Bu cynrychiolwyr o adran Troseddau Cefn Gwlad Heddlu Gogledd Cymru yn mhabell Undeb Amaethwyr Cymru ar faes Sioe Sir Feirionnydd yn Harlech yn niwedd mis Awst, a bu’n gyfle i drafod atal troseddau a threfniant derbyn negeseuon OWL (Online Watch) drwy text neu e-bost ayyb. 

Un datblygiad diddorol eleni gyda gwaith y tîm Troseddau Cefn Gwlad oedd rhoi llyfr nodau clustiau defaid Meirion ar Gororau ar wefan Heddlu Gogledd Cymru.  Cafwyd cyfarfod arbennig ar faes y Sioe i gyflwyno a lansio hyn, a gweler yn y llun uchod swyddogion yr Heddlu ar Undeb ger y corlannau defaid yn y Sioe.  Bydd hyn yn sicr yn ddefnyddiol iawn yn y blynyddoedd i ddod, yn arbennig felly lle mae angen diweddaru y llyfr gyda nodau newydd ayyb. 

Dywedodd PC Dewi Evans o’r Tîm Troseddau Cefn Gwlad; 

‘‘Heddlu Gogledd Cymru yw’r Heddlu cyntaf yng Nghymru, ac yn wir y Deyrnas Unedig, i ddarparu llyfr nodau clustiau defaid yn rhad ac am ddim ar y we.  Mae ar gael i ffermwyr ac eraill sydd â diddordeb mewn nodau clustiau.  Gall unrhyw un ddarllen y llyfr ar lein; mae hyd yn oed modd gwneud hynny ar ffôn symudol tra allan yn ffermio.  Mae gan y rhan fwyaf o ffermydd yr ucheldir yng Ngogledd Cymru nod clust sy’n unigryw i’r fferm honno.  Drwy nodi clustiau eich defaid byddwch yn diogelu’ch diadell rhag cael ei dwyn gan fod dafad â nod clust yn llawer llai deniadol i leidr.”

Mae llyfr Meirion a’i Gororau bellach ar gael, gyda llyfr Arfon a’i Gororau i ddilyn.  Er mwyn darllen y llyfr ewch i wefan Tîm Troseddau Cefn Gwlad Heddlu Gogledd Cymru, neu ewch i

http://www.north-wales.police.uk/advice-and-support/safer-business/rural-crime.aspx?lang=cy-gb

[caption id="attachment_5558" align="aligncenter" width="225"] Prif Weithredwr BHF Simon Gillespie gyda llywydd UAC Glyn Roberts[/caption]

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi datgelu’n swyddogol taw Sefydliad Prydeinig y Galon Cymru (BHF) yw’r achos elusennol newydd am y ddwy flynedd nesaf.

Wrth gyhoeddi hyn ddydd Mawrth yn yr Eisteddfod (Awst 4), dywedodd llywydd UAC Glyn Roberts “Rwy’n falch o gyhoeddi ein bod wedi dewis Sefydliad Prydeinig y Galon Cymru fel ein hachos elusennol nesaf yn dilyn enwebiadau gan ein staff a ffrindiau’r undeb.

“Sefydliad y Galon yw elusen calon y genedl ac sy’n bennaf gyfrifol am ariannu ymchwil cardiofasgwlaidd.  Clefyd coronaidd y galon yw’r clefyd sy’n lladd y mwyaf o bobl ac mae ymchwil arloesol wedi trawsnewid bywyd y rhai sy’n dioddef o glefyd y galon a phroblemau yn ymwneud a chylchrediad y gwaed.  Mae gwaith y BHF wedi bod yn rhan hanfodol o’r dasg o ganfod triniaethau angenrheidiol ym mrwydr y DU yn erbyn clefyd y galon.

Rwy’n sicr fel undeb y medrwn drechu ein ffigwr diwethaf o £50,000, swm y cyflwynwyd yn ddiweddar i hosbisau plant, T? Hafan a T? Gobaith ac rwy’n edrych ymlaen at weithio gyda’r elusen.”

