Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi croesawu cyhoeddiad Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig Lesley Griffiths fydd bron i 90% o daliadau Cynllun y Taliad Sylfaenol yn cael eu talu wrth i’r ffenestr daliadau newydd agor heddiw (1 Rhagfyr).

Yn siarad yn ystod Ffair Aeaf Frenhinol Cymru, dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: “Mae Llywodraeth Cymru wedi cyrraedd nod uchel o daliadau ac rydym yn ddiolchgar i’r holl staff sydd wedi gweithio’n galed er mwyn sicrhau bod arian yn cael ei ryddhau ar ddiwrnod cyntaf y ffenestr daliadau.

“Llynedd, bu’n rhaid i ffermwyr aros am beth amser cyn derbyn eu taliadau oherwydd process eithriadol o gymhleth o gwblhau ffurflenni’r Cais Sengl, felly rydym yn gwerthfawrogi bod y problemau yma bellach wedi cael eu datrys yn y rhan fwyaf o achosion.

“Bydd y rhan fwyaf o’r arian sy’n cyrraedd cyfrif banc y fferm drwy’r taliad sengl yn mynd yn syth i fusnesau eilradd a thrydyddol.  Mae cannoedd o fusnesau’n dibynnu’n llwyr ar amaethyddiaeth Cymru.  Edrychwch ar yr holl fusnesau sy’n bresennol yn y Ffair Aeaf.  Byddai unrhyw oediad wrth talu’r taliad sengl yn cael effaith uniongyrchol ar y busnesau yma a’u gweithwyr.

“Rydym wedi bod yn gweithio’n agos gyda Llywodraeth Cymru i gyflawni hyn i’n ffermwyr ni yma yng Nghymru ac edrychwn ymlaen at barhau i weithio’n agos eto yn y dyfodol.  Mae cydweithrediad rhwng rhanddeiliaid a Llywodraeth Cymru yn dangos ein bod yn medru cyflawni pethau gwych ar gyfer amaethyddiaeth yng Nghymru os ydyn ni gyd yn cydweithio.”

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi cyhoeddi Papur Briffio Brexit yn y Ffair Aeaf, sy’n crynhoi’r prif faterion sy’n wynebu ein diwydiant ar ôl Brexit, a rhai o’r canlyniadau a’r atebion posib i amaethyddiaeth a phawb sy’n dibynnu ar y diwydiant, yn ogystal â safbwyntiau diweddaraf yr Undeb ar bolisïau allweddol.

Fel sy'n wir am y rhan fwyaf o adrannau’r llywodraeth a diwydiannau, Brexit sy’n llywio rhan fwyaf o waith yr Undeb.

Yn siarad yn y lansiad, dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts: “Ers Mehefin 23, mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi cynnal nifer lawer o gyfarfodydd gydag aelodau ar draws Cymru i drafod goblygiadau canlyniad y refferendwm a’r ffordd ymlaen ar gyfer Cymru.

“Pum mis yn ddiweddarach, mae llawer mwy o gwestiynau nag atebion o ran y broses o adael yr Undeb Ewropeaidd a'r goblygiadau ar gyfer amaethyddiaeth yng Nghymru a'r DU. Mae ein haelodau yn glir eu barn bod rhaid i bolisïau gael eu datblygu’n ofalus er mwyn adlewyrchu a dylanwadu ar benderfyniadau gwleidyddol.

"Er hynny, mae UAC eisoes wedi cytuno ar nifer o egwyddorion allweddol sy'n anelu at ddiogelu buddiannau Cymru, tra bod nifer o gynigion manwl wedi cael eu hawgrymu gan yr aelodau.

"Yn y cyfamser, mae'r Undeb wedi gweithio ochr yn ochr ag eraill i gasglu a dadansoddi data ar rôl bresennol amaethyddiaeth yng Nghymru a'r goblygiadau posibl o ganlyniadau gwahanol ar gyfer ein diwydiant a'r gymdeithas ehangach.

"Rwy’n hynod o falch o allu cyhoeddi Papur Briffio Brexit yma heddiw, sy’n crynhoi’r prif faterion sy’n wynebu ein diwydiant ar ôl Brexit, a rhai o’r canlyniadau a’r atebion posib i amaethyddiaeth a phawb sy’n dibynnu ar y diwydiant.”

Mae’r gwaith y mae UAC eisoes wedi ei wneud ar drafodaethau Brexit a’r gwaith o ennill cefnogaeth i amaethyddiaeth yng Nghymru yn cael ei amlinellu ymhellach yn y papur briffio.

Ychwanegodd Mr Roberts: “Yn ogystal â chyfarfodydd gydag aelodau ar draws Cymru, mae UAC wedi cyfarfod yn rheolaidd â Gweinidogion, ASau, ACau, gweision sifil a rhanddeiliaid allweddol, gan bwysleisio y dylid cadw’r cymorth i sectorau ar lefelau sydd ddim yn cyfaddawdu'r fferm deuluol nag economïau gwledig.  Dylai amaethyddiaeth a chynhyrchu bwyd gael blaenoriaeth yn ystod yr holl drafodaethau masnach â gwledydd eraill a blociau masnachu, a ni ddylai biwrocratiaeth a chyfyngiadau gael effaith niweidiol na rhwystro amaethyddiaeth yng Nghymru a'r DU, a dylai pob corff y sector gyhoeddus yn y DU fod yn prynu cynnyrch Cymreig a Phrydeinig.

