Mae cangen Ynys Môn o Undeb Amaethwyr Cymru yn ymuno gydag Ymgynghorwyr Eiddo Davies Meade i gynnal gweithdy ar faterion yn ymwneud ac ynni adnewyddadwy, cynllunio a thir gan gynnwys llwybr arfaethedig y Grid Cenedlaethol drwy Ynys Môn.

Cynhelir y gweithdy yn swyddfa UAC Ynys Môn yn 2-3 Heol Glanhwfa, Llangefni ar ddydd Mercher Tachwedd 2.

Dywedodd Swyddog Gweithredol UAC Ynys Môn Heidi Williams: “Rydym yn falch o gael croesawu ein haelodau i’r gweithdy yma ac yn gobeithio gweld nifer ohonoch yn bresennol. A wnewch chi archebu eich slot ymgynghorol hanner awr rhad ac am ddim ymlaen llaw drwy ffonio swyddfa’r sir ar 01248 750250.”

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu cyhoeddiad Llywodraeth Cymru o’i bwriad i ystyried dull o brofi a difa moch daear fel cam bach i’r cyfeiriad cywir, ond bydd nifer o ffermwyr yn poeni am oblygiadau rhannu Cymru’n rhanbarthau TB.

Cafodd yr awgrymiadau eu cyhoeddi fel rhan o ymgynghoriad Rhaglen Dileu TB mewn Gwartheg gan Ysgrifennydd y Cabinet Lesley Griffiths dydd Mawrth Hydref 18, ac yn cynnwys rhannu Cymru’n bum rhanbarth - un ardal TB Isel, dwy ardal TB Canolradd a dwy ardal TB Uchel, gydag agweddau gwahanol at ddileu TB ym mhob ardal.

Yn siarad yn y Senedd yng Nghaerdydd toc iawn ar ôl cyhoeddiad Ysgrifennydd y Cabinet, dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: “Bydd y cynnig i rannu Cymru mewn i ranbarthau yn seiliedig ar lefelau TB yn cael ei groesawu gan rai, ond nid gan bawb a byddwn yn ymateb i hyn yn dilyn ymgynghoriad gyda’n haelodau.

“Byddai targedi moch daear heintus yn gam i’w groesawu, ond mae’n siomedig bod cynifer o flynyddoedd wedi mynd heibio bellach cyn bod synnwyr cyffredin yn ennill y dydd wedi i’r Llywodraeth flaenorol roi’r gorau i’r cynllun cynhwysfawr gwreiddiol i ymdrin â’r clefyd mewn bywyd gwyllt.”

Mae’r ddogfen ymgynghorol sef  ‘Rhaglen o’r newydd ar gyfer Dileu TB’ yn cydnabod rhan bywyd gwyllt wrth ymledu TB, gan ddweud bod 6.85 y cant o foch daear marw ers Medi 2014 wedi profi’n bositif ar gyfer TB.

Yn ôl ffigyrau diweddaraf DEFRA, mae’r ffigwr ar gyfer gwartheg Cymru oddeutu 0.4 y cant.

“Mae hyn yr un peth a 1 ymhob 15 mochyn daear yn profi’n bositif ar gyfer y clefyd, o’i gymharu gyda 1 ymhob 225 o wartheg, ac yn golygu bod lefel y clefyd ym moch daear oddeutu 15 gwaith yn fwy mewn gwartheg,” ychwanegodd Mr Roberts.

Ond, dywedodd Mr Roberts bod hi’n bwysig cydnabod bod y clefyd ddim yn bodoli ymhlith bywyd gwyllt ym mhob ardal o Gymru.

“Mewn rhai ardaloedd, does dim haint ymhlith bywyd gwyllt, ond mewn ardaloedd arall mae’r lefel yn uchel.  Felly, mae’n rhaid i ni dargedu pob ffynhonnell o haint yn briodol.”

