Heddiw, mae Undeb Amaethwyr Cymru yn atgoffa ffermwyr bod rhaid i’r rhai hynny sy’n defnyddio cynhyrchion amddiffyn planhigion ar gyfer defnydd proffesiynol ar eu tir eu hunain neu ar dir eu cyflogwr gael tystysgrif cymhwysedd ar ôl dydd Iau Tachwedd 26.

Cyn Tachwedd 26, roedd yna eithriad yng nghyfraith y DU yn caniatáu pobl a anwyd cyn Rhagfyr 31 1964 i ddefnyddio cynhyrchion amddiffyn planhigion heb dystysgrif.

“Bydd angen i bawb sydd am ddefnyddio rhain gael hyfforddiant ac ennill cymhwyster priodol er mwyn defnyddio offer megis chwynlychwr, chwistrellydd b?m neu chwistrellydd cefn pan ddaw’r ‘Hawliau tad-cu’ i ben,” dywedodd cadeirydd pwyllgor addysg a hyfforddiant UAC Alun Edwards.

Mae’r undeb hefyd am bwysleisio y bydd hi’n drosedd i unrhyw un brynu cynhyrchion amddiffyn planhigion a awdurdodwyd i’w defnyddio’n broffesiynol oni bai bod gan y defnyddiwr dystysgrif cymhwysedd ar ôl y dyddiad penodol ym mis Tachwedd.

Hefyd mae UAC yn cynghori eu haelodau, i ystyried triniaethau arall cyn mynd ati i wneud unrhyw waith chwistrellu, a defnyddio rheiny lle’n bosib. Mae’n rhaid cadw at reoliadau trawsgydymffurfio a rheolau cynefin Glastir ac opsiynau rheoli yngl?n â defnyddio plaladdwyr.

“Mae’n bwysig hefyd i wneud asesiad risg o’r safle ble fydd y cemegion yn cael eu trin, yn enwedig ble mae’r gwaith o lenwi a glanhau'r offer yn digwydd.  Os defnyddir yr un safle yn rheolaidd, byddwch yn ymwybodol y gall hyn, yn hawdd iawn, fod yn ffynhonnell i lygru d?r difrifol.

Os ydych yn defnyddio ‘induction hoppers’ wrth lenwi’r chwistrellwyr, mae’n bwysig cael cynhwysydd i ddal unrhyw ddiferion a deunydd amsugno megis tywod, blawd llif ayyb i amsugno unrhyw beth sy’n gollwng.

“Cofiwch fod angen trin a chael gwared ag unrhyw ddeunyddiau wedi eu heintio yn briodol, gall y gwastraff yma hefyd fod yn wastraff peryglus.” ychwanegodd Alun.

Am fwy o gyngor ar sut i gael gwared a gwastraff peryglus, cysylltwch â Cyfoeth Naturiol Cymru.

[caption id="attachment_5854" align="aligncenter" width="1024"] Cyn Lywydd Emyr Jones (i’r dde bellaf) yn croesawu'r Arglwydd a’r Boneddiges Morris i Lyfrgell Dolgellau lle cafodd plac ei roi ar Fai 11 2006 pan ddathlodd cangen sir Meirionnydd 50 mlynedd ers cael ei ffurfio.[/caption]

Fel cynghorydd cyfreithiol a dirprwy ysgrifennydd cyffredinol rhwng 1956 a 1958, bu’r Arglwydd Morris o Aberafan yn allweddol i ffurfiant UAC, ac ef fydd y siaradwr gwadd yng nghinio dathlu penblwydd yr undeb yn 60 oed ym mis Rhagfyr.

Cangen Sir Gaerfyrddin o’r undeb sy’n trefnu’r cinio a gynhelir ar nos Fawrth Rhagfyr 8 yng Nghanolfan Halliwell, Prifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant, Caerfyrddin am 7yh.