“Mae’r Undeb wedi pwysleisio bod angen camau cadarn er mwyn sicrhau bod archfarchnadoedd a sectorau preifat arall yn cefnogi cynhyrchwyr bwyd y wlad yma ac nid yn ymddwyn mewn ffordd sy’n tanseilio cynhyrchiant bwyd y DU neu hyfywedd ein sectorau amaethyddol, a bod y fferm deuluol yn cael ei chydnabod fel pwerdy ein heconomïau gwledig a’r ffynhonnell fwyaf addas o gynnyrch amaethyddol y DU.

[gview file="http://fuw.org.uk/wp-content/uploads/2016/11/Brexit-Briefing-FUW-November-2016.pdf"]

Mae Undeb Amaethwyr Cymru yn annog siopwyr i wneud y siopa Nadolig yn lleol er mwyn cefnogi busnesau lleol a gwledig.

Dywedodd Llywydd UAC: “Gyda’r Nadolig ar y trothwy, hoffwn annog chi i feddwl am eich busnesau gwledig a gweld a fedrwch chi brynu’n lleol, unai ar gyfer y cinio Nadolig neu ar gyfer anrhegion y teulu a ffrindiau.

“Siaradwch gyda’r cigydd lleol yngl?n â chig dros gyfnod y Nadolig ac ewch draw i’r siop fferm leol i weld beth sydd gyda nhw i gynnig, rwy’n addo i chi y dewch o hyd i nifer o’r cynhwysion sydd angen ar gyfer y cinio Nadolig yn agos iawn at adref.

“Mae digon o siopau bach hefyd sy’n cynnig crefftau Cymreig ac anrhegion wedi cael eu cynllunio’n lleol, ac mae’r dewis ar gyfer bwyd yn niferus.  Mae’n werth edrych i weld beth sydd ar gael.  Mae’n penderfyniadau bach ni yn cael effaith eang ar ein heconomi leol.

“Mae gwario punt yn lleol yn mynd ymhellach na gwario punt mewn siop fawr ac mae’n cynnal ein heconomïau gwledig. Wrth gefnogi ein busnesau lleol, nid ydym yn helpu Prif Weithredwr i brynu trydydd t? gwyliau, ond yn helpu tad a mam leol i roi bwyd ar y bwrdd, teulu i dalu’r morgais, merch fach i gael gwersi dawnsio a sicrhau bod bachgen bach yn cael crys t ei hoff dîm bêl-droed.”

Mae Undeb Amaethwyr Cymru yn noddi’r WIFI am ddim yn Ffair Aeaf Frenhinol Cymru sydd i’w chynnal yn Llanelwedd ar ddydd Llun 28 a dydd Mawrth 29 o Dachwedd mewn ymgais i amlygu’r pwysigrwydd o weld Cymru’n hollol ddigidol.

“Mae dros 15 y cant o’n poblogaeth yn parhau i fod heb gyfleusterau digidol, ac mae’r rhai hynny sydd yn medru cysylltu yn derbyn cyflymder a dibynadwyaeth gwael.  Mae yna gysylltiadau yn y trefni sy’n derbyn cyflymder o 200MBps – llawer yn fwy na’r 10MBps sy’n cael ei dderbyn mewn rhai ardaloedd gwledig”, dywedodd Rheolwr Gyfarwyddwr UAC Alan Davies.

“Mae 2 y cant o’n poblogaeth yn cynhyrchu oddeutu 60 y cant o’n bwyd.  Ond mae rhan sylweddol o’r 2 y cant yna yn parhau i fethu cysylltu gyda’r rhyngrwyd o’i ffermydd.  I amlygu’r broblem yma, mae UAC yn falch o fod yn noddi’r WIFI am ddim sydd ar gael yn Ffair Aeaf Frenhinol Cymru,” ychwanegodd Mr Davies.

Mae UAC wedi pwysleisio droeon bod y rhai hynny sydd heb gysylltu yn methu datblygu eu busnesau, nid oes modd iddynt gefnogi eu plant gyda gwaith cartref ac yn methu cysylltu gyda rhaglenni’r Llywodraeth am gyngor a thaliadau fel sy’n ofynnol ohonynt.

Ychwanegodd Mr Davies: Yn syml, mae’n hardaloedd gwledig yn cael eu hesgeuluso ac mae’r bwlch yn llydanu.  Ond hefyd, nid oes modd iddynt fanteisio ar yr effaith ehangach o dechnoleg ddigidol sy’n carlamu drwy’r byd.  Os nad ydych yn hyddysg yn y byd digidol, mae’n bosib y bydd darganfod ffyrdd arloesol i drawsnewid eich busnes yn anodd.”

Mae UAC yn cydnabod bod yna gynnydd wedi bod dros y blynyddoedd i gynnwys mwy o bobl yn y byd digidol yng Nghymru, ond mae llawer mwy o waith i’w wneud, yn enwedig wrth gysylltu gyda’r grwpiau mwyaf pell gyrhaeddol, a’r teuluoedd hynny sy’n amaethu ein tir er mwyn cynhyrchu ein bwyd ac yn gofalu am ein cynefin a’n tirwedd naturiol, sydd yn aml iawn yn y rhannau mwyaf gwledig o Gymru.

“Mae’n rhaid i ni beidio tanseilio pa mor bwysig yw hi ein bod ni’n cysylltu pob rhan o Gymru ac yn datblygu technolegau digidol er mwyn sicrhau bod ni’n gwneud ffermio a busnesau gwledig mor effeithiol ac effeithlon drwy’r cysylltiad ac yn sicrhau bod gan fwy o bobl ddyfodol digidol gwell,” ychwanegodd Mr Davies.