Dywedodd Mr Roberts y bydd UAC yn ymateb yn llawn i’r ddogfen ymgynghorol ar ôl ymgynghori gyda’i changhennau sirol.

[caption id="attachment_7049" align="alignleft" width="300"] Liz Saville Roberts AS, Simon Thomas AC, Tegwyn Jones Cadeirydd FWAG Cymru, Dewi Davies Ymgynghorydd Annibynnol Glastir, Euros Puw Cadeirydd UAC Meirionnydd, Wyn Jones Blaen Cwm a’i ferch Manon.[/caption]

Mae cangen Sir Feirionnydd o Undeb Amaethwyr Cymru ar y cyd a FWAG Cymru wedi cynnal ymweliad fferm ar ddydd Llun Hydref 3 i ddangos sut mae’r cynllun Glastir a’r defnydd o foeler biomas o fantais i fusnes y fferm.

Cafodd yr ymweliad ei chynnal gan Wyn a Laura Jones, y degfed genhedlaeth i ffermio Fferm Blaen Cwm, Cynllwyd, Llanuwchllyn, a chafodd ymwelwyr y cyfle i weld y tir, stoc, yr elfennau gwahanol o’r cynllun Glastir a’r cynllun Biomas.

Mae Blaen Cwm oddeutu 5 milltir o bentref Llanuwchllyn ger y Bala, ac yn ymestyn tua 1000 troedfedd uwchlaw’r môr, gyda’r rhan fwyaf o’r tir yn ymestyn ymhell dros 2000 troedfedd.  Mae’r fferm wedi bod yng nghynllun Glastir Sylfaenol ers 2014 ac yn y cynllun Uwch ers 2015.

[caption id="attachment_7054" align="alignleft" width="300"] Glenda Thomas o FWAG Cymru a Dewi Davies, Ymgynghorydd Annibynnol Glastir yn egluro’r gwahanol elfennau o Glastir.[/caption]

Mae’r fferm deuluol yn ymestyn i 640 cyfer, y rhan fwyaf yn fynydd-dir heblaw am 50 cyfer o dir llawr gwlad a 25 cyfer sy’n cael ei gadw’n silwair bob blwyddyn.  Hefyd, mae gan y teulu 650 cyfer yn Llanymawddwy a fferm 300 cyfer ger Llawryglyn yn Llanidloes.

[caption id="attachment_7052" align="alignright" width="300"] Arwyn Jones yn dangos y defnydd o’r fainc lifio[/caption]

Wrth fynd o amgylch y fferm, bu Glenda Thomas o FWAG Cymru a Dewi Davies Ymgynghorydd Annibynnol Glastir yn egluro’r gwahanol elfennau o’r cynllun Glastir a bu Greame Raine o ‘Raine or Shine’, arbenigwyr ynni adnewyddadwy yn cyflwyno’r cynllun biomas.  Hefyd bu Robin Roberts yn arddangos ei sgiliau o blygu perthi.

Siaradwr gwadd y diwrnod oedd Ysgrifennydd Cabinet cysgodol dros Ynni, Newid Hinsawdd a Materion Gwledig ac AC Canolbarth a Gorllewin Cymru Simon Thomas, ac mi ddywedodd: “Ffermwyr yw gwarcheidwaid cefn gwlad ac mae cynaliadwyedd amaethyddiaeth hefyd yn dibynnu ar reolaeth effeithiol a diogelu d?r, pridd a bioamrywiaeth.  Bydd Plaid Cymru yn gweithio gyda’r diwydiant ac eraill er mwyn datblygu ffyrdd arloesol y gall mesuriadau amaeth-amgylchedd, a ariennir gan y Cynllun Datblygu Gwledig megis Glastir, weithio er budd y cyhoedd ac edrych am ffyrdd o annog mwy o gydweithio rhwng ffermwyr a chyrff cadwraeth er mwyn trosglwyddo’r manteision cadarnhaol, ymarferol a realistig i reolaeth amgylcheddol yng Nghymru. “Er nad oedd Plaid Cymru yn cefnogi gadael yr UE, rydym wedi gweithredu’n gyflym er mwyn ymateb i’r refferendwm drwy ymgynghori ar bolisïau’r dyfodol ar gyfer Cymru wledig.  Mae’r ymweliad fferm hon yn rhan bwysig o’r ymgynghoriad yma er mwyn gwrando ar farn y sector amaethyddol yngl?n â’r ffordd orau ymlaen er mwyn cyflawni’r canlyniad orau ar gyfer cymunedau gwledig ar draws Cymru.”

