gan Angharad Evans, Golygydd y Gymraeg

Mae’r flwyddyn ddiwethaf wedi bod yn un anodd a heriol i ni gyd. Rydym wedi gorfod addasu’n ffordd o fyw, mae’r blaenoriaethau wedi newid, a phawb yn gwerthfawrogi’r pethau bach, a oedd o bosib, yn cael eu cymryd yn ganiataol cyn Covid.

Ond mae un ferch ifanc wedi addasu ac wedi mynd ati i helpu eraill drwy’r cyfnod clo. Mae teulu Betsan Jane Hughes, sy’n aelodau o’r Undeb yng Ngheredigion yn ffermio gerllaw pentref Langwyryfon, a datblygodd diddordeb Betsan mewn gwnïo i sefydlu busnes ar y fferm gartref wrth lethrau’r Mynydd Bach yn edrych allan ar y melinau gwynt.

Mae Betsan yn cyfaddef bod adre’n bwysig iawn iddi, ac yn rhoi’r cyfle iddi fedru cyfuno’r ddau beth sy’n agos at ei chalon sef gwnïo ac amaethyddiaeth. Yn ystod ei hamser yn y coleg, cafodd Betsan gryn lwyddiant yn dylunio ar gyfer nifer o gwmnïau adnabyddus, ond erbyn hyn adre sy’n cynnig yr ysbrydoliaeth fwyaf iddi.Ar ôl prysurdeb y tymor wyna, cafodd Cornel Clecs gyfle i gael sgwrs gyda Betsan am bopeth o’r gwnïo i’r ffermio, a’r hyn sy’n ysbrydoli ei gwaith creadigol. Dyma Betsan i egluro mwy i ni:

Fy enw i yw Betsan Jane ac o ddydd i ddydd dwi’n rhedeg busnes dylunio ac adnewyddu dillad sef Betsan Jane design & alterations. Sefydles i fy musnes nôl yn 2017 ar ôl graddio o Ysgol Gelf Caerfyrddin wrth wneud gradd mewn ‘Fashion: Design & Construction’. Yn ystod fy mlwyddyn ddiwethaf yn y Brifysgol bues i yn ffodus o ennill ysgoloriaeth er cof am Miriam Briddon, gwnaeth hyn fy ysbrydoli i ddechrau busnes fy hunan.

gan Glyn Roberts, Llywydd UAC

Wrth i Y Tir gael ei argraffu'r mis hwn, nid ydym yn gwybod pwy fydd yn ffurfio Llywodraeth nesaf Cymru. Tra bod pob bys yn pwyntio at Lywodraeth glymblaid yng Nghaerdydd, bydd pwy bynnag sy'n cymryd yr awenau yn wynebu sawl her; rhai newydd a hen rai. Dros y mis diwethaf rydym wedi lobïo pob plaid ar ofynion allweddol ein Maniffesto Etholiad Senedd Cymru, a thrafodwyd y mater o lygredd dŵr a’r rheoliadau newydd yn frwd mewn hystings ledled y wlad. Ni fydd yr un Aelod Senedd sydd ddim yn deall sut rydyn ni a'n haelodau'n teimlo am y mater.

Mae'r angen i fynd i'r afael â llygredd dŵr wedi bod yn flaenoriaeth sylweddol i UAC ers degawdau, fel y gwelwyd yng ngwaith UAC gyda chyrff fel Asiantaeth yr Amgylchedd sydd bellach wedi'i chwalu dros y blynyddoedd. Fodd bynnag, ni fydd y rheoliadau llym ger ein bron heddiw yn datrys y broblem, er gwaethaf i Lywodraeth Cymru honni bod dull gwirfoddol wedi methu â chyflawni'r canlyniad a ddymunir a'i ddefnyddio fel cyfiawnhad dros y rheoliadau cyfredol sydd ger ein bron i gyd.

gan Angharad Evans, Golygydd y Gymraeg, Y Tir

Y dyddiad heddiw yw’r 8fed o Fawrth 2021. Blwyddyn union yn ôl i heddiw roedd pawb ar fin dechrau’r wythnos ‘normal’ ddiwethaf, a hynny heb yn wybod i neb. 

Mae’n anodd credu sut mae bywyd wedi newid mewn blwyddyn - llawer wedi colli anwyliaid i’r firws anweledig sy’n parhau i’n rheoli, pawb yn gorfod byw bywyd o ‘dan glo’, cadw pellter cymdeithasol, gwisgo mwgwd a defnyddio galwyni o ddiheintydd dwylo, cyfarwyddo a gweithio o gatref ac addysgu plant am y rhan fwyaf o’r flwyddyn ddiwethaf. 

gan Glyn Roberts, Llywydd UAC 

Mae Etholiadau Senedd Cymru sydd ar ddod ym mis Mai o bwys mawr i’r sector amaethyddol yng Nghymru a bydd Llywodraeth nesaf Cymru’n wynebu heriau digynsail. Ers amser bellach mae FUW wedi rhybuddio a lobïo ar lawer ohonynt, ac eto mae’r heriau rydym wedi bod yn delio â hwy dros y 5 mlynedd diwethaf a mwy nid yn unig yn parhau ond wedi gwaethygu a chynyddu. 

Her allweddol ac un sydd o bwys mawr i FUW yw’r effaith fydd polisïau’r dyfodol yn ei gael ar ffermydd teuluol Cymru; ffermydd teuluol Cymru yw asgwrn cefn yr economi gwledig, diwylliant a thirwedd, gan wneud cyfraniadau di-rif i lesiant trigolion Cymru a’r DU. Felly ein prif flaenoriaeth ym maniffesto Senedd Cymru 2021 yw sicrhau bod gennym sector ffermio cynaliadwy sy’n ffynnu, gyda’r fferm deuluol wrth galon hynny. 

Er bod polisïau amaethyddol a seiliwyd yn wreiddiol ar egwyddorion a gynhwyswyd yn Neddf Amaeth 1947  a hefyd yn ddiweddarach yng Nghytundeb Rhufain 1957, a Chytuniad  Lisbon 2007, mae’n ddigon posib nad oedd yr egwyddorion hyn yn berffaith yn gymdeithasol ac amgylcheddol, ond maent wedi arwain at wella sefyllfa lle yn 1953 roedd 40 y cant o incwm aelwydydd yn cael ei wario ar fwyd, ond erbyn 2018, roedd y ganran honno wedi disgyn i 10 y cant – a hyd nes y prinder bwyd dros dro a ddaeth yn sgil pandemig y coronafeirws ym mis Ebrill 2020 - roedd prinder bwyd yn un o’r pryderon oedd yn perthyn i’r gorffennol.