“Cynhelir y cinio ar yr union ddyddiad y cynhaliwyd y cyfarfod cyntaf o Bwyllgor Dros Dro UAC 60 mlynedd yn ôl, fel y cofnodwyd yn “Teulu’r Tir - Hanes Undeb Amaethwyr Cymru 1955-1992 gan Handel Jones,” dywedodd swyddog gweithredol cangen Sir Gaerfyrddin David Waters.

“Yr Arglwydd Morris gychwynnodd a golygu rhifynnau cynnar papur newydd yr undeb ‘Y Tir’ ac mi deithiodd filoedd o filltiroedd yn ffurfio canghennau sirol ac yn rhoi cyngor cyfreithiol ar draws Cymru.

“Nid oes amheuaeth roedd cyfnod yr Arglwydd Morris fel Ysgrifennydd Gwladol Cymru yn gwbl allweddol i ffurfiant a datblygiad UAC ac edrychwn ymlaen at ei groesawu fel siaradwr gwadd yn y cinio i ddathlu ein penblwydd yn 60 oed.

Mae tocynnau ar gyfer y pryd tri chwrs yn £25 yr un ac ar gael o bob swyddfa sir UAC.

Bydd cyfarfod cyffredinol blynyddol cangen Sir Gaernarfon o Undeb Amaethwyr Cymru yn trafod dyfodol y diwydiannau cig coch a llaeth ar nos Wener Tachwedd 6.

Cynhelir y cyfarfod yng Ngwesty Nanhoron, Nefyn am 7.30yh.

Dywedodd swyddog gweithredol sirol Caernarfon Gwynedd Watkin: “Edrychwn ymlaen at groesawu Rheolwr Gyfarwyddwr Hufenfa De Arfon Alan Jones a chadeirydd Hybu Cig Cymru Dai Davies i roi cyflwyniadau ar yr hyn mae eu sefydliadau wedi ac yn bwriadu ei wneud i hybu’r sectorau llaeth a chig coch yn y dyfodol.

“Mae’n gyfnod diddorol i’r diwydiant amaethyddol.  Mae’r sector cig coch wedi dioddef yn sgil prisiau gwael eleni a bydd hi’n ddiddorol clywed sut mae HCC yn ymdrin â hyn ar ran cynhyrchwyr cig eidion ac oen Cymreig. Rydym hefyd yn awyddus i glywed beth sy’n cael ei wneud i leihau’r ffordd annheg y mae cyfran fawr o daliadau lefi ffermwyr Cymreig yn mynd ar draws y ffin i Loegr am ?yn a anwyd a magwyd yng Nghymru.

“Mae’r diwydiant llaeth hefyd wedi dioddef yn sgil prisiau isel a’r farchnad anwadal ac maent yng nghanol amser tywyll eto.  Rydym am i broseswyr megis Hufenfa De Arfon drafod eu cynlluniau datblygu ar gyfer y dyfodol. Yn ddiweddar iawn, rydym wedi clywed mae nid problem y DU na UE yn unig yw’r farchnad anwadal, mae’n broblem ar draws y byd ac yn un fydd yn parhau.  Felly, rwy’n si?r bydd ein haelodau’n awyddus iawn i glywed sut mae’r cwmni cydweithredol ffermwyr llaeth Cymreig mwyaf a’r hynaf sy’n dyddio’n ôl i 1938 yn mynd i ddal gafael yn ei lle yn y farchnad laeth.”

Mae’r undeb am ddiolch i HSBC am noddi’r achlysur ac yn croesawu Uwch Reolwr Amaethyddol HSBC Bryn Edmunds i’r noson.

“Bydd y noson yn gyfle i aelodau glywed sylwadau Alan Jones a Dai Davies ar ddyfodol y diwydiant i ofyn cwestiynau perthnasol wrth gwrs.  Bydd hefyd cyfle i drafod unrhyw faterion arall,” ychwanegodd Gwynedd Watkin.

Mae angen i’r rhai hynny sy’n dymuno dod i’r cyfarfod roi enwau i’r swyddfa sir drwy gysylltu â 01286 672541 erbyn dydd Mercher Tachwedd 4.  Bydd lluniaeth ysgafn ar gael ar ddiwedd y cyfarfod.