[caption id="attachment_7056" align="alignright" width="300"] Ymunodd myfyrwyr o Ysgol y Berwyn, Y Bala gyda’i darlithydd John Thomas sy’n dilyn cwrs BTEC lefel 3 mewn amaethyddiaeth yn yr ymwelaid fferm[/caption]

Roedd yr AS lleol, Liz Saville Roberts hefyd yn bresennol ar yr ymweliad ac mi ychwanegodd: “Rwy’n hynod o falch cael mynychu’r ymweliad fferm yma, sydd mewn lleoliad hudolus.  Mae’n esiampl berffaith o ffermwr ifanc yn cymryd pob cyfle, ac yn aros yn bositif ynghanol y sialensiau anochel yn sgil Brexit.  Mae’n braf gweld ei awydd i fentro, a’i fod yn edrych am syniadau newydd ar gyfer yr hir dymor.  Dymunaf bob llwyddiant i’w fenter yn y dyfodol.”

Dywedodd Huw Jones, Swyddog Gweithredol Sirol yr Undeb ym Meirionnydd: “Mae Wyn yn ffermwr sy’n gweithio’n galed, yn frwdfrydig iawn ac yn chwilio am y syniad neu’r cyfle nesaf i gynyddu incwm y fferm.  Roedd hi’n ddiddorol gweld sut mae’r fferm wedi manteisio ar gynlluniau amaeth-amgylchedd dros y blynyddoedd diwethaf, a gweld sut mae ffermio a chadwraeth yn mynd llaw yn llaw yma.

[caption id="attachment_7051" align="alignleft" width="300"] Liz Saville Roberts AS Meirionnydd Dwyfor yn siarad ar fferm Blaen Cwm.[/caption]

“Dangosodd Wyn Jones y peiriant asglodi yn gweithio a bu ei dad Arwyn Jones yn dangos y defnydd o’r fainc lifio.  Mae’r busnes felin goed yn wych, yn enwedig gan fod modd iddynt sychu’r coed hefyd.  Sefydlwyd y cynllun biomas yn 2014 ac mae’r ynni sy’n cael ei gynhyrchu yn darparu gwers ar gyfer dau gartref a sied amaethyddol.

“Hoffwn ddiolch i’r teulu am gynnal yr ymweliad hynod o ddiddorol yma a gobeithio bod y rhai oedd yn bresennol wedi mwynhau cymaint â mi.  Hoffwn ddiolch hefyd i ddisgyblion Ysgol y Berwyn, y Bala sy’n astudio cwrs BTEC lefel 3 mewn amaethyddiaeth a fu’n bresennol gyda’i darlithydd John Thomas.”

[caption id="attachment_7050" align="aligncenter" width="300"] Simon Thomas AC, Ysgrifennydd Cabinet cysgodol Plaid Cymru dros Ynni, Newid Hinsawdd a Materion Gwledig yn y Cynulliad Cenedlaethol yn siarad ar fferm Blaen Cwm.[/caption]

[caption id="attachment_7025" align="alignleft" width="300"] Disgyblion Amaethyddiaeth Blynyddoedd 10 a 11 Ysgol Henry Richard yn ymuno gyda Swyddog Gweithredol UAC Ceredigion Mared Rand Jones a Swyddog y Wasg UAC Anne Birkett ar Ddiwrnod Llaeth Ysgol y Byd.[/caption]

Bu cangen Ceredigion o Undeb Amaethwyr Cymru yn cynnig diod o laeth am ddim i ddisgyblion Ysgol Henry Richard, Tregaron, Ceredigion yn ddiweddar er mwyn dathlu'r 17eg Diwrnod Llaeth Ysgol y Byd.

