gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Mae wastad yn bleser cael ymfalchïo yn llwyddiannau ein pobl ifanc, ac mae gan Cornel Clecs stori arbennig iawn ar eich cyfer mis yma, un sydd hefyd a chysylltiad arbennig iawn gyda UAC, mi esboniai mwy i chi am hyn yn y man.  

Dewch i ni ddod i nabod un o sêr disgleiriaf ddiweddaraf y cae rygbi. Ond nid y cae rygbi yn unig sy’n mynd a bryd merch o fferm fynyddig yn Eryri, ac mae’r hanes yn cychwyn ar fuarth y fferm.

Ar ôl profi llwyddiant rhyngwladol mewn treialon cŵn defaid, mae Gwenllian Pyrs ymhlith y merched cyntaf i gael eu dewis i chwarae rygbi’n broffesiynol llawn-amser dros Gymru.

Mae Gwenllian yn un o 12 sydd wedi derbyn cytundeb llawn amser gan Undeb Rygbi Cymru yn ddiweddar. Mae’n gryn newid byd i’r ferch o Padog ger Ysbyty Ifan ym mhen uchaf Dyffryn Conwy sydd bellach wedi symud i Gaerdydd er mwyn gallu hyfforddi’n ddyddiol gyda charfan Cymru.

Yn un o ddeg o blant cafodd Gwenllian ei magu ar fferm Tŷ Mawr Eidda, mae rygbi yn y gwaed ac mae pob un o’i phump o frodyr a’i phedair chwaer wedi chwarae i Glwb Rygbi Nant Conwy, neu’n dal i wneud hynny. Mae dwy o’i chwiorydd sef Elin a Non wedi chwarae i dîm ‘Gogledd Cymru’ ac Alaw, Ifan, Maredudd a Rhodri wedi chwarae i ‘Eryri’. Maent yn dilyn ôl troed eu tad Eryl, sy’n un o sylfaenwyr a chyn capten Clwb Rygbi Nant Conwy. 

“Mae ‘Nant Conwy’ yn llawer mwy na chlwb rygbi,” meddai Eryl. “Mae’n glwb cymdeithasol pwysig, gyda’r Gymraeg yn gyfrwng naturiol i weithgareddau a hyfforddiant ac yn fodd i ieuenctid yr ardal gael bywyd cymdeithasol hollol naturiol drwy gyfrwng y Gymraeg. Mae canran uchel iawn - oddeutu 80% o’r aelodau yn dod o gefndir amaeth ac mae’n gyfrwng pwysig i’r wlad a’r dref ddod at ei gilydd.

gan Glyn Roberts, Llywydd UAC

Yr adeg hon y llynedd, mi rybuddiais i’n haelodau sut y byddai cyflwyno rhwystrau nad ydynt yn dariffau ar nwyddau’n mynd i mewn i’r UE yn cael effaith ddifrifol ar allu’r DU i gynnal yr un lefel o allforion.

Mae ffigurau diweddaraf CThEM ar gyfer 2021 yn cadarnhau gostyngiadau o tua 25% a 30% yn y categorïau allforio y mae cig coch a chynnyrch llaeth yn perthyn iddyn nhw – rhywbeth na fydd yn peri unrhyw syndod i’r sawl sydd wedi dilyn y newyddion am y gwiriadau a’r oedi yn y porthladdoedd.

Roedd hyn oll i’w ddisgwyl, ond diolch bych, mae’r prisiau ar gyfer ein prif nwyddau amaethyddol wedi aros yn uchel – ond, yn groes i rai honiadau, nid rhywbeth sydd wedi digwydd yn sgil Brexit yw hyn, am fod yr un tueddiadau wedi’u hadlewyrchu ar draws y rhan fwyaf o’r byd, gan gynnwys yn yr UE.

Serch hynny, mae effeithiau’r prinder llafur yn y diwydiant prosesu bwyd wedi’u teimlo’n arw, a does ond angen inni edrych ar yr effeithiau catastroffig ar y sector moch i weld y peryglon sy’n rhaid inni eu gwrthsefyll eleni os ydyn ni am osgoi problemau tebyg mewn sectorau eraill – ac yn bennaf, y diwydiant cig coch.

