gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu'r Iaith Gymraeg

"Hir yw pob ymaros" yw’r hen ddywediad, ond wrth gwrs, mae rhai pethau’n werth aros amdanynt, ac rwy’n siwr y byddai un person o Gwm Senni yn cytuno a hyn.

Rwyf am fynd a chi nôl i rhifyn mis Medi 2020 o Y Tir wrth i ni gyhoeddi bod Gorsedd Eisteddfod Genedlaethol Cymru yn mynd i anrhydeddu Mr Glyn Powell, un o hoelion wyth yr Undeb gyda’r Wisg Las yn ystod Eisteddfod Ceredigion 2021 yn Nhregaron.

Er mawr siom i bawb, gohiriwyd yr Eisteddfod am flwyddyn arall o dan cwmwl parhaus y coronafeirws. Ond, i ddefnyddio dywediad arall, “Mi ddaw eto haul ar fryn”, dyna’n union beth ddigwyddodd yn Nhregaron rai wythnosau nôl pan gafodd y dref ei chyfle i ddisgleirio a chynnal yr Eisteddfod o’r diwedd.

gan Glyn Roberts, Llywydd UAC

Tra bod celwyddau a ddywedwyd wrth y Senedd am bartïon Rhif 10 wedi dominyddu'r newyddion yn ddiweddar, ac yn y pen draw, wedi arwain at ymddiswyddiad y Prif Weinidog, mae celwyddau mwy perthnasol i'n diwydiant ffermio a diogelu’r cyflenwad bwyd wedi cael llawer llai o sylw.

Ar ddydd Mercher Sioe Frenhinol Cymru, pan oedd cynnyrch sy’n bodloni safonau heb ei ail yn cael ei hyrwyddo, pasiodd y cytundeb masnach ag Awstralia, sydd yn y pen draw yn caniatáu mewnforion anghyfyngedig o gynhyrchion o safon is, ei gam olaf yn y Senedd heb bleidlais.

Roedd hyn er gwaethaf addewidion niferus gan Liz Truss a gweinidogion eraill y byddai Aelodau Seneddol etholedig y DU yn cael trafod a phleidleisio ar y cytundeb masnach.  Mewn geiriau eraill, cafodd system ddemocrataidd y DU ei hosgoi gan Lywodraeth y DU er mwyn gwthio’r cytundeb fasnach trwodd, lle cafodd ei drafod a’i lofnodi yn gyflym iawn o dan Liz Truss - cytundeb y mae asesiad effaith y Llywodraeth ei hun yn datgan yn glir nad oes fawr ddim gwerth economaidd i’r DU a bydd yn lleihau sectorau bwyd a ffermio’r DU ac yn tanseilio diogelwch y cyflenwad bwyd.

gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Mae pob bugail neu fugeiles yn gorfod dibynnu’n llwyr a rhoi ffydd ac ymddiriedaeth 100% yn y berthynas gyda chi defaid y fferm.  Mae ci defaid da yn hanfodol i waith beunyddiol y fferm, gan fod yna leoliadau anghysbell ar bob fferm na fedr cerbyd pedair olwyn fynd iddo. Ond weithiau mae’r berthynas yn datblygu cystal nes bydd bugail yn mentro i fyd hyfforddi a gwerthu cŵn defaid. A dyma yw hanes aelod ifanc o Geredigion, Rhys Griffiths, sy’n mwynhau cryn dipyn o lwyddiant yn y maes hwn yn ddiweddar.

Mae Rhys wedi datblygu diddordeb brwd mewn hyfforddi cŵn defaid, ond lle dechreuodd y diddordeb? Dyma Rhys i esbonio mwy: “Cafodd fy niddordeb mewn cŵn defaid ei wreiddio yn fy magwraeth - roedd cŵn defaid yn cael eu defnyddio ar y ffarm adref ar gyfer y gwaith bob dydd. Ers yn ifanc iawn bûm yn gwylio fy nhad, Idwal Glant yn hyfforddi nifer o gŵn defaid yn y cae ger y tŷ. Roedd Mam hefyd yn defnyddio cŵn defaid yn ei gwaith hithau bob dydd ar y fferm. Roeddwn yn mwynhau mynd gyda Dad i arwerthiant cŵn defaid yn Bala, Pontsenni ac yn Skipton, a dim ond tyfu mae’r diddordeb wedi gwneud ers hynny. 

“Erbyn hyn, mae’r cŵn defaid yn rhan allweddol o fy mywyd ac rwyf wedi magu blas ar eu hyfforddi a’u gwerthu dros y blynyddoedd diwethaf.”

gan Angharad Evans, Swyddog Cyfathrebu’r Iaith Gymraeg

Treuliais y rhan helaeth o’r flwyddyn 1992 yng nghwmni Digion y Dolffin. Ie, rydych chi wedi darllen yn gywir…Digion y Dolffin! Digion y Dolffin oedd masgot Pasiant y Plant  -“Seth Gwenwyn a’r Gwyrddedigion” Eisteddfod Genedlaethol Aberystwyth 1992 - pasiant yn adrodd hanes criw o bobl ifanc oedd am achub Cantre’r Gwaelod o warchae Seth Gwenwyn! 

Mae’n rhaid cyfaddef mae brith gof sydd gen i o’r cyfnod, ond mi rydw i’n cofio’r holl ymarferion am fisoedd cynt, a’r teimlad o fod yn fach fach ar lwyfan mor fawr i gymryd rhan yng ngolygfa’r Cnapan yn ystod y Pasiant. Erbyn hyn, rwy’n sylweddoli pa mor fythgofiadwy oedd y profiad a’r anrhydedd wrth gwrs o gael cymryd rhan mewn digwyddiad mor arbennig.

Symud ymlaen 30 mlynedd union, ac mae’r Eisteddfod yn dychwelyd i Geredigion, ac o’r diwedd, mae Tregaron, y dre fach â sŵn mawr (dywediad poblogaidd sydd wedi deillio o ŵyl Gerddoriaeth Gymraeg Tregaron - Tregaroc) yn cael y cyfle i groesawu’r Ŵyl i’r fro. Ar ôl siom y ddwy flynedd diwethaf o orfod gohirio, mae’r ardal bellach yn fwy na pharod i groesawu Cymru i grombil Ceredigion!