Sefydlwyd y BHF ym 1961 gan gr?p o weithwyr meddygol proffesiynol a oedd am ariannu ymchwil ychwanegol i achos, diagnosis, triniaeth ac atal clefyd y galon a phroblemau cylchrediad, ac wedi hanner canrif ryfeddol o ddatblygiad gwyddonol a chymdeithasol, meant wedi trawsnewid hanes clefyd y galon.

Dywedodd pennaeth codi arian cymunedol BHF yng Nghymru Siôn Edwards: “Rydym wrth ein bodd mae BHF Cymru yw elusen Undeb Amaethwyr Cymru am y ddwy flynedd nesaf a’u bod nhw’n ymuno gyda ni yn y frwydr yn erbyn clefyd y galon - prif laddwr pobl Cymru.

“Bydd yr arian sy’n cael ei godi gan Undeb Amaethwyr Cymru o gymorth yn ein rhaglen ymchwil o’r radd flaenaf sydd wedi cyfrannu at rai o’r datblygiadau mwyaf anhygoel o drin ac atal clefyd cardiofasgwlaidd, ond, yn anffodus, bydd y frwydr yn erbyn clefyd y galon yn parhau."

Mae Undeb Amaethwyr Cymru wedi ymuno gyda’r prosiect ‘Cynefin’ i arddangos mapiau degwm, gan gynnwys lleoliad yr Eisteddfod, gyda gwybodaeth am enwau hanesyddol y caeau, yn ystod Eisteddfod Genedlaethol eleni (Awst 1-8) ac amryw o sioeau amaethyddol eraill.

Prosiect arloesol wedi ei ariannu gan Gronfa Treftadaeth y Loteri  yw Cynefin gyda’r nod o ddigido mapiau degwm Cymru i gyd.

Mae’r prosiect yn awyddus i ddenu gwirfoddolwyr i drawsgrifio mapiau degwm ynghyd a’r atodlenni sy’n enwi tir feddianwyr a deiliaid, defnydd tir ac enwau caeau.

“Mae’n ddiddorol bod y modd caiff enwau caeau eu cofnodi yn 1840au ar gyfer pwrpas y degwm yn debygi’r ffordd caiff enwau caeau eu cofnodi heddiw fel rhan o’r broses ffurflen taliad sengl.” Dywedodd rheolwr prosiect Cynefin Einion Gruffudd.

“Edrychwn ymlaen at gyd-weithio gyda phrosiect Cynefin trwy gydol tymor y sioeau trwy arddangos amrywiaeth o fapiau degwm yn nifer o sioeau amaethyddol ar hyd a lled Cymru ac annog ymwelwyr i’r stondin wirfoddoli i helpu gyda’r trawsgrifio,” dywedodd cyfarwyddwr polisi UAC Dr Nick Fenwick.

“Bydd arddangosfa newydd yn yr Eisteddfod eleni – Y Lle Hanes- a fydd yn canolbwyntio ar hanes lleol.

“Yn yr arddangosfa o hanes lleol, bydd ymwelwyr yn gallu astudio sawl map degwm Sir Drefaldwyn, gan gynnwys map enfawr o ardal Meifod, sydd wedi ei gyfuno gyda mapiau llai o blwyfi a threflannau lleol gyda chymorth gwirfoddolwyr.

“Bydd mapiau’r degwm yn helpu ymwelwyr yr Eisteddfod i ddysgu am bentrefi a thai coll Cymru,” ychwanegodd Mr Gruffudd.

Yn stondin Llyfrgell Genedlaethol Cymru, caiff rhannau o fapiau degwm Llanycil a Llanfor eu harddangos sy’n dangos y ddaear a foddwyd yn 1965 i greu cronfa Llyn Celyn.

Bydd arddangosfa liwgar o hanes y Gadair yn ffurfio stondin Undeb Amaethwyr Cymru (stondin 613-614) yn yr Eisteddfod Genedlaethol sydd i’w chynnal ym Meifod, Sir Drefaldwyn (Awst 1-8).