Mae difaterwch  a sylwadau sarhaus y Prif Weinidog pan gafodd ei gyfweld am drafferthion ffermwyr moch yn codi braw difrifol, yn enwedig pan ystyrir yr agwedd wamal gyffelyb tuag ein sector cynhyrchu bwyd, a ddaeth i’r amlwg yn sgil y cytundebau masnach rhyddfrydig a gytunwyd mewn egwyddor ag Awstralia a Seland newydd, a’r rhai sy’n debygol o gael eu cytuno â Chanada a gwledydd eraill sy’n allforio bwyd ar raddfa fawr eleni.

gan Glyn Roberts, Llywydd UAC

Mae 2021 wedi bod yn flwyddyn arall o heriau i'r diwydiant amaethyddol, ond fel bob amser, rydym wedi gorchfygu’r rhwystrau a ddaeth ar ein traws ni. Wrth imi ysgrifennu’r adolygiad hwn ddiwedd mis Tachwedd, er mwyn sicrhau cyhoeddiad amserol yn rhifyn mis Rhagfyr Y Tir, nid yw byth yn methu â fy synnu pa mor wydn yw’r diwydiant hwn.

Dechreuodd ein blwyddyn mewn ffordd wahanol iawn i’r arfer - aeth yr wythnos frecwast ffermdy yn rhithwir, gan nad oedd digwyddiadau personol yn bosibl o hyd oherwydd cyfyngiadau Covid-19. Serch hynny, llwyddodd y tîm i godi miloedd ar gyfer ein helusen y DPJ Foundation. Rydym nawr yn edrych ymlaen at gael brecwast naill ai'n bersonol neu’n rhithwir yn y Flwyddyn Newydd, felly cadwch lygad allan am wybodaeth sy'n lleol i chi a chysylltwch â'ch swyddfa sirol am ragor o fanylion.

gan Angharad Evans, ​Swyddog Cyfathrebu'r Iaith Gymraeg

Anodd credu ein bod ni bellach yn cyfri lawr wythnosau diwethaf 2021, blwyddyn heriol arall yn tynnu at ei therfyn, a phawb yn gobeithio y daw cyfnod gwell gyda’r flwyddyn newydd. Ond yr hyn sydd wedi dod i’r amlwg fwyfwy eleni eto, yw awydd cynyddol pobl i siopa a chefnogi busnesau bach lleol.  Mae’n braf gweld ffermwyr a’u teuluoedd yn mentro, yn arallgyfeirio ac yn cynnig cynnyrch fferm o’r fferm yn uniongyrchol - a dyna beth mae’r cwsmer eisiau heddiw - gwybod a deall yn union o le daw’r cynnyrch sy’n mynd ar y plât - o’r giât i’r plât!

Gyda sôn nôl ar ddechrau’r hydref am y posibilrwydd o brinder tyrcwn, a oes modd meddwl am y cinio Nadolig traddodiadol heb dwrci, a meddwl am gig arall?  

Dyma Helen Thomas, Dirprwy Swyddog Gweithredol UAC yn siroedd Gwent a Morgannwg i gyflwyno dau aelod sydd wedi mentro gyda’i bocsys cig:- “Mae ein haelodau Ben a’i wraig Julia Jones yn rhedeg fferm draddodiadol mewnbwn isel yn Sir Fynwy, lle mae eu gwartheg a'u defaid yn cael eu bwydo ar borfa’n unig. Maent yn gwerthu eu cig eidion a'u cig oen yn uniongyrchol i gwsmeriaid lleol ac yn bodloni unrhyw geisiadau penodol lle bo hynny'n bosibl. Nid oes ond angen i chi ddarllen y sylwadau ar y cyfryngau cymdeithasol i weld pa mor hapus y mae eu cwsmeriaid o wybod lle daw eu cig o.”