Iorwerth a cafwyd trafodaeth ar yr economi leol bresennol a phwysigrwydd y fferm deuluol yn ogystal â phryderon y diwydiant yn sgil Brexit.”

Wrth drafod pwysigrwydd ffermydd y Cyngor Sir a’i pwysigrwydd wrth roi sylfaen cychwynnol i bobl ifanc, ychwanegodd Mrs Williams: “Mae gwerthu daliadau’r cyngor lleol yn peri pryder mawr i ni yma yn Ynys Môn.  Mae ffermydd y cyngor yn rhoi cyfle i’n pobl ifanc ddod mewn i’r diwydiant a tra ein bod yn gwerthfawrogi anawsterau ariannol y cynghorau, nid yw gwerthu’r daliadau yn cynnig cymorth o gwbl i’r rhai hynny sydd am gychwyn yn y diwydiant.

“Os ydyn am sicrhau bod Cymru’n cael ei ddatblygu i’w llawn botensial fel pwerdy economaidd gwledig, mae’n rhaid i ni sicrhau bod hi’n ddeniadol i deuluoedd aros yma i weithio.  Gall amaethyddiaeth chwarae rhan enfawr yn hyn, o ystyried y nifer o swyddi sydd ar gael.  Ond, er mwyn sicrhau bod pobl ifanc yn cael y cyfle i gychwyn yn y lle cyntaf yn y diwydiant, mae’n rhaid mynd i’r afael a nifer o faterion.

“Os na caiff y broblem o ddiboblogi gwledig sylw ar frys, mi all gael effaith lem ar ein cymunedau gwledig ac yn ei dro ar ein heconomi wledig”.