“Fel Undeb, rydym yn falch o’n cysylltiad hir gyda’r Eisteddfod ac rydym, unwaith eto, yn edrych ymlaen at gefnogi’r ?yl sy’n dathlu diwylliant a bywyd Cymreig,” dywedodd cadeirydd cangen sir Drefaldwyn o UAC Mark Williams.

“Bydd cyfle i ymwelwyr y stondin weld arddangosfa liwgar a ffeithiol ar hanes Cadair yr Eisteddfod a hefyd gweld lluniau o’r gwahanol Gadeiriau Eisteddfod mae UAC wedi noddi dros y blynyddoedd.”

Cyflwynir y Gadair am awdl neu ddilyniant o gerddi mewn cynghanedd gyflawn, hyd at 250 llinell, dan y teitl ‘Gwe’ ar ddydd Gwener yr Eisteddfod (Awst 7). Noddwyd y Gadair eleni gan gangen Sir Drefaldwyn o UAC a bydd gwneuthurwr y Gadair Carwyn Owen ar stondin UAC dydd Mercher (Awst 5) i sôn am ei gampwaith fel crefftwr y Gadair ieuengaf erioed.

“Rydym hefyd yn edrych ymlaen at groesawu aelodau a ffrindiau’r Undeb i ymuno gyda ni ar y stondin dydd Sadwrn (Awst 1) i fwynhau BBQ er mwyn cwrdd â’n swyddog gweithredol sirol newydd am 5yp.

“Dydd Llun (Awst 3) byddwn yn rhoi samplau llaeth am ddim ac yn dechrau’r gystadleuaeth “Ble mae Tegwen?” am yr wythnos.

“Bydd modd i blant bigo sgwâr ar fwrdd rhifau lliwgar i ddyfalu lle aeth ar goll ar ei thaith o gwmpas Cymru.

“Bydd pob sgwâr yn costio £1 a bydd yr arian a godir yn mynd tuag at elusen y Llywydd a bydd £100 ar gyfer yr enillydd lwcus” ychwanegodd Mr Williams.

Bydd yr Undeb hefyd yn torri cacen pen blwydd i ddathlu ei phen blwydd yn 60 mlwydd oed ac mae’n gwahodd aelodau a ffrindiau’r Undeb i ymuno gyda ni am 2.30yp ar y dydd Mercher.

“Bydd cynrychiolydd o RABI yn bresennol ar y stondin yn ddyddiol ac edrychwn ymlaen at groesawu cynrychiolwyr o Yswiriant FUW yn ystod yr wythnos,” ychwanegodd Mr Williams.

Bydd yna groeso cynnes a lluniaeth ysgafn i bawb i’w mwynhau, a bydd aelodau o staff cangen sir Drefaldwyn wrth law i drafod materion amaethyddol cyffredinol.

[caption id="attachment_5452" align="aligncenter" width="300"] Aelod UAC Wyn Owen a’i fab Carwyn.[/caption]

[caption id="attachment_5453" align="aligncenter" width="300"] (ch-dd) Wyn Owen; cyn swyddog gweithredol sirol, cangen sir Drefaldwyn o UAC Susan Jones; un o hoelion wyth UAC Gareth Vaughan; cadeirydd cangen sir Drefaldwyn o UAC Mark Williams ac is lywydd UAC Richard Vaughan.[/caption]

Mae Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol, sy’n cael ei noddi gan gangen sir Drefaldwyn o Undeb Amaethwyr Cymru wedi cael ei throsglwyddo i drefnwyr yr Eisteddfod eleni (Awst 1-8).

Ugain oed yw Carwyn Owen o Rhiwfelen, Foel, Y Trallwng ac mae’r teulu wedi bod yn amaethu yno ers y 1960au.  Mae’n debyg mae ef yw’r person ieuengaf erioed i fod yn gyfrifol am greu cadair ar gyfer yr Eisteddfod Genedlaethol.