Ymunodd yr Undeb a’r disgyblion gyda gwledydd ar draws y byd er mwyn pwysleisio’r manteision o raglenni llaeth ysgol a bu dros 170 o ddisgyblion yn mwynhau diod o laeth yn ystod amser egwyl.

Dywedodd Swyddog Gweithredol UAC Ceredigion Mared Rand Jones: “Mae’n hollbwysig ein bod ni fel diwydiant yn mynd i’r ysgolion i hyrwyddo amaethyddiaeth ac i addysgu’r genhedlaeth nesaf am sut mae bwyd yn cael ei gynhyrchu.

“Mae llaeth a chynnych llaeth yn chwarae rhan bwysig yn ein diet bob dydd gan eu bod nhw’n darparu ffynhonnell bwysig o brotein a chalsiwm ac yn cynnwys fitaminau a mwynau hanfodol, ac mae’r cyfan oll yn bwysig i ddiet cytbwys.

Mae eithrio cynnyrch llaeth o’r ‘dreth siwgr’ yn dangos pa mor bwysig ydynt i ddiet iach.”

[caption id="attachment_7026" align="alignright" width="225"] Disgyblion Blwyddyn 8 Ysgol Henry Richard Tirion Lloyd a Bonnie Woodcock yn rhan o Ddiwrnod Llaeth Ysgol y Byd[/caption]

Gydag ymchwil cynyddol i laeth yn dangos ei fod yn gymorth ar gyfer ail-hydradu, ac mae tystiolaeth yn dangos hefyd y gall llaeth fod yr un mor effeithiol â diodydd chwaraeon neu ddiodydd egni.

“Yn bendant gall llaeth helpu plant i aros yn hydradol a chynnal ei lefelau egni yn y dosbarth, ac mae’n ddewis iach o gymharu â rhai o’r diodydd siwgraidd sydd ar gael.  Rwyf am ddiolch i Brif Athro Ysgol Henry Richard Dorian Pugh a’r staff am eu cefnogaeth ac edrychaf ymlaen at gydweithio gyda’r ysgol i addysgu’r plant am faterion amaethyddol ac o le daw eu bwyd,” ychwanegodd Mared Rand Jones.

Dywedodd Prif Athro Ysgol Henry Richard Dorian Pugh: “Fel ysgol, rydym yn falch iawn o weithio gyda UAC er mwyn hyrwyddo Diwrnod Llaeth Ysgol y Byd.  Yn Ysgol Henry Richard rydym yn deall y pwysigrwydd o gael diet iach ac yfed llaeth, ac roedd y disgyblion yn falch iawn o gael cwrdd â Mared ac Anne o UAC a chael gwydraid o laeth.  Edrychwn ymlaen at weithio gyda UAC yn y dyfodol.”

[caption id="attachment_7027" align="aligncenter" width="300"] Prif Athro Ysgol Henry Richard Dorian Pugh a Swyddog Gweithredol UAC Ceredigion Mared Rand Jones yn pwysleisio bod #AmaethAmByth ar Ddiwrnod Llaeth Ysgol y Byd.[/caption]

[caption id="attachment_7021" align="alignleft" width="300"] Cadeirydd UAC Ceredigion Anwen Hughes yn croesawu Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig Cynulliad Cenedlaethol Cymru i’w fferm Bryngido.[/caption]

Mewn ymgais i bwysleisio pa mor bwysig yw amaethyddiaeth i’r economi wledig ehangach, mae Undeb Amaethwyr Cymru ynghyd a busnesau lleol wedi cyfarfod gyda Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig Cynulliad Cenedlaethol Cymru ar fferm yng Ngheredigion, ar gyrion Cei Newydd.