[caption id="attachment_5830" align="aligncenter" width="589"] (Ch-Dd) John Owen Troedrhiwlasgrug, Arweinydd Plaid Cymru Leanne Wood AC, Gweinidog Cysgodol dros Amaeth Llyr Gruffydd AC ac Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru Glyn Roberts [/caption]

Croesawodd Llywydd Undeb Amaethwyr Cymru Glyn Roberts, Leanne Wood AC, arweinydd Plaid Cymru, a Gweinidog Cysgodol dros Amaeth Ll?r Gruffydd AC, i ymweliad fferm yn Nhroedrhiwlasgrug ger Stad ddiwydiannol Glanyrafon yn Aberystwyth ar ddydd Sadwrn Hydref 24 yn ystod cynhadledd Plaid Cymru.

Mae Mr a Mrs John a Beryl Owen yn ffermio Troedrhiwlasgrug ers 1982. Mae’r fferm eidion a defaid yn ymestyn dros 1000 o aceri sy’n cynnwys mynydd Dinas ym Mhonterwyd ac sy’n caniatáu i’w diadell o 400 o ddefaid magu a 500 o ?yn bori dros fisoedd yr haf. Maent hefyd yn cadw 15 o wartheg sugno. O’r cyfle cyntaf yn 2011 mae’r fferm wedi bod yn rhan o gynllun amaeth amgylcheddol Llywodraeth Cymru ‘Glastir’, ac ers hynny wedi dyrchafu i’r cynllun ‘Glastir Uwch’.

Ers cael ei ethol yn Lywydd mae Glyn Roberts wedi datgan droeon ei flaenoriaeth a’i ddyhead i bontio’r gwagle rhwng gwlad a thref fel modd i gryfhau'r diwydiant amaethyddol yng Nghymru.

Dywedodd Llywydd UAC Glyn Roberts; “Mae’r diwydiant wedi gweld ac yn parhau i ddioddef yn sgil prisiau anwadal y farchnad sydd bellach yn bygwth bywoliaeth teuluoedd amaethyddol.

“Pwy a pha le gwell i gyfleu fy mlaenoriaeth fel Llywydd, na fy mod i, ffermwr o Ysbyty Ifan, yn cael tywys arweinydd Plaid Cymru, Leanne Wood o’r Rhondda o gwmpas fferm Mr a Mrs Owen sydd wedi ei lleoli yng nghanol stad ddiwydiannol. Dwi’n angerddol mai’r ffordd ymlaen yw edrych tuag at ddyfodol cynaliadwy a sefydlog i amaethyddiaeth Cymru. Dwi’n ffyddiog bod yr ateb i’w gael o fewn Cymru ac mai’r cam cyntaf yw uno pobol Cymru i gefnogi’r diwydiant.”

Wrth gerdded trwy glos y fferm, gyda bwrlwm y stad ddiwydiannol yn gefndir, eglurodd John Owen am ei rwystredigaeth parhaol gyda’r prisiau cig oen gwael. Trafododd gyda Leanne Wood am yr angen i wneud mwy i hybu’r cynnyrch yma sydd o’r safon uchaf i gwsmeriaid Cymreig.

Dywedodd Leanne Wood; “Mae’r diwydiant amaethyddol yn mynd trwy gyfnod anodd iawn ar hyn o bryd. Gyda phrisiau gwael cig coch a llaeth yn ei gwneud yn anodd i nifer o ffermwyr oroesi.
“Dwi’n credu bod gan ffermwyr gefnogaeth cwsmeriaid Cymreig, ond nid yw’r gefnogaeth yn dangos ym mhrisiau giât y fferm.”
Diwedd

[caption id="attachment_5802" align="aligncenter" width="1024"] Llywydd UAC Glyn Roberts, enillydd gwobr gwasanaeth neilltuol i ddiwydiant llaeth Cymreig Laurence Harris o Daioni a Rheolwr Amaethyddol Rhanbarthol HSBC.[/caption]

Y ffermwr llaeth organig adnabyddus o Ogledd Sir Benfro a sylfaenydd y cwmni rhyngwladol Daioni Laurence Harris dderbyniodd gwobr gwasanaeth neilltuol i ddiwydiant llaeth Cymreig Undeb Amaethwyr Cymru/HSBC yn ystod digwyddiad cyn y Sioe Laeth yng Nghaerfyrddin yn ddiweddar.