“Cefais gyfleoedd lu i ddatblygu fy nghrefft wrth fod yn aelod o’r Clwb Ffermwyr Ifanc, a sbardunwyd fy niddordeb yng ngwaith coed diolch i fy nhaid Bryn, sydd hefyd wedi creu nifer o gadeiriau ar gyfer yr Eisteddfod,” dywedodd Mr Owen.

“Cefais fy ysbrydoli gan harddwch naturiol y pren a mynyddoedd yr ardal, gan stemio a phlygu’r pren er mwyn fy ngalluogi i ail-greu siâp y mynyddoedd yn y Gadair.

Roedd fy nheidiau ar y ddwy ochr yn grefftwyr coed brwd, ac roeddwn yn ddigon ffodus i etifeddu gweithdy llawn gan un taid pan oeddwn i'n ifanc, a dysgodd fy nhaid arall fi am y grefft o greu pethau hardd allan o goed”, ychwanegodd Mr Owen.

Yn siarad ar ôl cyflwyno’r Gadair, dywedodd cadeirydd cangen sir Drefaldwyn o UAC Mark Williams: “Mae Carwyn wedi gwneud gwaith gwych ac rydym yn falch fel undeb ein bod yn noddi’r Gadair ar gyfer yr Eisteddfod Genedlaethol eleni.

“Mae hanes maith tu ôl i’r berthynas agos rhwng UAC a’r Eisteddfod ac wrth gwrs cysylltiad teulu’r Owen o wneud Cadeiriau’r Eisteddfod.

“Mae’n rhaid i fi ddiolch i’n cyn swyddog gweithredol sirol Susan Jones am dynnu sylw’r Eisteddfod at deulu’r Owen gan fod Carwyn wedi cyflawni gwaith gwych.

“Mae gan Carwyn brofiad helaeth o greu cadeiriau ar gyfer eisteddfodau, yn gyntaf fel cystadleuydd ac yna cafodd y cyfle i greu Cadair Eisteddfod y CFfI a hefyd y Gadair ar gyfer Eisteddfod Powys, a hyn oll tra yr oedd dal yn yr ysgol.

“Mae’r undeb wastad wedi bod yn gefnogol o’r Eisteddfod a’r hyn y mae’n ei chynrychioli, ac eleni eto rydym yn falch o gefnogi’r iaith, diwylliant a bywyd Cymreig,” ychwanegodd Mr Williams.

[caption id="attachment_5375" align="aligncenter" width="1024"] Y tim newydd wrth y llyw (ch-dd) Brian Walters, Richard Vaughan, Brian Thomas, Eifion Huws, Glyn Roberts, Dewi Owen a Brian Bowen[/caption]

Yn dilyn etholiad Mr Glyn Roberts fel llywydd Undeb Amaethwyr Cymru yn ystod cyfarfod cyffredinol yr undeb ddydd Llun (Mehefin 15), cafodd gweddill aelodau’r pwyllgor cyllid a threfn eu datgelu heddiw.

Dirprwy Mr Roberts fydd y ffermwyr bîff a defaid o sir Benfro Brian Thomas sy’n gyn gadeirydd yr undeb yn Sir Benfro a chyn aelod o bwyllgor tenantiaid canolog UAC.

Cafodd Brian ei ethol fel aelod de Cymru o bwyllgor cyllid a threfn ganolog yn 2011 ac yn is lywydd UAC yn 2013.

Yn siarad wedi ei benodiad newydd, dywedodd Brian Thomas: “Rwyf am ddiolch i bawb sydd wedi pleidleisio i mi fod yn ddirprwy lywydd nesaf yr undeb.  Mae wedi bod yn bleser cydweithio gyda’n cyn llywydd Emyr Jones ac edrychaf ymlaen nawr at weithio gyda’n llywydd newydd Glyn Roberts.”

Mae gan Mr Thomas fuches o wartheg eidion byrgorn pedigri a diadell o 300 o ddefaid yn ogystal â thyfu 80 erw o rawnfwydydd ar ei fferm 280 erw sef Llwyncelyn Lan, Llanfyrnach.