Wrth groesawu pawb i’w fferm Bryngido, roedd Anwen Hughes, Cadeirydd cangen UAC Ceredigion am roi’r sylw i gyd ar y gymuned wledig ehangach a dangos rhai o’r brwydrau sy’n wynebu ffermwyr.

Mae Anwen Hughes yn ffermio oddeutu 138 acer, mae’n berchen ar 99 acer o hynny, 22.5 acer yn denantiaeth fferm hir oes ac yn rhentu 17 acer ychwanegol.

Mae’n cadw 100 o ddefaid Lleyn pur, 30 o ddefaid yr Ucheldir pur a 300 o ddefaid Lleyn croes Ucheldir ac wedi bod yn ffermio ers 1995.

Llynedd, cyfrannodd y busnes dros £30,000 i’r economi leol drwy gynnal cyflenwyr bwyd anifeiliaid, milfeddygon a chontractwyr sydd gweithio o fewn Ceredigion.

Agorwyd yr ymweliad gan Lywydd UAC Glyn Roberts, ac mi ddywedodd “Wrth edrych ar gefn gwlad Cymru ac o siarad â’r myrdd o bobl ar hyd a lled y wlad, mae pawb yn dweud pa mor brydferth yw’r wlad, ac mae hynny am fod pawb yn gweld gwahanol brydferthwch.  Mae pob un ohonom yn dweud hyn, nid yn unig yn nhermau’r dirwedd, golygfeydd, synau a’r llonyddwch, ond am ddiwylliant y bobl, ac mae’r gwreiddiau’n ddwfn mewn amaethyddiaeth a’r holl ddiwydiannau sy’n ynghlwm wrtho.

"O gofio hynny wrth gwrs, mae’r hyn yr ydym yn sôn am yn ymestyn ymhell y tu hwnt i’r syniadau rhamantus hyn; mae amaethyddiaeth o fewn cymunedau nid yn unig yn asgwrn cefn i'r iaith Gymraeg ond mae hefyd yn rhoi gwaith i nifer helaeth o bobl, yn uniongyrchol, a thrwy wasanaethau a ddarperir gan lu o fusnesau.

"Ac wrth gwrs mae ffermwyr yn darparu'r un peth arall, heblaw am dd?r, sy'n rhaid i bobl ei gael er mwyn bodoli sef bwyd. Yng Nghymru a'r DU, rydym yn ffodus o gael  cynhyrchion sydd wedi deillio o bolisïau hynod o lwyddiannus sydd a’r nod o gynhyrchu cyflenwadau cyson o fwyd rhad."

Ychwanegodd Mr Roberts ein bod wedi cael eu difetha gan y cyflenwadau hynny, ac ein bod bellach yn cymryd bwyd yn ganiataol, rhywbeth nad yw rhan fwyaf o boblogaeth y byd yn medru ei wneud, gyda rhai hyd yn oed yn awgrymu y dylem ddibynnu mwy ar wledydd eraill ar gyfer y nwyddau mwyaf hanfodol.

Dywedodd y Llywydd yr Undeb bod ein hecosystemau yn bodoli oherwydd ffermio, ac er bod llawer o gamgymeriadau wedi cael eu gwneud dros y blynyddoedd, ac mae rhai yn parhau i gael eu gwneud, mae unrhyw beth sy'n bygwth hyfywedd amaethyddiaeth hefyd yn bygwth ein hecosystemau, ein heconomi, a’r harddwch sy'n denu cymaint o ymwelwyr i Gymru bob blwyddyn.