Mae Laurence wedi bod yn ffermwr llaeth ers dros 40 o flynyddoedd, ac ef sy’n gyfrifol am lwyddiant ysgubol Daioni.

Dechreuodd y brand ar fferm 140 erw yn Sir Benfro.  Ers cymryd awenau Fferm Ffosyficer, calon y busnes Daioni, oddi wrth ei dad ym 1970, mae Laurence wedi ehangu’r fferm deuluol i dros 3,000 o erwau.

“Roeddwn yn poeni’n arw dros y blynyddoedd yngl?n â’n dulliau o ffermio a sut byddai modd gwella’r busnes - felly newidiwyd y fferm i gynhyrchu’n organig ym 1999,” dywedodd Mr Harris.

Ers hynny, mae Laurence a’i dîm wedi ychwanegu gwerth at eu cynnyrch llaeth a arweiniodd at y brand Daioni ac amrywiaeth o gynnyrch sy’n cael eu gwerthu’n rhyngwladol.

“Pan ddechreuodd y busnes, un tancer a dwy lori oedd gyda ni ac roeddwn yn anfon ein llaeth i Ogledd Cymru i gael ei brosesu a’i becynnu.  Yn 2003, lansiwyd Daioni, y dewis cyntaf o laeth blas organig ym Mhrydain,” ychwanegodd Mr Harris.

Ar y dechrau, roedd ysgolion yn awyddus i roi ein cynnyrch mewn peiriannau gwerthu fel dewis arall i ddiodydd byrlymog a siwgrog ac ers hynny mae’r busnes wedi mynd o nerth i nerth.

Heddiw mae’r dewis o gynnyrch yn cynnwys llaeth a hufen ffres organig, llaeth hir oes, yn ogystal â llaeth blas a “Daionic” sef diod chwaraeon llawn protein hir oes organig.

“Mae Laurence Harris yn esiampl wych o pam fod ffermwyr llaeth yn asgwrn cefn i fywyd gwledig ac rwy’n ei longyfarch yn gynnes iawn ar ennill y wobr yma heddiw” dywedodd llywydd UAC Glyn Roberts.

“Mae wedi cyflawni llawer iawn ar ran cynnyrch llaeth Cymreig a ffermio dros y blynyddoedd - hyd yn oed, pan gollodd Laurence a’i deulu y fuches odro’n gyfan gwbl oherwydd TB yn 2009.  Gwnaethpwyd y penderfyniad i fynd i'r afael a’r broblem a defnyddio’i profiad nhw i ddweud wrth y cyhoedd am yr effaith mae’r clefyd yn ei gael ar y diwydiant amaethyddol a bod rhaid i’r Llywodraeth daclo ymlediad y clefyd ymhlith gwartheg a bywyd gwyllt,”

Yn 2008, cafodd llaeth blas Daioni ei allforio dramor am y tro cyntaf ac mae bellach ar gael ym mhrif archfarchnadoedd y DU yn ogystal â siopau bach.

Hefyd yn 2012, Daioni oedd y cwmni llaeth Prydeinig cyntaf i ennill Tystysgrif Organig yn Tsieina ac yn 2014 agorwyd swyddfa yn Hong Kong i ganolbwyntio ar werthiant Pasiffig Asia.  Bellach mae allforion yn gyfrifol am 15% o drosiant y busnes.