Ym 1996 pan wnaeth argyfwng BSE daro'r diwydiant, daeth Brian yn un o'r prif ymgyrchwyr yn Ne Orllewin Cymru a fu'n gwrthwynebu'r cam o fewnfudo cig eidion israddol i Gymru.  Ym 1997, arweiniodd gr?p o 10 ffermwr i stondin Tesco yn Sioe Frenhinol Cymru a'u hannerch am y ffordd annheg yr oeddent yn trin y diwydiant.

Mae TB yn fater y mae Brian yn teimlo'n angerddol amdano.  Pan ddioddefodd ei fuches y clefyd tua diwedd y 1990au, dywedodd mewn cyfweliadau y byddai'r clefyd yn fwy o broblem nag y byddai BSE erioed os na fyddai sylw yn cael ei roi iddo.  Yn anffodus, fe'i profwyd yn gywir i nifer, ac ar hyn o bryd, mae'n eistedd ar y gweithgor lleol ar gyfer Ardal Weithredu Ddwys y Cynlluniad ynghylch TB yng Ngogledd Sir Benfro, gan gynrychioli ffermwyr yn yr ardal.

Cafodd y ffermwr llaeth o Sir Gaerfyrddin ei ail-ethol fel un o’r tri is lywyddion ynghyd ac Eifion Huws, ffermwr llaeth o Sir Fôn a Richard Vaughan, ffermwr defaid o Dywyn, Meirionnydd.

Mae Brian Walters yn ffermio daliad 500 erw, gyda’i wraig Ann a’u ddau fab, Aled a Seimon ger Caerfyrddin. Mae ganddynt fuches laeth o 150 o wartheg - rhai ohonynt yn warthog pedigri swydd Ayrshire - ynghyd â 200 o wartheg ifanc a 80 o wartheg bîff.  Maent hefyd yn rhedeg uned wyliau ffermdy hunanarlwyo, gan ymfalchïo mewn addysgu ymwelwyr yngl?n â’r problemau a’r pleserau sydd ynghlwm wrth ffermio.

Mae gan Mr Vaughan diadell o 750 o famogiaid Mynydd Cymreig ac oddeutu 30 o wartheg stôr ar Fferm Pall Mall i’r gogledd o Dywyn, sy’n un o ddau daliad sy’n ymestyn i 550 erw.  Mae mwyafrif y tir ym Mhant y Panel a Prysglwyd, Rhydymain ger Dolgellau

Mae Pall Mall wedi llwyddo i arallgyfeirio dros y 40 mlynedd diwethaf.  Fe droswyd adeiladau allanol, adeiladwyd ‘chalets’ a sefydlwyd maes carafanau sydd erbyn hyn a thros 100 o unedau.  Mae hefyd wedi datblygu busnes llwyddiannus o brynu ac yna adnewyddu tai yn Aberystwyth i’w gosod fel fflatiau a ‘bed-sits’.  Mae Richard yn gweld hwn yn rhan pwysig o’r busnes ac yn dod â incwm ychwanegol gwerthfawr heb olygu gormod o amser oddi ar y fferm.

Mae wedi bod yn gefnogwr brwd a gweithgar iawn o Undeb Amaethwyr Cymru ers sawl blwyddyn.  Bu’n Gadeirydd Cangen Meirionnydd o’r undeb rhwng 2007 a 2009 ac yn Gadeirydd Pwyllgor Defnydd Tir a Materion Seneddol canolog yr undeb rhwng 2006 a 2011.  Bu Richard yn aelod gogledd Cymru ar y pwyllgor Cyllid a Threfn canolog ers 2010 cyn cael ei ethol yn is gadeirydd ym mis Mehefin 2011.