Yna clywodd aelodau’r Pwyllgor am rai o'r anawsterau mae Anwen Hughes yn eu hwynebu yn yr hinsawdd bresennol, ac mi ddywedodd: "Buaswn wrth fy modd petai fy ng?r a’r mab yn medru gweithio gyda mi ar y fferm, ond does dim digon o arian yn dod i mewn o fusnes y fferm i dalu’r holl gyflogau. Roedd llynedd yn flwyddyn heriol. Buaswn hefyd wrth fy modd yn cadw buches ychwanegol o wartheg fel ail ffynhonnell o incwm i'r fferm, ond mae cymaint o fiwrocratiaeth yn bodoli, heb sôn am y bygythiad o TB mewn gwartheg, ni fyddai o unrhyw fudd ariannol i'n busnes. Mae hefyd yn ddrud iawn i ddechrau menter o'r fath, a dyw’r busnes ddim yn cynhyrchu arian dros ben i'w fuddsoddi, sydd yn rhwystredig iawn."

Ar ôl clywed hanes y fferm a chael cyfle i fynd o’i chwmpas, cafodd aelodau’r Pwyllgor gyfle i siarad gyda dros 20 o fusnesau a oedd yn bresennol gan gynnwys Sarah Lloyd Cyfrifydd; Banc Barclays; Mole Valley; Dunbia; Sainsburys; Awesome Pork Butchers & farm Shop, Nigel Howells Ymgynghorydd Tir Glas; Brodyr Evans Llanrhystud; Agri Advisor; Arwethwyr Morgan & Davies; cyflenwyr bwydydd anifeiliaid Dafydd WD Lewis; Gwili Jones Llambed; Gwasanaethau Yswiriant FUW; Kiwi Kit, Geraint Jones 4×4 Caerfyrddin; Banc Lloyds; Agrii a Dyfed Telecom.

Dywedodd Mark Thomas, a oedd yn cynrychioli Agrii, busnes cenedlaethol yn darparu cyngor agronomeg, gwasanaethau amaethyddol manwl, ac yn darparu diogelwch cnydau, hadau a gwrtaith i ffermwyr ar draws y DU, pam bod amaeth yn bwysig iddyn nhw: “Rydym yn cyflogi oddeutu 800 o bobl ar draws y DU ac mae 50 o’r rhai hynny ynghlwm gyda ffermio ar yng Nghymru.  Mae amaeth o bwys i mi oherwydd bod gyda ni 800 o deuluoedd a morgeisi o fewn ein sefydliad sy’n dibynnu ar lwyddiant amaethyddiaeth ym Mhrydain, a hefyd oherwydd bod amaethyddiaeth yn ffurfio rhan bwysig o’r economi leol sy’n cadw cymunedau gyda’i gilydd.”

Yn cynrychioli adran amaeth Banc Lloyds oedd Wyn Hinds, ac mi ddywedodd: “Mae amaeth yn bwysig i ni oherwydd rydym am i Brydain lwyddo ac mae amaethyddiaeth yn rhan hanfodol o’n busnesau.  Rydym yma am yr hir dymor ac rydym am weld amaethyddiaeth yn goroesi a ffynnu ac yn ddiwydiant cynaliadwy yn y wlad hon am flynyddoedd lawer i ddod."

Ychwanegodd Rhian Rees, o’r Sied Gêc, masnachwyr bwyd anifeiliaid, nwyddau anifeiliaid anwes a cheffylau: “Cychwynnodd y busnes 2 flynedd yn ôl er mwyn cyflenwi bwydydd anifeiliaid i ffermwyr lleol o’r Sied Gêc yn Llwyncelyn, Aberaeron.

“Er fy mod ond yn cyflogi staff achlysurol, mae’r busnes yn cynnal llawr o staff yn anuniongyrchol, megis staff sy’n cynhyrchu’r bwyd anifeiliaid, staff swyddfa sy’n gwneud gwaith gweinyddol a gyrwyr y lorïau sy’n dosbarthu’r bwydydd.