Y teulu Harris sy’n berchen y busnes teuluol yn gyfan gwbl bellach ac yn cyflogi oddeutu ugain o bobl leol ac mae’n parhau i fynd o nerth i nerth.

“Rydym yn falch o ansawdd ein llaeth organig, a’r gwartheg rydym yn eu magu ar borfeydd bras gorllewin Cymru.  Drwy’r cyfuniad o wartheg hapus, pridd ffrwythlon a phorfa bras, rydym wedi darganfod y fformiwla ar gyfer ein llaeth blasus o’r ansawdd gorau,” dywedodd Mr Harris.

Dywedodd uwch swyddog polisi UAC Dr Hazel Wright a oedd hefyd yn feirniad ar banel dewis y wobr: “O gofio’r wahanol sialensiau sy’n wynebu’r diwydiant llaeth Cymreig ar hyn o bryd, roedd hi’n bleser gwobrwyo gwaith called, cryfder a dyfeisgarwch teulu Harris.”

[caption id="attachment_5795" align="aligncenter" width="1024"] Dafydd P Jones, Swyddog Yswiriant Llanrwst yn sylwebu ar yr arddangosfa cneifio yng Ngweldd Conwy Feast.[/caption]

Nid fferm gyffredin mo hon tu fewn i gastell, o fewn waliau treftadaeth y byd yng Ngwledd Conwy Feast.

Mae cangen Caernarfon Undeb Amaethwyr Cymru wedi trefnu casgliad o anifeiliaid fferm yn un o wyliau mwyaf Cymru.

Mae’r ?yl a gynhelir ar ddydd Sadwrn a dydd Sul (Hydref 24-25) o fewn un o safleoedd treftadaeth y byd , Conwy, yn un o uchafbwyntiau'r calendr bwyd Cymreig ac yn atynnu miloedd o ymwelwyr bob blwyddyn.

Mae’r ?yl yn ddathliad o fwyd a diod, ac yn atynnu dros 150 o gynhyrchwyr o safon gyda’r mwyafrif o Gymru.

Dywedodd Swyddog Gweithredol Sirol Caernarfon Gwynedd Watkin, trefnydd y fferm: “Mi fydd arddangosfeydd cneifio a throelli gwlân werth eu gweld a bydd Cymdeithas Ceffylau Gwedd Gogledd Cymru yn ymuno â ni hefyd.

“Eleni bydd aelod i’r Undeb Gareth Wyn Jones o Lanfairfechan, un o sêr y rhaglen Snowdonia 1890 yn ymuno a ni a’r fore Sadwrn a Sul i siarad â’r holl ymwelwyr.

“Bydd gennym ni hefyd eifr; defaid mynydd Cymreig a moch Suffolk; heffrod Du Cymreig, Jersi, Hereford X a Holstein gan gynnwys arddangosfa gwneud ffon fugail ymysg nifer o sêr eraill.”

Gall ymwelwyr i’r digwyddiad hefyd ymweld â’r ceginau arddangos gyda chyn-gystadleuydd Bake Off Beca Lyne-Pirkis, cyflwynwraig rhaglen Becws S4C a nifer o gogyddion lleol o’r bwytai gorau, i gyd yn dangos eu talent yn y gegin.

Rhai o’r uchafbwyntiau eraill fydd dathliad o dyfu a bwyta afalau, bwyty pop-up o gynnyrch lleol, dau ddiwrnod a dwy noson o gerddoriaeth gan rai o fandiau gorau Gogledd Cymru a blinc, noswaith o wledd ddigidol yn goleuo Castell Conwy a Phlas Mawr.

“Mae Gwledd Conwy Feast yn ddelfrydol er mwyn dathlu pob agwedd o fwyd Cymreig ac yn gyfle i gefnogi cynnyrch Cymreig a busnesau bach, sydd hefyd yn gyfle i ni hybu ein hymgyrch ‘Prynwch Gynnyrch Lleol’ a rhoi bagiau siopa cotwm am ddim dros y penwythnos,” ychwanegodd Mr Watkin.

Diwedd