Mae Mr Huws wedi bod yn aelod gweithgar o’r pwyllgor cyllid a threfn ers pum mlynedd.  Mae’n ffermio ym Mhenrhos, Bodedern, fferm laeth sydd â buches o 140 o wartheg pedigri Swydd Ayrshire sydd â chofnod cynhyrchu ac arddangos neilltuol

Mae Mr Huws yn feirniad gwartheg Swydd Ayrshire hir sefydlog ac yn uchel iawn ei barch ac wedi teithio ledled y wlad ac yn Ewrop er mwyn cynrychioli’r diwydiant llaeth yn y gobaith o sicrhau gwell amodau a phrisiau i ffermwyr.

Ail-etholwyd Mr Brian Bowen fel aelod de Cymru ac mae Mr Dewi Owen yn ymuno a’r pwyllgor cyllid a threfn fel aelod gogledd Cymru.

Bu Mr Bowen yn is gadeirydd siroedd Brycheiniog a Maesyfed o 2008 a cafodd ei ethol fel cadeirydd y sir yn 2010. Mae wedi bod yn gynrychiolydd Brycheiniog a Maesyfed ar bwyllgor da byw, gwlân a marchnadoedd UAC ers 2009 ac yn is gadeirydd presennol y pwyllgor.

Mae Mr Bowen yn ffermio fferm Pencoedcae, Princetown, ger Tredegar lle mae’n cynnal uned gymysg o fuchod sugno a defaid mynydd.  Mae'r fferm yn 150 erw o dir ac yn  rhentu 1000 erw arall a 1200 erw o hawliau tir comin ar dri darn gwahanol o dir comin .  Mae’n rhedeg y fferm  gyda’i dad, ei fam a'r mab.

Brian yw Cadeirydd Cymdeithas Tir Comin Llangynider ac yn Gadeirydd y pwyllgor Glastir ar gyfer Cymdeithas Tir Comin Llangynider.  Mae’n aelod gweithredol o Gymdeithasau Tir Comin Buckland Manor a Thir Comin Gelligaer a Merthyr, yn ogystal â chyn Gyfarwyddwr ar fwrdd Cwmni Cydweithredol Ffermwyr  Gelli ac Aberhonddu.

“Rydw i'n hynod o falch bod Brycheiniog a Maesyfed wedi fy nghynnig fel cynrychiolydd i'w ethol i'r Pwyllgor Cyllid a Threfn Canolog, ac o'r farn bod fy nghenhedlaeth i yn gyfrifol am sicrhau bod amaethu teuluol yn parhau yng Nghymru a'i fod yn ddeniadol i'r genhedlaeth iau.

“Ar ôl bod yn aelod De Cymru ar y pwyllgor Cyllid a Threfn ers blwyddyn bellach, rwyf yn hyderus fy mod yn cyfrannu’n effeithiol i waith yr Undeb, ac rwy’n hapus iawn i barhau yn y rôl flaenllaw hon i wynebu’r sialensiau a’r newidiadau mawr sydd o’n blaenau,” ychwanegodd Mr Bowen.

Cafodd Mr Dewi Owen, Esgairgyfela, Aberdyfi ei eni a’i fagu ar y fferm deuluol, fferm fynydd sydd yn cadw defaid a gwartheg.

Mae wedi bod yn aelod gweithgar o UAC ers oddeutu deugain mlynedd, ac wedi bod yn Gadeirydd Sir Meirionnydd, a Llywydd Sirol yn y gorffennol.

Mae Mr Owen yn berchen ar siop cigydd ym mhentref Aberdyfi, a caiff ei redeg ar y cyd gyda’i fab yng nghyfraith sydd yn gigydd cymwysedig.

“Credaf fod UAC yn lais cryf dros ffermwyr Cymru a diolchaf i bawb sydd wedi pleidleisio i fi er mwyn ymuno gyda’r pwyllgor cyllid a threfn fel aelod gogledd Cymru.  Yn ystod fy nghyfnod gyda’r undeb rwyf wedi bod yn aelod o sawl pwyllgor ac edrychaf ymlaen at gynrychioli safbwyntiau ein haelodau,” dywedodd Mr Owen.