“Mae’r busnes mewn ardal wledig iawn, ac yn hollol ddibynnol ar y sector amaethyddol.  Felly mae’n hanfodol bod y diwydiant yn gadarn, nid yn unig ar gyfer dyfodol y fferm deuluol ond ar gyfer yr holl fusnesau o fewn ardal wledig.  Mae’r caledi sy’n wynebu’r economi amaethyddol yn effeithio ar bawb!”

Ymgynghorydd Materion Gwledig yr Eglwys yng Nghymru yn Esgobaeth T? Ddewi yw’r Parchedig Ganon Eileen Davies sydd hefyd yn ffermio: “Rwy’n llwyr gydnabod beth mae amaethyddiaeth yn ei olygu ar gyfer yr economi wledig yn ei chyfanrwydd. Rwy’n cymharu amaethyddiaeth i goeden dderwen fawr, gan fod cymaint o ganghennau sydd yn dibynnu ar amaethyddiaeth.  Mae hefyd yn hollbwysig i les ein hardaloedd gwledig wrth sicrhau ein bod yn cadw ein teuluoedd ifanc yma yng nghalon Ceredigion wledig a’n bod ni ddim yn eu colli nhw i’r trefi mawr.  Rydym angen yr effaith ariannol a’r gefnogaeth yna yn ein hardaloedd gwledig.  Mae bodolaeth ardal wledig gynaliadwy yn hollbwysig ar gyfer Cymru gyfan.

Dywedodd Wyn Williams, Prif Brynwr da byw Dunbia: “Mae Dunbia’n cyflogi 4,000 o bobl ar draws y DU ac Iwerddon ac mae oddeutu 800 o’r rhai hynny yn cael eu cyflogi ar ddau safle yng Nghymru, sef yn Llanybydder a Felinfach.

“Ni ddylid diystyru pwysigrwydd y diwydiant amaeth i economi'r DU. Mae gan Gymru ddiwydiant amaeth i fod yn falch ohoni, ac sydd yn cystadlu ar lwyfan rhyngwladol. Mae'n bwysig bod yr holl fudd-ddeiliaid yn gweithio gyda'i gilydd i sicrhau ein bod yn tyfu ac yn datblygu diwydiant cynaliadwy a phroffidiol i bawb." 

[caption id="attachment_7022" align="alignleft" width="300"] Clywodd aelodau Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig Cynulliad Cenedlaethol Cymru pam bod #AmaethAmByth i Geredigion a Chymru.[/caption]

Dywedodd Swyddog Gweithredol UAC Ceredigion Mared Rand Jones: “Ffermydd teuluol yw calon ein heconomi wledig, a dyma beth welwn ni yma ym Mryngido.  Mae ffermydd fel hyn yn gwarchod ein tirwedd, a’n diwylliant wrth gwrs ac yn cyfrannu at les Cymru a’r DU.  Mae UAC wedi bod yn dweud ers tro bod cynhyrchiant bwyd Cymreig yn cynnal degau ar filoedd o fusnesau arall, o fasnachwyr bwyd anifeiliaid, contractwyr a pheirianwyr i gwmnïau lorïau, proseswyr ac adwerthwyr.  Mae’n amlwg am bob punt sy’n cael ei gynhyrchu ar y fferm, mae oddeutu 6 phunt yn cael ei wario yn yr economi ehangach.

Ychwanegodd drwy ddweud : “Edrychwch ar ystadegau eang Cymru – mae 14,317 o ffermydd defaid gyda ni, 1,758 o ffermydd llaeth, 8,613 o ffermydd sy’n cadw gwartheg (dim gwartheg godro) a 1,478 o ffermydd moch.

“Mae pob un o’r ffermydd hynny, yn fawr neu fach yn gyfrifol am wario ar gyfartaledd £1.2 biliwn ar gynnyrch a gyflenwyd gan fusnesau eilradd a thrydyddol (ffigyrau 2014).  Ni ddylwn anghofio bod amaethyddiaeth Gymreig yn cyflogi 60,000 o bobl, a hynny mewn cyflogaeth llawn amser, rhan amser ac achlysurol.”

[caption id="attachment_7012" align="alignleft" width="300"] Swyddog Gweithredol UAC Ceredigion Mared Rand Jones yn hyrwyddo’r manteision o laeth a chynnyrch llaeth yn Ffair y Glas Prifysgol Aberystwyth.[/caption]

Yn ddiweddar mae myfyrwyr newydd Aberystwyth wedi dysgu am y manteision o yfed llaeth ac o’i gynnwys fel rhan o’i diet bob dydd wrth i Undeb Amaethwyr Cymru roi samplau llaeth â blas am ddim allan i fyfyrwyr ar y campws.

Ymunodd Swyddog Gweithredol UAC Ceredigion Mared Rand Jones yn Ffair y Glas Prifysgol Aberystwyth ac mi ddywedodd: “Nid yw yfed llaeth a’i gynnwys yn eich diet dyddiol yn cael ei llwyr werthfawrogi ac rwy’n hynod o falch ein bod ni wedi trosglwyddo’r neges yma i’r myfyrwyr flwyddyn gyntaf heddiw.  Mae llaeth a chynnych llaeth yn chwarae rhan bwysig yn ein diet bob dydd gan eu bod nhw’n darparu ffynhonnell bwysig o brotein a chalsiwm ac yn cynnwys fitaminau a mwynau hanfodol, ac mae’r cyfan oll yn bwysig i ddiet cytbwys.

“Mae nifer o fanteision arall sy'n gysylltiedig â yfed llaeth, rhai ohonynt nid oedd y myfyrwyr yn ymwybodol ohonynt. Er enghraifft, gall y fitaminau a mwynau sydd mewn llaeth liniaru straen. Ar ôl diwrnod hir a chaled o ddarlithoedd ac astudio, eisteddwch i lawr ac yfed gwydraid o laeth cynnes. Mae wir yn medru helpu i leddfu tensiwn yn y cyhyrau a lleddfu’r nerfau.

[caption id="attachment_7014" align="alignleft" width="300"] Mared Rand Jones o UAC yn hyrwyddo’r manteision o yfed llaeth i fyfyrwyr newydd Prifysgol Aberystwyth.[/caption]

"Mae llaeth yn wych ar gyfer llawer o bethau ac yn medru rhoi hwb i’ch lefelau egni. Os ydych yn straffaglu drwy’r diwrnod, beth am wydraid o laeth oer i adfer y lefelau egni mewn dim o amser ac yn llawer iachach na llawer o ddiodydd egni llawn siwgr.”

Mae UAC hefyd am annog y myfyrwyr newydd i sicrhau eu bod yn prynu llaeth a chynnyrch llaeth Cymreig wrth wneud y siopa bwyd.

"Rydym hefyd am ddefnyddio'r cyfle hwn i annog myfyrwyr i wneud yn si?r eu bod yn prynu llaeth a chynnyrch llaeth Cymreig megis menyn, caws ac iogwrt. Wrth wneud hyn, maent yn cefnogi ein diwydiannau llaeth ac wrth gwrs yr ail a thrydydd busnes sector sy'n gysylltiedig ag amaethyddiaeth. Mae ein ffermwyr llaeth wedi dioddef amser caled dros y blynyddoedd diwethaf ac mae angen cymaint o gefnogaeth a phosib – mae prynu cynnyrch Cymreig pryd bynnag y gallwn yn rhywbeth mae pob un ohonom yn gallu ei wneud i gefnogi'r achos a rhoi hwb i'r economi wledig wrth wneud hynny," ychwanegodd.

[caption id="attachment_7013" align="aligncenter" width="300"] Swyddog Gweithredol UAC Ceredigion Mared Rand Jones a Dirprwy Is-Ganghellor Prifysgol Aberystwyth Dr Rhodri Llwyd Morgan.[/caption]